پرورش کبک از تخم تا جوجه

کبک از پرندگانی است که به سهولت قابل پرورش بوده و در صورت تولید انبوه, از درصد بهره وری بالایی برخوردار است. به طوری که می توان گوشت آن را عرضه داشت. کبک را می توان با به کار گیری تکنیک های مدیریتی ویژه و استفاده از سیکل نوری معین, در تمام طول سال پرورش داد.
 پرورش: قبل از هر چیز, با فرض اینکه گله مولد در حال تخم گذاری می باشد, نحوه جمع آوری تخم ها به منظور جلوگیری از آسیب آنها در پی سرما یا گرمای بیش از حد, حائزاهمیت می باشد. باید به خاطر داشت که اگر تخم ها برای مدت طولانی در دمای زیر۴۰ درجه فارنهایت باقی بمانند ممکن است قابلیت رشد خود را از دست داده و از سوی دیگر در دمای تقریبی ۸۰ درجه فارنهایت شروع به رشد (تشکیل جنین) می نمایند که مطلوب به نظر نمی رسد زیرا هنگامی که تخم در دمای ۸۰ درجه در حال رشد می باشد, با جمع آوری و ذخیره آن در دمای توصیه ای ۶۰-۵۵ درجه فارنهایت, جنین ممکن است آسیب دیده و نهایتا تخم به حالت گندیده باقی بماند. جمع آوری تخم ها به طور متناوب مانع از کثیفی و آسیب دیدگی آنها می گردد. اما داشتن تعدادی تخم کثیف در مجموعه تخم های جمع آوری شده بدیهی به نظر می رسد. لذا باید آنها را با کاغذ سنباده نرم تمییز نمود. حتی المقدور از شستن تخم کبک ها جهت رفع آلودگی و کثیفی باید خودداری نمود زیرا امکان نفوذ باکتری ها و سایر ذرات مضر به داخل پوسته در طی زمان شستشو وجود دارد. در صورت انتخاب روش شستشو باید توجه داشت که آب مورد نظر برای شستن تخم ها گرم تر از دمای تخم باشد. در غیر این صورت, باکتری ممکن است بواسطه پوسته به داخل تخم جذب شود. تخم ها را باید در یک مکان خنک با تهویه مناسب در دمای ۶۰-۵۵ درجه فارنهایت ذخیره نمود. شایان ذکر است که تخم کبک را می توان برای مدتی طولانی قریب به سه هفته با درصدی کم از ضایعات نگه داری نمود. اما روند نرمال ست کردن تخم ها یک الی دوهفته بوده و در کل زمانی بیش تر ازسه هفته برای نگهداری تخم توصیه نمی گردد. چرخاندن تخم ها در طول دوره نگه داری الزامی و مورد نیاز نمیباشد اما در صورتی که بیش از یک هفته نگه داری شوند, آنگاه باید آنها را به طور متناوب چرخاند. به منظور حصول بهترین شرایط و بیشترین درصد هچ (جوجه گیری), باید یک دستگاه تمام اتوماتیک را تهیه و آنرا یک تا دو روز قبل از قرار دادن تخم ها در آن, راه اندازی و فعال نمود. در فاصله زمانی باقی مانده تا قرارگرفتن تخم ها داخل دستگاه باید وضعیت دستگاه را بررسی نموده و در نهایت دما و رطوبت را به حد مطلوب تنظیم نمود. در دستگاه, تخم ها در ۲۱ روز اول تحت دمای ۹۹/۵ درجه فارنهایت و رطوبت ۸۶ قرار گرفته و در روز ۲۱, بعد از انتقال به هچر, دما نیم درجه کاهش یافته و تا ۲۴ ساعت ثابت باقی می ماند. سرانجام در روز ۲۳ دما به ۸۹/۵ تقلیل می یابد. اما رطوبت از روز ۲۲ تا زمان هچ به %۹۰ افزایش می یابد. زیرا رطوبت بالا به جوجه ها کمک می نماید تا به راحتی از تخم خارج شوند.
 تخم کبک به طور میانگین پس از ۲۴ روز به جوجه تبدیل می شود.اما بعضی از تخم ها در روز ۲۳و برخی در روز ۲۵ هچ می شوند. به منظور حذف تخم های جنین مرده و بدون نطفه, در روز ۸ و سپس در روز انتقال آنها از دستگاه ستر به هچر ( ۳ روز مانده به هچ), تخم ها تحت کندلینگ قرار می گیرند. پس از خشک شدن جوجه ها, آنها را از فضای هچر به فضای نگه داری (سالن پرورش) برده که دارای دستگاه مادر مصنوعی بوده و از قبل ضدعفونی شده است. باید توجه داشت که ظروف آبخوری و دانخوری به اندازه کافی در دسترس باشد. ظروف آبخوری باید دارای دهانه پهن و دیواره کم ارتفاع باشند. در غیر این صورت امکان خفگی جوجه ها وجود دارد. عمق آب نباید متجاوز از۲ سانتیمترباشد. جوجه ها باید به طور مداوم به آب خنک و تازه دسترسی داشته و ظروف مربوطه باید به طور روزانه تمییز و گندزدایی گردند. در مورد دستگاه های مادرمصنوعی, دما برای چند روز اول ۹۵-۹۰ درجه فارنهایت بوده و در هر هفته دما به ازای ۵ درجه کاهش یافته تا جوجه ها به سن یک ماهگی برسند. در این زمان نیاز مبرم به استفاده از دستگاه مادر مصنوعی محسوس نمی باشد. علاوه بر دستگاه مادر مصنوعی می توان از لامپ های حرارتی, بخاری های برقی و یا گرمکن های گازی و نفتی استفاده نمود. اما در ۲ مورد اخیر الذکر باید توجه داشت که در صورت استفاده, فضای پرورش باید از سیستم تهویه مطلوبی برخوردار باشد. در صورت نگهداری جوجه ها در سالن باید به خاطر داشت که کف سالن به خودی خود گرم نبوده و جوجه ها ممکن است با مشکل مواجه شده و دچار سرماخوردگی یا خفگی ناشی از روی هم ریختن شوند. لذا در بستر باید از کف پوش هایی همانند نرمه چوب, سیفال برنج, کاه و یا پوشال بسته بندی استفاده نمود. در پایان متذکر می گردد که جوجه ها برای هفته اول باید در نزدیکی منبع حرارتی قرار گرفته و حتی المقدر در قفس یا سالن مشبک ( توری کشی) نگهداری شوند.
 
 مرگ جنین:
 هچ یا (جوجه گیری) ناموفق را می توان در ۲ عامل تخم بدون نطفه و دیگری مرگ جنین جویا شد. به طوری که هر یک از این عوامل می تواند بعد از مرحله هچ یا با روش کندلینگ تشخیص داده شود. بدین منظور باید تخم های هچ نشده را جمع آوری و آنها را بررسی نمود. باید توجه داشت که ثبت تعداد دفعات مرگ جنین در تخم ها می تواند در تغییر و اصلاح روش کنونی جوجه کشی و نهایتا افزایش بهره وری موثر واقع شود.
 مرگ جنین به طور قطع در دو زمان متفاوت از دوره جوجه کشی روی می دهد. یکی در ۳ روز اول جوجه کشی و دیگری در ۳ روز آخر مانده به زمان هچ. مرگ ناگهانی جنین قبل از زمان هچ در پی تغییر وضعیت زیستی جنین از محیط داخل تخم به فضای بیرون میباشد. در این حالت جوجه ممکن است با مشکلاتی همانند تنفس و جذب کیسه زرده مواجه گردد که گاهی اوقات کنترل رطوبت لازمه رفع این موانع میباشد. به طور نرمال از میان تخم های نطفه دار %۹۳ - %۸۸ و در حالت کلی هچ %۹۰ - %۸۵ تخم ها باید به جوجه تبدیل شوند. نظر به اینکه مرگ زودرس جنین در زمان شکل گیری ارگان های جنینی روی می دهد, رشد مناسب جنین در داخل تخم همراه با مشخصه های بارزی اعم از قرار گرفتن سر در زیر بال راست, بزرگی سلول هوا به اندازه کافی جهت قرار گرفتن جوجه در حالت مناسب برا ی هچ و عدم خشکی لایه و پوسته تخم (شالاز) در مدت زمان هچ جوجه می باشد. شایان ذکر است که باید به علائم خشکی, وضعیت نوک و فرم صحیح بال و پا توجه داشت و در صورت مشاهده هرگونه مورد غیر معمول, آن را به منظور تشخیص علل و اخذ راهکار های مطلوب در مراتب آتی, ثبت نمود. زیرا به موجب آن می توان درصد نطفه داری, جوجه گیری و همچنین درصد کلی تخم های هچ شده را محاسبه نمود. در پایان ذکر این نکته حائزاهمیت است که هرگونه تغییر در مقادیر ثبت شده یا پراکندگی میزان مرگ جنین می تواند به عنوان زنگ هشداری برای اصلاح به موقع مشکلات جزئی و جلوگیری از شیوع و تشدید آن تا حد بحرانی در نظر گرفته شود.
 
 
 
 جوجه کشی و دستگاه جوجه کشی:
 دوره جوجه کشی به مدت ۲۴ روز طول میکشد و لذا درجه حرارت ماشین جوجه کشی باید ۹۹/۸ درجه فارن هایت تنظیم و میزان رطوبت ۶۵ درصد تنظیم گردد . در روز هچ جوجه ها میزان رطوبت بایستی ۸۰ درصد باشد .
 اگر رطوبت در هچر به اندازه کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخلی تخم ها گشته و جوجه ها به سختی میتوانند پوسته داخلی و خارجی تخم را شکسته و از تخم خارج شوند صورت استفاده از ماشین های جوجه کشی معمولی گذاشتن پارچه ای خیس در داخل هچر و یا استفاده از مرطوب کننده های اتوماتیک در داخل دستگاه هچر الزامی است . ماشین های جوجه کشی تمام اتوماتیک که رطوبت و حرارت را به طور خودکار انجام میدهند توصیه می گردد. یکی از مسایل مهم در افزایش میزان هچ چرخش تخم ها در داخل ستر است . این عمل مانع از ان میشود تا جنین به سطح پوسته نزدیک و به ان بچسبد که در غیر این صورت ضمن پاره شدن شالاز تخم، موجب مرگ جنین خواهد شد . سیستم چرخش اتوماتیک ماشین جوجه کشی هر یک ساعت یکبار مانع از اشکال فوق شده و باعث ایجاد یک هچ موفق نیز خواهد شد .
 
 جوجه گیری:
 مرحله هچ به ۲ یا ۳ روز آخر دوره جوجه کشی اطلاق گردیده که در این روزها جوجه ها پوسته تخم را شکسته و بیرون می آیند. در این زمان باید از چرخاندن تخم ها خودداری نمود. بدیهی است که در ۳ روزآخر باید تخم ها را از دستگاه ستر به دستگاه هچر انتقال داد. اما در صورت عدم دسترسی به هچر، باید تخم ها را از شانه های گرداننده ستر برداشته و آنها را در سبد های پلاستیکی یا فلزی هچر یا روی یک مقوای ضخیم قرار داد. در صورت استفاده از مقوا بایدتوجه داشت که جریان هوا را مسدود نکرده و یا با آب یا اجزای گرمازا تماس نداشته باشد. در این میان افزایش رطوبت حائز اهمیت بوده و آنرا می توان با قرار دادن یک ظرف آب یا افزایش سطح تبخیر دستگاه، به ۹۰% F رساند. زمان بیرون آمدن از تخم به قدرت و توانایی جسمی جوجه جهت شکستن پوسته بستگی دارد. در این هنگام جوجه ها همزمان با تقلا برای خروج از تخم مدتی را به استراحت به منظور بازیابی دوباره نیرو پرداخته که نباید جوجه را مرده فرض نمود. کل زمان هچ بین ۱۰ تا ۲۰ ساعت طول کشیده که در این مدت جای هیچ نگرانی نیست. اما در صورت تجاوز زمان به بیش از ۲۰ ساعت، آنگاه باید تخم های شکسته را بررسی نموده و حتی الامکان جوجه ها را بیرون آورد. هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید در دستگاه باقی مانده تا خشک شوند. به منظور تسریع روند خشک شدن جوجه ها، تهویه باید افزایش یابد. زمانی که بیش از %۹۰ درصد جوجه ها خشک شوند، آنگاه باید آنها را از دستگاه برداشت و به بستر پرورش انتقال داد. اگر جوجه ها بیش از حد در دستگاه باقی بمانند ممکن است با خشکی عضلات مواجه شده و در مواقع بحرانی تلف شوند.تخم هایی که یک روز بیش تر از زمان مورد انتظار در دستگاه باقی مانده و جوجه نشده اند بعنوان ضایعات تلقی شده و باید حذف گردند. باید توجه داشت که کمک به جوجه جهت بیرون آمدن از تخم در اکثر مواقع بی نتیجه مانده و به مرگ جوجه منتهی می گردد. زیرا ممکن است کیسه زرده به طور کامل جذب نشده باشد و هنگام جداسازی جوجه از تخم پاره شود. جوجه های ضعیف در صورت بیرون آمدن از تخم باید از سایر جوجه ها جدا شده و به طور وی‍‍‍‍ژه تحت مراقبت قرار گیرند. زیرا زمانی که با سایر جوجه ها در شرایط عادی رها شوند، دوام نیاورده و تلف می گردند. در پایان متذکر می گردد که جوجه های ضعیف را هرگز نباید برای مولد منظور نمود زیرا ممکن است که خصایص ژنتیکی به سایر جوجه های حاصله از این مولد انتقال یابد.
 
 جوجه ریزی:
 دو هفته اول پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است لذا بایستی شروع خوبی داشت و به همین دلیل برنامه ریزی از قبل خیلی مهم تلقی میشود . بدین منظور جایگاه اولیه جوجه ها بایستی گرم و اب و غذا به راحتی در دسترس باشند . بنا بر این از صحت انجام کار کلیه ابخوری ها ، دانخوری ها و همچنین منابع گرما زا بایستی اطمینان حاصل نمود . زیرا جوجه ها در ده روز اول نمی توانند خود را با شرایط محیط وفق دهند . بنابر این منابع گرمازا از قبیل لامپ های الکتریکی لامپ های حرارتی و بخاری های نفتی و یا گازی از ملزومات بشمار میرود. بایستی در نظر داشت اگر جوجه ها در زیر مادر مصنوعی یکجا و در مرکز ان جمع شوند درجه حرارت کم است و اگر به اطراف پراکنده شوند درجه حرارت زیر مادر مصنوعی زیاد میباشد و بایستی حرارت را کم نمود حالت مطلوب پراکندگی یکنواخت زیر مادر مصنوعی میباشد.
 
 منبع :
 تغذیه طیور اسکات انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان 1384 ترجمه دکتر جواد پوررضا
 باشگاه مهندسان ایران – سایت علمی پایگاه علمی مرغداری

هدف از پرورش کبک

بیش از هر چیز، می بایستی هدف از پرورش کبک مشخص و تعریف شود. سه هدف مجزا و بعضاً طبق شرایطی توأم به شرح زیر می تواند در پرورش کبک مورد توجه قرارگیرد. پرورش کبک مولد. تولید جوجه یک روزه. تولید نیمچه گوشتی. در پرورش کبک مولد؛ کبک دار، جوجه یک روزه را تا حد نیمچه (نیمچه تخم گذار) پرورش داده و با تعیین جنسیت آن ها به نسبت سه پرنده ماده به همراه یک پرنده نر در سن حدود 5 الی 6 ماهگی به فروش می رساند. به منظور تحقق هدف دوم یعنی تولید جوجه یک روزه، نیاز به پرورش گله مادری می باشد. در این واحدها، کبک های ماده با رسیدن به سن بلوغ جنسی، جفت گیری نموده و شروع به تخم گذاری می نمایند. تخم ها روزی سه بار جمع آوری و پس از ضدعفونی در محلی مخصوص منتظر ورود به دستگاه جوجه کشی، نگه داری می شوند. در دستگاه جوجه کشی پس از حدود 24 روز جوجه های تازه متولد شده به عنوان جوجه یک روزه به پرورش دهندگان کبک گوشتی فروخته می شوند. این پرورش دهندگان که هدف سوم را دنبال می کنند، جوجه های یک روزه را به بلوغ فیزیکی در سن 12 تا 14 هفتگی رسانیده و کبک های به اصطلاح پروار خود را روانه کشتارگاه می نمایند.

در لهجه های مختلف فارسی به آن خاسه کو، زرج، ژرژ، کو، کوک می گویند. این پرنده در شرایط پرورشی عموما 400 تا 600 گرم وزن دارد. در شرایط طبیعی وزن کبک نر بالغ (سویه ایرانی) از 510 تا 800 گرم و وزن کبک ماده بالغ از 450 تا 680 گرم متغیر است. اندازه این پرنده 31 تا 35 سانتیمتر می باشد که اندازه پرنده نر بزرگ تر است. ترکیب پرها در هر دو جنس نر و ماده یکسان است. رنگ این پرنده قهوه ای مایل به خاکستری در بالای بدن و زرد کمرنگ در قسمت شکم است. یک خط سیاه از قسمت جلوی سر آغاز شده و پس از انشعاب و عبور از چشم ها و گردن، در قسمت بالای سینه تمام شده و سر وسینه خاکستری پرنده را از قسمت سفید رنگ گلو جدا می کند. پهلوی پرنده با ترکیبی از رنگ سیاه و شاه بلوطی متمایل به سفید پوشانیده شده است و پرهای انتهایی بال به رنگ شاه بلوطی هستند. منقار، لبه پلک ها، ساق و پاهای کبک بومی ایران به رنگ صورتی تا قرمز سیر هستند. وجود یک سیخک کوچک در قوزک پا معمولا از مشخصات جنس نر این پرنده است. کبک های نابالغ به رنگ قهوه ای و خاکستری هستند. البته رنگ کبک ها در زیستگاه های طبیعی بسته به موقعیت جغرافیایی منطقه ممکن است دچار تغییرات اندکی شود. این پرنده زیست گاه خود را در مناطق ناهموار و سخت، دره ها با درختان پراکنده و در مناطق کوهستانی انتخاب می نمایند. معمولا 4 تا 5 پرنده با هم دیده می شوند ولی در پاییز در دسته های 50 تایی نیز مشاهده می شوند. غذای این پرنده را درشرایط طبیعی شامل علف ها و دانه های آن ها، برگ گیاهان و حشرات تشکیل می دهند. هم زمان با تغذیه، مقدار زیادی سنگ ریزه نیز می بلعد. فصل آشیانه سازی برحسب ارتفاع منطقه جغرافیایی متغیر است ولی معمولا بین اردیبهشت و تیرماه بوده و گاهی تا اواسط تابستان طول می کشد. آشیانه خیلی ساده و روی زمین زیر یک صخره یا درختچه و در پناه توده ای از گیاهان بنا می گردد. کبک ها در هنگام صبح و بعد از ظهر در روی زمین به چرا مشغولند، آنها مهاجرت نمی کنند و جابه جایی های فصلی آن ها فقط در ارتفاع است. پرواز کبک در هنگام احساس خطر انجام می شود و به مسافت های کوتاه و در سراشیبی محدود است. کبک ها در هنگام شب زیر بوته ها و داخل صخره ها به سر می برند و نرها به طور فعال از قلمرو خود دفاع می کنند. کبک ها در حالت های گوناگون از صداهای مختلف استفاده می کنند که به سه دسته تقسیم می شوند: هشتاری، جنگی و جنسی. بیشترین صدایی که از کبک شنیده می شود آوای Chuck، Chuck،... است که از هر دو جنس نر و ماده بر می آید. در هنگام احساس خطر، به سرعت به سوی حاشیه بالایی کوهستان می دود. پروازی پر سرو صدا دارد و پرنده ای اجتماعی است.

جایگاه پرورش کبک

 محلی را که کبک ها در آن پرورش می یابند اصطلاحاً جایگاه می گویند. جایگاه پرورش کبک می بایستی از نوع پرورش تبعیت کند بدین معنی که جایگاه پرورش کبک گوشتی باجایگاه پرورش کبک تخم گذار و سالن هایی که به صورت قفسی تجهیز شده اند تفاوت محسوسی دارد که در جای خود تشریح خواهند شد ولی قبل از هر چیز اشاره و تاکید بر چند نکته ضروری است. اول اینکه کبک ها پرندگانی عادت پذیر هستند و خود را با شرایط مختلف وفق می دهند ولی با این حال می بایستی حداقل امکانات را برای آنها فراهم نمود. دوم اینکه قبل از ساخت جایگاه برای کبک می بایست ضوابط نظام دامپروری کشور که حدود ، فواصل و شرایط سالن های پرورش ماکیان را مشخص می کند در نظر گرفت. بدین معنی که می بایستی از سازمان جهاد کشاورزی استان مربوطه پروانه تاسیس اخذ نمود. بنابراین قبل از تهیه زمین برای ایجاد مزرعه پرورش کبک، بهتر است به واحد صدور پروانه معاونت امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان مراجعه نموده و با کارشناسان آن واحد مذاکره و محل و موقعیت زمین را به اطلاع آنها برسانید تا با در نظر گرفتن ضوابط نظام دامپروری کشور، اقدامات لازم انجام شود.ضمن آنکه بعد از دریافت موافقت اصولی؛ ادارات دامپزشکی، محیط زیست، میراث فرهنگی، امور اراضی و ... می بایستی درخصوص بلامانع بودن ایجاد واحد پرورشی کبک اعلام نظر نمایند. در هر صورت برای ایجاد یک مزرعه پرورش کبک توجه به موارد زیر ضروری است:

 1- زمین محل احداث جایگاه پرورش کبک می بایستی حداقل 1000 متر با مزارع پرورش ماکیان در اطراف، فاصله داشته و از مناطق مسکونی دور بوده و جاده های ارتباطی کوتاه و مناسبی داشته باشد.

 2- بهتر است زمین مزبور در جهت دریافت باد از سمت مزارع دیگر پرورش طیور و کارخانه های آلاینده نباشد.

 3- بهتر است زمین محل احداث جایگاه در مناطق پست و در معرض سیل و طوفان و بادهای تند نباشد.

 4- آب مورد استفاده می بایستی از نقطه نظر شوری و املاح مورد توجه قرار گرفته و هم چنین موانع غیر بهداشتی نیز نداشته باشد.

 5- کف سالن های محل پرورش می بایستی حداقل 40 تا 50 سانتیمتر بلندتر از سطح زمین اطراف بوده و شیب مناسب(حداقل 3 درصد) داشته باشد تا در صورت شستشو، آب های آلوده امکان خروج از سالن را داشته باشند.

 6-دیوارها و کف سالن به صورت اصولی عایق کاری شوند تا امکان تبادلات گرما و سرمای ناخواسته در فصول مختلف سال از بین برود.

 7- سالن ها شرقی غربی ساخته شوند بدین معنی که یک طول سالن به سمت جنوب و طول دیگر به سمت شمال باشد تا امکان دریافت نور خورشید با هدف از بین بردن میکروب های احتمالی را داشته باشد.

یک روش قدیمی با هدف پرورش کبک مولد، نگه داری این پرنده در سالن هایی است که متصل به اتاق پرواز با کف توری(سیمی) هستند. در این روش، کبک ها به بیماریهای سر سیاه، کوکسیدیوز، کرم های چینه دان و روده آلوده نمی شوند. اتاق های پرواز می تواند از بعد از جوجه کشی مورد استفاده قرار گیرند. در واقع جوجه ها از دو هفتگی در اتاق های پرواز قرارمی گیرند. اندازه اتاق های پرواز را می توان تغییر داد اما باید به اندازه کافی بزرگ باشد و امکان پرواز در آن وجود داشته باشد. اندازه اتاق پرواز می تواند به عرض حدود 5/3 و طول 28 متر باشد. چشمه های توری کف معمولاً حدود 5/2 سانتیمتر است. هر کبک 50 سانتیمتر مربع فضا در اتاق پرواز نیاز دارد. پرورش کبک در قفس های ثابت نیز محقق می شود. بدین منظور قفس هایی با اندازه هر قفس 5/1 در 7/0 متر و با ارتفاع حدود 4/0 متر پیشنهاد شده است. تقریباً 25 پرنده در هر واحد تا سن 14 هفتگی نگه داری می شوند. شیب کف هر واحد 10 درصد در نظر گرفته می شود. یک منبع آب اتوماتیک در بیرون قفس نصب می شود و آب تازه و خنک برای پرندگان مهیا می گردد. سینی های فلزی زیر توری کف قفس را می توان به راحتی تمیز کرد. 

آیا پرورش کبک توجیه اقتصادی دارد ؟
معمولا بخشی از سرمایه گذاری که در ساختمان سازی و خرید تجهیزات اولیه صرف میشود ، تحت عنوان هزینه های  ثابت  وقتی که در دراز مدت و بر تولید چند سال تقسیم گردد تنها بخش کوچکی از هزینه های تولید را شامل خواهد شد . به عنوان مثال چنانچه برای ساخت یک مجموعه پرورش کبک مبلغ یکصد میلیون تومان صرف ساختمان سازی ، تاسیسات و خرید ماشین الالت نمائید ، توان تولید سی هزار قطعه کبک را در سال خواهید داشت ، حال با احتساب حداقل ده سال عمر مفید برای این امکانات و تولید حداقل سیصد هزار قطعه کبک طی این مدت هزینه مربوط به سرمایه گذاری اولیه به ازاء هر قطعه مبلغ مناسبی خواهد شد .
اگرچه برخی از تولیدکنندگان نیز این مبالغ را سرمایه ماندگار برآورد کرده که بر ارزش املاک خواهد افزود به هزینه تولید اضافه نمیگردد.
 

بخش عمده هزینه تولید یک کیلو گوشت کبک شامل موارد زیر است :

یک . دان مصرفی : برای براورد هزینه دان مهمترین مساله دانستن ضریب تبدیل است . ضریب تبدیل یعنی میزان دانی که مصرف میشود تا یک کیلو گوشت تولید گردد . به صورت تئوری با مصرف هفت کیلو دان یک کیلو گوشت کبک تولید میگردد که در عمل از پنج تا بیست درصد دور ریز دان را نیز باید به آن افزود . تعویض به موقع دانخوری ها بر اساس سن و استفاده از لبه های یک سانتی متری دو نکته موثر در کاهش پرت دان هستند.
دو.هزینه کارگری : به طور متوسط هر هشت هزار قطعه کبک گوشتی به یک کارگر نیاز دارد .
سه.هزینه سوخت مصرفی : برای براورد این مورد باید با شرکت های تاسیساتی مطقه خود تماس حاصل نمائید زیرا هزینه سوخت با توجه به ابعاد سالن ها، شرایط آب و هوایی منطقه ، نوع سیستم گرمایشی ، میزان دوری از منابع تامین سوخت و … متفاوت است .
چهار.مکمل ها ، ویتامین ها و داروها : چنانچه قیمت دان با دقت محاسبه گردد بخش عمده این هزینه ها در دان محاسبه گردیده است . دارو و ویتامین ها حداکثر یک درصد قیمت تمام شده هر کیلو را به خود اختصاص می دهند
پنج.هزینه آب و برق : حداکثر نیم درصد قیمت تمام شده یک کیلو گوشت مربوط به هزینه های آب و برق است.
شش.پیش بینی نشده : …

نیازهای تاسیساتی یک واحد پرورش کبک

 با توجه به نوع و سیستم پرورش، یک مزرعه پرورش کبک می بایستی دارای قسمت های زیر باشد(بند 4 ویژه واحدهایی است که کبک مولد به منظور تولید جوجه یک روزه پرورش می دهند.

 1-سالن های پرورش

 2-انباردان

 3-انبار تجهیزات

 4-ساختمان جوجه کشی

 5-اتاق کار

 6-ساختمان سرایدار یا اتاق کارگران

سالن های پرورش کبک:

  سالن پرورش می تواند از نوع باز یا بسته باشد. به طور کلی طول سالن ها باتوجه به سرمایه و اهداف پرورش دهنده می تواند بین 60 تا 100 متر باشد. طول کمتر از 60 متر مشکل خاصی ندارد ولی طول بیش از 100 متر به دلیل مسائلی که در خصوص تهویه و یا گرم کردن سالن و مدیریت تغذیه گله کبک ها ایجاد می کند معمولاً توصیه نمی شود. سالن هاب باز عموماً پنجره دار و در مناطق گرمسیر پرده دار هستند. در سالن های پنجره دار عموماً دیوار طولی سالن، پنجره هایی دارد که سبب ورود نور خورشید و هوا به داخل سالن می گردد. مقدار این پنجره ها به طور میانگین 5 درصد سطح سالن است(بدین معنی که اگر سالنی به مساحت 600 متر مربع داشته باشیم مساحت کل پنجره های سالن می بایستی دو برابر این مقدار باشد. از مقدار ذکر شده 4/3 در طول سالن به سمت جنوب و 4/1 در طول دیوار شمالی تعبیه می شود. عرض سالن به طور معمول 12 متر و در مناطق گرمسیری 10 متر در نظر گرفته می شود. در مناطق معتدل و سردسیر عرض سالن، فاقد پنجره ولی در مناطق گرمسیر عرض سالن به سمت دریافت باد قرارگرفته و قسمت عمده ای از آن باز است ولی با توری محکم پوشیده شده است تا در مواقع لزوم پرده برزنتی آن کنار رفته و باد ملایم به داخل سالن نفوذ و موجب تهویه گردد. سالن های بدون پنجره عموماً به سالن های مدرن امروزی گفته می شود. دیوارها و سقف این سالن ها به گونه ای مطلوب عایق کاری شده اند و همان طوری که از نام آن ها پیداست فاقد هرگونه پنجره می باشند. روشنایی مورد نیاز کبک ها توسط لامپ ها تامین و رطوبت وحرارت و تهویه، توسط حسگرهای اتوماتیک کنترل می شود. در این سالن ها می توان با ظرفیت بالا، پرورش کبک را محقق نمود.

ارتفاع سالن های پرورش کبک 5/2 متر و در مناطق گرمسیری بیشتر از این مقدار است. کف سالن پرورش می بایستی بتنی، دارای شیب و فاضلاب مناسب بوده و در خروجی فاضلاب ها امکان ورود حیوانات موذی و شکارچی از بین برود. سالن های پرورش ویژه کبک های مولد دو قسمت عمده دارند. قسمت مسقف و غیر مسقف. فضای غیر مسقف که مانند حیاط در طول ضلع جنوبی قرار دارد دارای اسکلتی فلزی و از همه طرف با توری پوشیده شده است. کبک ها امکان ورود به این فضا را داشته و در آن پرواز و تردد می کنند، آشیانه تخم گذاری در داخل سالن مسقف قرار داشته و حداقل روزی دو بار تخم ها جمع آوری می شوند.

تجهیزات مورد نیاز سالن های پرورش کبک:

  تجهیزات مورد نیاز سالن های پرورش با توجه به نوع آن ها شامل: هواکش، هیتر و بعضاً کولر است. وسائل گرم کننده عموماً در فصول سرد سال مورد استفاده داشته و بهترین نوع معمول آن هیتر است که هوای گرم را به داخل سالن هدایت می کند. هر چند سالن می تواند توسط بخاریهای مختلف که از سوخت های فسیلی یا گاز مایع استفاده می کنند نیز گرم شود ولی موضوع مهم پخش کردن گرما به صورت یکنواخت در تمام طول سالن است. زمانی که از هیتر استفاده می شود هوای گرم توسط کانالی که در طول سالن و معمولاً در زیر سقف کشیده شده جابه جا و از دریچه هایی در مناطق مختلف خارج می شود. در مناطق گرمسیری نسبتاً خشک که از کولرهای آبی برای کاهش گرما استفاده می شود تحت کنترل ترموستات هایی هستند که در داخل سالن وصل و در درجه حرارت مشخصی هیتر را خاموش و یا روشن می کنند. هیتر و کولر معمولاً در خارج ازسالن و در قسمت عرضی آن نصب می شوند ولی اگر طول سالن زیاد باشد در خارج و در حد وسط قسمت طولی آن نصب و کانال هایی از داخل هوای گرم یا سرد را به طرفین هدایت می کنند. علاوه بر تجهیزات ذکر شده که عموماً متصل به سالن ها هستند، برای پرورش کبک و سایر انواع ماکیان نیاز به دان خوری، آب خوری و دماسنج ماکزیمم، مینیمم از ضروریات است. تجهیزات مورد نیاز کبک عموماً همان تجهیزاتی است که برای پرورش مرغ مورد استفاده قرار می گیرد. آب خوری و دان خوری انواع گوناگونی دارد. نوع معمول آنها دان خوری ناودانی، دان خوری خورشیدی و نوع مدرن آن دان خوری زنجیره ای و اتوماتیک است. آب خوری نیز انواع سیفونی، نیمه اتوماتیک و قطره ای(نیپل)دارد. آب خوری و دان خوری ها بایستی به گونه ای مستقر شوند که اولاً به تعداد کافی باشند، ثانیاً امکان دسترسی کبک ها به آن ها به صورت مطلوب فراهم باشد. دو نکته مهم در استفاده از دان خوری کبک ها وجود دارد: یکی اینکه بعد از سن یک ماهگی کبک ها، دان خوری ها می بایستی به گونه ای مستقر شوند که لبه آن ها در حد کمر کبک ها در حالت ایستاده باشد. دوم اینکه بعد از پرکردن 3/1 دان خوری از دان، یک ورق توری شطرنجی روی آن قرار می دهند زیرا کبک ها عادت دارند خوراک را به هم بزنند. اگر دو نکته ذکر شده رعایت نشود پرت و هدررفتن دان اجتناب ناپذیر است. یک نکته مهم و قابل توجه در مدیریت جایگاه در پرورش کبک، توجه ویژه به احتمالات غیر منتظره و وقوع حوادث ناخواسته می باشد. بنابراین کبک دار بایستی احتمال خرابی دستگاه های مهم (به ویژه گرمازا) و نبود انرژی برق برای مدت طولانی را داده و پیش بینی های لازم را بنماید.

انباردان:

 انباردادن معمولاً به دو صورت مورد استفاده قرار می گیرد. صورت اول محلی است برای نگه داری دان. در چنین شرایطی کبک دار دان موردنیاز خود را در کارخانه های تولید دان مدرن و مورد اطمینان بر اساس فرمول غذایی مناسب ساخته و به محل کبک داری منتقل و در انباردان نگه داری نموده و به مروربه مصرف می رساند. صورت دوم زمانی است که کبک دار مواد اولیه را خریداری و خود نسبت به تهیه دان اقدام می نماید. در این حالت می بایستی کبک داری حداقل مجهز به آسیاب باشد. در ضمن دستگاه میکسر جهت مخلوط کردن اقلام خرد شده مورد نیاز است. به طور کلی کف انباردان می بایستی بتنی و از زمین های اطراف بلندتر بوده و هرگونه منفذ و مجرایی برای ورود پرندگان وحشی مانند گنجشک و کبوتر و کلاغ و حیواناتی مانند موش و گربه و سگ و غیره مسدود شود. انبار دان می بایستی مجهز به دستگاه های هشداردهنده در مقابل آتش سوزی باشد.

ساختمان جوجه کشی:

 ساختمان و واحد جوجه کشی با توجه به ظرفیت کبک مولد ساخته می شود. اگر در مجاورت و در فاصله منطقی از کبک داری کارخانه جوجه کشی وجود دارد، کبک دار می تواند باعقد قرارداد با کارخانه جوجه کشی، تخم کبک نطفه دار تحویل و جوجه یک روزه کبک را دریافت نماید. ولی به طور کلی یک واحد جوجه کشی کوچک در محل کبک داری می بایستی دارای خصوصیات و قسمت های زیر باشد: از نقطه نظر دما و رطوبت تا سر حد امکان عایق باشد. درمحلی ساخته شود که امکان تزریق هوای پاک توسط هواکش فراهم باشد. از نقطه نظر ضد عفونی، عاری بودن از عوامل بیماری زا در بالاترین سطح قرارکیرد. در مسیر دریافت باد از سمت عوامل احتمالی مانند سالن های پرورشی و غیره نباشد. حداقل دارای سه قسمت مجزا (1- محل نگه داری تخم 2- محل استقرار دستگاه های ستر و هچر 3- محل نگه داری و بسته بندی جوجه کبک) باشد. امکان استفاده از آب فراوان برای شستشو، برق برای روشنایی و دستگاه های مختلف و موتور برق اضطراری فراهم بوده و هم چنین سیستم گرمایش و تهویه مطلوب نیز برقرار باشد.

انبار تجهیزات:

محلی است برای نگه داری وسایل مختلف کبک داری و مساحت آن با توجه به بزرگی و کوچکی واحد پرورش، متغیر است. انبار تجهیزات می بایستی به گونه ای ساخته شود که کف آن از زمین های اطراف، بالاتر و کاملاً خشک باشد. بعضی از پرورش دهندگان انبار تجهیزات را از داخل تقسیم بندی نموده و بخشی از آن را با ورودی جداگانه به عنوان پارکینگ وانت یا تراکتور، مورد استفاده قرار می دهند.

اتاق کار و ساختمان سرایه دار:

با توجه به نیاز واحد و سلیقه کبک دار، می توان آن ها را طراحی نموده و ساخت.

کبک در شرایت طبیعی از اواسط اردیبهشت تا اواخر تیر تخم گذاری میکند نظر به این که پرورش کبک به صورت صنعتی مد نظر است تا توجیه اقتصادی داشته باشد لذا بایستی سیستم نور مصنوعی ، خوراک فورمول شده و جایگاه مخصوص با مدیریت قبل و بعد از شروع تخم گذاری تداوم تولید تخم در گله داشته باشیم . بنابر این داشتن 15-10 لوکس نور در طول دوره تخم گذاری از ملزومات شرایط نوری محصوب میشود.
پرورش کبک با خرید گله مولد مادر که در سن 5 ماهگی باشد شروع میشود پس از خرید گله مولد و نگه داشتن گله در یک سیکل 50 روزه نوری (توی لک بردن ) فعالیت کبک برای تخم گذاری اغاز میشود که این سن بهترین زمان برای تخم گذاری میباشد در ضمن کبک در هفت ماهگی به بلوغ جنسی و در چهار ماهگی به بلوغ وزنی میرسد . لازم به ذکر است برای شروع کار و موفقیت بیشتر تایین نژاد گله یکی از اساسی ترین گزینه ها میباشد که شرایط یک گله مطلوب در زیر ذکر مشود .
1- گله باید از لحاظ همخونی در حد F1 باشد به معنای ساده تر گله تهیه شده از یک لاین مادر اولیه بوده تا مراحل تکسیر، تولید و پرورش در حد استاندارد باشد و بازدهی مطلوب داشته باشد که این شاخص یکی از مهمترین گزینه های موفقیت میباشد.
2- تعداد تخم گذاری در هر دوره پرورش ( دوره 4 ماه )
3- مقاوم بودن گله مذکور در برابر بیماری ها ( شرایط آب و هوایی گرم و سرد )
4- نداشتن هیچ گونه نقص عضو پرنده ( حتی عیوب کوچک )
5- داشتن چنگال هایی بلند که موثر در جفت گیری و باعث بالا پردن درصد نطفه دار بودن تخم ها میشود
 

پرورش :
قبل از هر چیز, با فرض اینکه گله مولد در حال تخم گذاری می باشد, نحوه جمع آوری تخم ها به منظور جلوگیری از آسیب آنها در پی سرما یا گرمای بیش از حد, حائزاهمیت می باشد. باید به خاطر داشت که اگر تخم ها برای مدت طولانی در دمای زیر۴۰ درجه فارنهایت باقی بمانند ممکن است قابلیت رشد خود را از دست داده و از سوی دیگر در دمای تقریبی ۸۰ درجه فارنهایت شروع به رشد (تشکیل جنین) می نمایند که مطلوب به نظر نمی رسد زیرا هنگامی که تخم در دمای ۸۰ درجه در حال رشد می باشد, با جمع آوری و ذخیره آن در دمای توصیه ای ۶۰-۵۵ درجه فارنهایت, جنین ممکن است آسیب دیده و نهایتا تخم به حالت گندیده باقی بماند. جمع آوری تخم ها به طور متناوب مانع از کثیفی و آسیب دیدگی آنها می گردد. اما داشتن تعدادی تخم کثیف در مجموعه تخم های جمع آوری شده بدیهی به نظر می رسد. لذا باید آنها را با کاغذ سنباده نرم تمییز نمود. حتی المقدور از شستن تخم کبک ها جهت رفع آلودگی و کثیفی باید خودداری نمود زیرا امکان نفوذ باکتری ها و سایر ذرات مضر به داخل پوسته در طی زمان شستشو وجود دارد. در صورت انتخاب روش شستشو باید توجه داشت که آب مورد نظر برای شستن تخم ها گرم تر از دمای تخم باشد. در غیر این صورت, باکتری ممکن است بواسطه پوسته به داخل تخم جذب شود. تخم ها را باید در یک مکان خنک با تهویه مناسب در دمای ۶۰-۵۵ درجه فارنهایت ذخیره نمود. شایان ذکر است که تخم کبک را می توان برای مدتی طولانی قریب به سه هفته با درصدی کم از ضایعات نگه داری نمود. اما روند نرمال ست کردن تخم ها یک الی دوهفته بوده و در کل زمانی بیش تر ازسه هفته برای نگهداری تخم توصیه نمی گردد. چرخاندن تخم ها در طول دوره نگه داری الزامی و مورد نیاز نمیباشد اما در صورتی که بیش از یک هفته نگه داری شوند, آنگاه باید آنها را به طور متناوب چرخاند. به منظور حصول بهترین شرایط و بیشترین درصد هچ (جوجه گیری), باید یک دستگاه تمام اتوماتیک را تهیه و آنرا یک تا دو روز قبل از قرار دادن تخم ها در آن, راه اندازی و فعال نمود. در فاصله زمانی باقی مانده تا قرارگرفتن تخم ها داخل دستگاه باید وضعیت دستگاه را بررسی نموده و در نهایت دما و رطوبت را به حد مطلوب تنظیم نمود. در دستگاه, تخم ها در ۲۱ روز اول تحت دمای ۹۹/۵ درجه فارنهایت و رطوبت ۸۶ قرار گرفته و در روز ۲۱, بعد از انتقال به هچر, دما نیم درجه کاهش یافته و تا ۲۴ ساعت ثابت باقی می ماند. سرانجام در روز ۲۳ دما به ۸۹/۵ تقلیل می یابد. اما رطوبت از روز ۲۲ تا زمان هچ به %۹۰ افزایش می یابد. زیرا رطوبت بالا به جوجه ها کمک می نماید تا به راحتی از تخم خارج شوند.

ادامه :
تخم کبک به طور میانگین پس از ۲۴ روز به جوجه تبدیل می شود.اما بعضی از تخم ها در روز ۲۳و برخی در روز ۲۵ هچ می شوند. به منظور حذف تخم های جنین مرده و بدون نطفه, در روز ۸ و سپس در روز انتقال آنها از دستگاه ستر به هچر ( ۳ روز مانده به هچ), تخم ها تحت کندلینگ قرار می گیرند. پس از خشک شدن جوجه ها, آنها را از فضای هچر به فضای نگه داری (سالن پرورش) برده که دارای دستگاه مادر مصنوعی بوده و از قبل ضدعفونی شده است. باید توجه داشت که ظروف آبخوری و دانخوری به اندازه کافی در دسترس باشد. ظروف آبخوری باید دارای دهانه پهن و دیواره کم ارتفاع باشند. در غیر این صورت امکان خفگی جوجه ها وجود دارد. عمق آب نباید متجاوز از۲ سانتیمترباشد. جوجه ها باید به طور مداوم به آب خنک و تازه دسترسی داشته و ظروف مربوطه باید به طور روزانه تمییز و گندزدایی گردند. در مورد دستگاه های مادرمصنوعی, دما برای چند روز اول ۹۵-۹۰ درجه فارنهایت بوده و در هر هفته دما به ازای ۵ درجه کاهش یافته تا جوجه ها به سن یک ماهگی برسند. در این زمان نیاز مبرم به استفاده از دستگاه مادر مصنوعی محسوس نمی باشد. علاوه بر دستگاه مادر مصنوعی می توان از لامپ های حرارتی, بخاری های برقی و یا گرمکن های گازی و نفتی استفاده نمود. اما در ۲ مورد اخیر الذکر باید توجه داشت که در صورت استفاده, فضای پرورش باید از سیستم تهویه مطلوبی برخوردار باشد. در صورت نگهداری جوجه ها در سالن باید به خاطر داشت که کف سالن به خودی خود گرم نبوده و جوجه ها ممکن است با مشکل مواجه شده و دچار سرماخوردگی یا خفگی ناشی از روی هم ریختن شوند. لذا در بستر باید از کف پوش هایی همانند نرمه چوب, سیفال برنج, کاه و یا پوشال بسته بندی استفاده نمود. در پایان متذکر می گردد که جوجه ها برای هفته اول باید در نزدیکی منبع حرارتی قرار گرفته و حتی المقدر در قفس یا سالن مشبک ( توری کشی) نگهداری شوند.
 

مرگ جنین :
هچ یا (جوجه گیری) ناموفق را می توان در ۲ عامل تخم بدون نطفه و دیگری مرگ جنین جویا شد. به طوری که هر یک از این عوامل می تواند بعد از مرحله هچ یا با روش کندلینگ تشخیص داده شود. بدین منظور باید تخم های هچ نشده را جمع آوری و آنها را بررسی نمود. باید توجه داشت که ثبت تعداد دفعات مرگ جنین در تخم ها می تواند در تغییر و اصلاح روش کنونی جوجه کشی و نهایتا افزایش بهره وری موثر واقع شود.
مرگ جنین به طور قطع در دو زمان متفاوت از دوره جوجه کشی روی می دهد. یکی در ۳ روز اول جوجه کشی و دیگری در ۳ روز آخر مانده به زمان هچ. مرگ ناگهانی جنین قبل از زمان هچ در پی تغییر وضعیت زیستی جنین از محیط داخل تخم به فضای بیرون میباشد. در این حالت جوجه ممکن است با مشکلاتی همانند تنفس و جذب کیسه زرده مواجه گردد که گاهی اوقات کنترل رطوبت لازمه رفع این موانع میباشد. به طور نرمال از میان تخم های نطفه دار %۹۳ - %۸۸ و در حالت کلی هچ %۹۰ - %۸۵ تخم ها باید به جوجه تبدیل شوند. نظر به اینکه مرگ زودرس جنین در زمان شکل گیری ارگان های جنینی روی می دهد, رشد مناسب جنین در داخل تخم همراه با مشخصه های بارزی اعم از قرار گرفتن سر در زیر بال راست, بزرگی سلول هوا به اندازه کافی جهت قرار گرفتن جوجه در حالت مناسب برا ی هچ و عدم خشکی لایه و پوسته تخم (شالاز) در مدت زمان هچ جوجه می باشد. شایان ذکر است که باید به علائم خشکی, وضعیت نوک و فرم صحیح بال و پا توجه داشت و در صورت مشاهده هرگونه مورد غیر معمول, آن را به منظور تشخیص علل و اخذ راهکار های مطلوب در مراتب آتی, ثبت نمود. زیرا به موجب آن می توان درصد نطفه داری, جوجه گیری و همچنین درصد کلی تخم های هچ شده را محاسبه نمود. در پایان ذکر این نکته حائزاهمیت است که هرگونه تغییر در مقادیر ثبت شده یا پراکندگی میزان مرگ جنین می تواند به عنوان زنگ هشداری برای اصلاح به موقع مشکلات جزئی و جلوگیری از شیوع و تشدید آن تا حد بحرانی در نظر گرفته شود.
 

جوجه کشی و دستگاه جوجه کشی:
دوره جوجه کشی به مدت ۲۴ روز طول میکشد و لذا درجه حرارت ماشین جوجه کشی باید ۹۹/۸ درجه فارن هایت تنظیم و میزان رطوبت ۶۵ درصد تنظیم گردد . در روز هچ جوجه ها میزان رطوبت بایستی ۸۰ درصد باشد .
اگر رطوبت در هچر به اندازه کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخلی تخم ها گشته و جوجه ها به سختی میتوانند پوسته داخلی و خارجی تخم را شکسته و از تخم خارج شوند صورت استفاده از ماشین های جوجه کشی معمولی گذاشتن پارچه ای خیس در داخل هچر و یا استفاده از مرطوب کننده های اتوماتیک در داخل دستگاه هچر الزامی است . ماشین های جوجه کشی تمام اتوماتیک که رطوبت و حرارت را به طور خودکار انجام میدهند توصیه می گردد. یکی از مسایل مهم در افزایش میزان هچ چرخش تخم ها در داخل ستر است . این عمل مانع از ان میشود تا جنین به سطح پوسته نزدیک و به ان بچسبد که در غیر این صورت ضمن پاره شدن شالاز تخم، موجب مرگ جنین خواهد شد . سیستم چرخش اتوماتیک ماشین جوجه کشی هر یک ساعت یکبار مانع از اشکال فوق شده و باعث ایجاد یک هچ موفق نیز خواهد شد .
 

هچ (جوجه گیری) :
مرحله هچ به ۲ یا ۳ روز آخر دوره جوجه کشی اطلاق گردیده که در این روزها جوجه ها پوسته تخم را شکسته و بیرون می آیند. در این زمان باید از چرخاندن تخم ها خودداری نمود. بدیهی است که در ۳ روزآخر باید تخم ها را از دستگاه ستر به دستگاه هچر انتقال داد. اما در صورت عدم دسترسی به هچر، باید تخم ها را از شانه های گرداننده ستر برداشته و آنها را در سبد های پلاستیکی یا فلزی هچر یا روی یک مقوای ضخیم قرار داد. در صورت استفاده از مقوا بایدتوجه داشت که جریان هوا را مسدود نکرده و یا با آب یا اجزای گرمازا تماس نداشته باشد. در این میان افزایش رطوبت حائز اهمیت بوده و آنرا می توان با قرار دادن یک ظرف آب یا افزایش سطح تبخیر دستگاه، به ۹۰% F رساند. زمان بیرون آمدن از تخم به قدرت و توانایی جسمی جوجه جهت شکستن پوسته بستگی دارد. در این هنگام جوجه ها همزمان با تقلا برای خروج از تخم مدتی را به استراحت به منظور بازیابی دوباره نیرو پرداخته که نباید جوجه را مرده فرض نمود. کل زمان هچ بین ۱۰ تا ۲۰ ساعت طول کشیده که در این مدت جای هیچ نگرانی نیست. اما در صورت تجاوز زمان به بیش از ۲۰ ساعت، آنگاه باید تخم های شکسته را بررسی نموده و حتی الامکان جوجه ها را بیرون آورد. هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید در دستگاه باقی مانده تا خشک شوند. به منظور تسریع روند خشک شدن جوجه ها، تهویه باید افزایش یابد. زمانی که بیش از %۹۰ درصد جوجه ها خشک شوند، آنگاه باید آنها را از دستگاه برداشت و به بستر پرورش انتقال داد. اگر جوجه ها بیش از حد در دستگاه باقی بمانند ممکن است با خشکی عضلات مواجه شده و در مواقع بحرانی تلف شوند.تخم هایی که یک روز بیش تر از زمان مورد انتظار در دستگاه باقی مانده و جوجه نشده اند بعنوان ضایعات تلقی شده و باید حذف گردند. باید توجه داشت که کمک به جوجه جهت بیرون آمدن از تخم در اکثر مواقع بی نتیجه مانده و به مرگ جوجه منتهی می گردد. زیرا ممکن است کیسه زرده به طور کامل جذب نشده باشد و هنگام جداسازی جوجه از تخم پاره شود. جوجه های ضعیف در صورت بیرون آمدن از تخم باید از سایر جوجه ها جدا شده و به طور وی‍‍‍‍ژه تحت مراقبت قرار گیرند. زیرا زمانی که با سایر جوجه ها در شرایط عادی رها شوند، دوام نیاورده و تلف می گردند. در پایان متذکر می گردد که جوجه های ضعیف را هرگز نباید برای مولد منظور نمود زیرا ممکن است که خصایص ژنتیکی به سایر جوجه های حاصله از این مولد انتقال یابد.

جوجه های تازه از تخم خارج شده (یکروزه) این پرنده تقریبا ۱۳ تا ۱۴ گرم وزن دارند که به منظور تولید یک گله گوشتی یا مولد، پرورش می یابند. چنانچه هدف، پرورش کبک گوشتی باشد معمولا پرنده را تا ۲۰ هفتگی نگهداشته تا به وزن مورد نظر برسد و سپس به بازار عرضه می شود اما چنانچه هدف، پرورش گله تخمگذار باشد، بایستی پس از این ۲۰ هفته، گله را به مدت حداقل ۸ هفته وارد دوره تاریکی (خاموشی یا استراحت) کرد و بعد از آن می توان با تغذیه جیره های مخصوص دوره تولید، تخمگذاری را شروع نمود.

جوجه ریزی :
دو هفته اول پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است لذا بایستی شروع خوبی داشت و به همین دلیل برنامه ریزی از قبل خیلی مهم تلقی میشود . بدین منظور جایگاه اولیه جوجه ها بایستی گرم و اب و غذا به راحتی در دسترس باشند . بنا بر این از صحت انجام کار کلیه ابخوری ها ، دانخوری ها و همچنین منابع گرما زا بایستی اطمینان حاصل نمود . زیرا جوجه ها در ده روز اول نمی توانند خود را با شرایط محیط وفق دهند . بنابر این منابع گرمازا از قبیل لامپ های الکتریکی لامپ های حرارتی و بخاری های نفتی و یا گازی از ملزومات بشمار میرود. بایستی در نظر داشت اگر جوجه ها در زیر مادر مصنوعی یکجا و در مرکز ان جمع شوند درجه حرارت کم است و اگر به اطراف پراکنده شوند درجه حرارت زیر مادر مصنوعی زیاد میباشد و بایستی حرارت را کم نمود حالت مطلوب پراکندگی یکنواخت زیر مادر مصنوعی میباشد.

عادت غذایی کبک در طبیعت عمدتاً دانه ها، برگ ها، میوه ها و گاها حشرات و ملخ می باشد اما در سیستم صنعتی از خوراک های کنسانتره ای فرموله شده شامل ذرت، کنجاله سویا و… استفاده می شود که بایستی برحسب نوع گوشتی یا مولد این پرنده، احتیاجات غذایی آنها تامین شود.
 کبک حیوانی است که نسبت به سایر طیور در مقابله با انواع بیماری های میکروبی و ویروسی بسیار مقاوم می باشد. و علی رغم پرورش سایر طیور که لازم است از داروهای متعددی استفاده شود، پرورش کبک به نسبت، بسیار ارگانیک تر صورت می گیرد.
میزان مصرف خوراک یک کبک مولد در حین تولید حدود ۳۰ گرم در روز است و به ازای هر ۷ کیلوگرم خوراکی که مصرف می کند، ۱ کیلوگرم گوشت تولید می کند؛ بنابراین اگر یک کبک گوشتی در زمان عرضه به بازار ۵/۰ کیلوگرم وزن داشته باشد حدودا ۵/۳ کیلوگرم خوراک مصرف کرده است.
 

سیستم های نگهداری:
۱- قفس
۲- بستر
که هرکدام از روش های نگهداری، مزایا و معایب خاص خود را دارد.
 

نسبت جفت گیری:
این پرنده ها در طبیعت تک همسر هستند یعنی به طور معمول هر کبک نر با یک ماده جفت گیری می کند اما در سیستم صنعتی، هر کبک نر می تواند با ۳ تا ۴ ماده آمیزش کند که میزان تخمگذاری و درصد جوجه آوری و سایر خصوصیات درحد مطلوبی است.
    
تخمگذاری:
در شروع تخمگذاری فاکتورهای بسیاری تاثیرگذارند که از جمله مهمترین آنها می توان به سن و وزن اشاره کرد چرا که اگر این دو، در آغاز دوره تخمگذاری کمتر از حد مطلوب باشند بدون شک میزان تخمگذاری، درصد باروری تخم ها و بسیاری از خصوصیات دیگر تخم را به طور منفی تحت تاثیر قرار می دهد که سن معمول شروع تولید را ۷ ماهگی به بعد بیان می کنند.
در شرایط طبیعی هر کبک بین ۲۰ـ۷ تخم در سال می گذارد، اما در سیستم صنعتی ۲ بار در سال تخمگذاری می کند که هر دوره تخمگذاری حدود ۴ ماه طول می کشد و پس از آن ۲ ماه دوره تاریکی (استراحت) را می گذرانند و سپس دوره تخمگذاری بعدی را شروع می کنند. هر کبک در اولین دوره تخمگذاری حدود ۳۰ تخم می گذارد. اما نکته حائز اهمیت این است که میزان تخمگذاری این پرنده ها در دومین و سومین سال تولید، به ترتیب بیشتر از سال های اول و دوم است اما از سال چهارم به بعد، میزان تخمگذاری، رفته رفته افت می کند.
    
ویژگی های منحصر به فرد گوشت کبک:
پروتئین های حیوانی مانند گوشت دام و طیور به دلیل داشتن مقادیر بالای عناصر کلسیم و فسفر، ویتامین های B کمپلکس، اسیدهای آمینه ضروری متیونین و لیزین و تعادل مناسب اسیدهای آمینه ضروری در مقایسه با منابع پروتئین گیاهی مانند سویا، ذرت و… ارزش بیولوژیکی بالاتری دارند. حال گوشت کبک نه تنها مضرات گوشت قرمز دام های بزرگ را که روزانه از سوی متخصصان پزشکی گوشزد می شود ندارد بلکه توانسته نیازهای مردم به تنوع گوشت سفید در بازار را برآورده کند و حتی به لحاظ طعم ومزه هم به بسیاری از گوشت های سفید همچون مرغ، بلدرچین و… ارجحیت دارد. چرا که گوشت این حیوان دارای طبیعت گرم بوده و زود هضم می باشد و خواص دارویی و درمانی فراوانی دارد که برای مثال می توان به موارد زیر اشاره کرد:
    
۱٫ تقویت قوای جنسی
۲٫ برطرف نمودن ضعف عمومی بدن و درد مفاصل
۳٫ تقویت حافظه (درمان فراموشی)
۴٫ تقویت سیستم گوارشی
۵٫ پیشگیری از ابتلا به عوارض قلبی و عروقی (به دلیل کلسترول بسیار پایین)
برخلاف تصور بسیاری افراد، خواص گوشت کبک پرورشی کمتر از نوع وحشی آن نمی باشد زیرا همان طور که اشاره شد در تغذیه این پرنده از مواد

رشد و نمو طبيعي جنين مستلزم تامين کليه مواد مغذي مورد نياز درتخم مرغ مي باشد اهميت تامين مواد مغذي مورد نياز جنين توسط رومانف با جمله زير مورد تاکيد قرار گرفته است :

تغذيه يک سنگ بناست : کمبود يا مقدار بيش از حد هر ماده مغذي جنين را مستعد بيماري ها مي سازد ناهنجاري ايجاد مي کند و استرس مرگ را ببار مي اورد:

منشا اصلي تامين مواد مغذي مورد نياز جنين در جيره هاي مادري و متابوليسم است بنابراين ميزان ذخيره تخم مرغ در اين مورد نقش تعيين کننده اي دارد اختلافات ژنتيکي در جذب متابوليسم و ذخيره مواد مغذي به عنوان يک عامل موثر در قابليت زيستي جنين نقش اساسي دارد نقش ژنتيک در کافي نبودن ذخيره ريبوفلاوين تخم مرغ مشخص شده است اين مورد نيز همانند ساير عوامل متنوع ژنتيکي درتامين مواد مغذي جنين موثر است کمبودهاي جزيي ممکن است باعث مرگ جنين گردد به هر حال ليسون و همکاران پيشنهاد نمودند که تلفات از 8 تا 14 روزگي زمان انکوباسيون مي تواند نشان دهنده کمبود درجيره مرغ مادر باشد زيرا در حالت طبيعي تلفات در اين دوره خيلي پايين است . افزايش بعضي مواد مغذي در تخم مرغ ممکن است مانند کمبود اين مواد تاثير نامناسبي بر جوجه درآوري داشته باشد علاوه بر اين ممکن است کمبود يا افزايش بيش از حد قبل از اينکه تاثيري نامطلوب روي جنين داشته باشد باعث قطع توليد تخم مرغ گرددزيرا اثرات جنيني موارد فوق تنها در شرايط آزمايشگاه مشخص مي گردد در مراحل اوليه رشد و نمو اين تاثيرات بيشتر ديده مي شود اين پديده علائم مختلفي را در جنين بوجود مي اورد که به شدت استرس تغذيه اي بستگي دارد . هدف اين بحث تشريح برخي اثرات شناخته شده تغذيه اي بر قابليت جوجه درآوري ورشد و نمو جنين در شرايط کمبود افزايش و ارتباط بين مواد مغذي مي باشد بنابراين اين مقاله قصد پيشنهاد مقادير مناسب مواد مغذي جيره در شرايط عملي را ندارد .

ويتامين A

کمبود ويتامين A قبل از تاثير بر جوجه درآوري باعث کاهش توليد تخم مرغ مي گردد از طرفي ساير محققين توانستند با افزودن يک منبع ويتامين A خاصيت جوجه دراوري را بهبود بخشند علاوه بر اين کاهش جوجه درآوري در مرغهايي که جيره آنها کمبود ويتامين A داشت مشاهده گرديد کمبود ويتامين A  در جيره مرغ مادر ممکن است باعث شود که جنين درهفته اول جوجه کشي تلف شود پس از تفريخ مدتي زنده بماند اما ضعيف باشد و يا اين که مدت کوتاهي پس از تفريخ تلف شود برخي از محققين تاييد کردند که افزايش ويتامين A در جيره غذايي مي تواند سبب تلفات زود هنگام جنين شده خاصيت جوجه دراوري را نيز کاهش دهد در جنين هايي که دچار کمبود ويتامين A هستند علائم افزايش تغيير وضعيت و عدم رشد طبيعي دستگاه گردش خون و مشکلات ديگر ديده مي شود همچنين اسيد رتينوئيک از نظر زيستي براي رشد و نمو طبيعي دستگاه قلبي – عروقي مشابه ويتامين A عمل کرده بايستي 28 ساعت قبل از جوجه کشي در دسترس جنين باشد اضافه نمودن کاروتنوئيدها به جيره غذايي مرغ مادر لگهورن تاثيري بر افزايش عکس العمل ايمني مادري به واکسيناسيون نداشت درشرايط عملي کمبود ويتامين A در جيره غذايي مرغ هاي مادر تجارتي بعيد بنظر مي رسد .

بيوتين

بيوتين براي رشد و نمو طبيعي جنين و جوجه درآوري ضروري است به نظر مي رسد افزايش مقادير بيوتين در جيره غذايي مادر گوشتي تا اندازه اي مشکلات زخم بالشتک کف پا را در جوجه ها تشديد مي کند کمبود بيوتين باعث افزايش تلفات درهفته اول و سوم جوجه کشي مي گردد کمبود بيوتين در تخم مرغهاي قابل جوجه کشي با افزودن بيوتين درجيره غذايي يا تزريق بيوتين به داخل تخم مرغ در شروع جوجه کشي قابل جبران است به نظر مي رسد بهترين زمان تزريق 72 تا 96 ساعت اول جوجه کشي بوده تزريق پس از 120 ساعت تاثيري نخواهد داشت از طرف ديگر برخي از محققين با تزريق بيوتين به داخل تخم بوقلمون ها درروز 25 جوجه کشي قابليت جوجه دراوري را بهبود بخشيدند افزودن بيوتين در جيره غذايي مادرهاي مسن ممکن است همراه با عکس العمل بيشتري باشد علائم کمبود بيوتين در جنين شامل حداکثر افزايش مرگ و مير قبل از 5 و يا پس از 17 روزگي رشد غير طبيعي غضروف ها يا کوتاهي غير طبيعي اندامها و منقار طوطي شکل مي باشد .

ريبوفلاوين

کمبود ريبوفلاوين يکي از متداولترين کمبودهاي تغذيه اي موثر در جوجه دراوري است بررسي هاي اوليه ثابت کرد که ريبوفلاوين براي رشد و نمو طبيعي جنين ضروري است سپس با افزودن 74/2 ميلي گرم ريبوفلاوين در هر کيلوگرم خوراک حداکثر جوجه دراوري بدست امد همچنين گزارش شد که مقدار ريبوفلاوين موجود در زرده تخم مرغ دخالت دارد کمبود ريبوفلاوين درجنين باعث خيز افزايش مرگ و مير در 9 تا 14 روزگي دوره انکوباسيون ، خونريزي هها ، کرک – پرهاي بهم ريخته ، کوتولگي ، رشد غير طبيعي غضروف ها و کم خوني مي گردد ميزان مرگ و مير در هر سني به شدت کمبود بستگي دارد خونريزي و کرک – پرهاي بهم ريخته از علائم بارز کمبود ريبوفلاوين مي باشند در صورتيکه جيره غذايي کمبود ريبوفلاوين داشته باشد تغذيه با اين جيره به مدت چند روز حالت کمبود را در پرنده ايجاد نموده که ممکن است باکاهش مصرف دان ناشي از استرس گرما بيماري و ساير شرايط همراه گردد ناهنجاي هاي ژنتيکي در ذخيره سازي ريبوفلاوين در تخم مرغ نيز تشخيص داده شده است . بنابراين عوامل ژنتيکي ممکن است در کمبود ريبوفلاوين گله هاي تجارتي نقش داشته باشند نقايص مربوط به پرها درگله هاي مادر تجارتي مشخص شده است اما نمي توان آن را با کمبود ريبوفلاوين نسبت داد .

ويتامين B₁₂

مطالعات متعددي نشان داده است که ويتامين B₁₂ براي جوجه درآوري طبيعي ضروري است محققين توانستند با افزودن 54/3 تا 6/3 ميکروگرم ويتامين B₁₂درکيلو گرم دان حداکثر جوجه درآوري را در لگهورن سفيد بدست آورند . افزايش ويتامين B₁₂باعث کاهش ريبوفلاوين درزرده تخم مرغ مي گردد کمبود ويتامين B₁₂باعث کاهش متوسط توليد تخم مرغ درلگهورن سفيد شد و در نژاد ردايلند کاهش توليد شديدتر بود زماني که کاهش توليد تخم مرغ ناشي از کمبود ويتامينB₁₂باشد 4 هفته پس از اضافه نمودن مقدار کافي اين ويتامين در جيره توليد به حد مطلوب مي رسد کمبود ويتامين B₁₂تاثير اندکي بر جوجه دراوري در لگهورن داشت اما در ردايلند جوجه دراوري حدود 20 درصد کاهش يافت که اين امر نشان دهنده اختلاف نژادي است در اثر کمبود ويتامين B₁₂تلفات جنيني ابتدا درهفته اول اتفاق مي افتد سپس تلفات درهفته دوم و در نهايت هفته سوم افزايش مي يابد نتايج کمبود ويتامين B₁₂و تاثير آن بر تلفات جنين مشابه کمبود نياسين و برعکس کمبود ريبوفلاوين مي باشد علائم غير طبيعي ناشي از کمبود اين ويتامين شامل خيز اطراف چشم ها ، رشد ضعيف عضلات پا ، خونريزي ، کوتولگي ، کوتاهي منقار و وضعيت غيرطبيعي سر بين پاها است .

اسيد پانتوتنيک                                                                        

جيره هايي که کمبود اسيد پانتوتنيک داشته باشند جوجه درآوري راکاش داده جوجه هاي تفريخ شده داراي عضلات ضعيف مفاصل متورم و پر در اوري ضعيف هستند حداکثر تلفات جنيني ناشي از کمبود اسيد پانتوتينک در 4 روز اول پس از 13 روزگي پس از روز 18 جوجه کشي و يا ابتدا و انتهاي اين زمان گزارش شده است مرگ و مير اوليه درجنين بوقلمون ها بيش از حد انتظار گزارش گرديد بطوري که در جوجه هايي که زنده مي مانند در 17 روزگي و پس از آن علائم پردرآوري ضعيف آب آوردگي مغز، خيز، خونريزي ، اتساع قلب ، منقار غير طبيعي و پاهاي پيچ خورده مشاهده مي شود . پردرآوري ضعيف ، تزريق اسيد پانتوتنيک به داخل تخم ها و يا افزودن به جيره ها ي مادر سبب بهبود قابليت جوجه درآوري تخم بوقلمون ها نگرديد اسيد پانتوتنيک و ويتامين B₁₂بر عملکرد يکديگر اثر تقويت کننده دارند .

تيامين       

دانه هاي غلاتي که در شرايط معمولي در جيره غذايي استفاده مي شوند مقدار زيادي تيامين دارند بنابراين کمبود اين ويتامين در گله هاي مادر حتي در صورت تغذيه با اجزا خوراکي غير معمولي نيز بعيد بنظر مي رسد به هر حال تيامين براي جوجه دراوري و رشد طبيعي جنين ضروري است کمبود تيامين باعث تورم اعصاب و تلفات جنين مي شود گزارش شده است که درمادرهاي سنگين وزن ، بازدهي ذخيره تيامين در تخم مرغ کمتر است .

نياسين

طبق مطالعات انجام شده نياسين براي رشد و نمو طبيعي جنين و جوجه دراوري مورد نياز است حساسيت مادرها به کمبود نياسين و در نتيجه جوجه درآوري متفاوت است زيراتلفات جنين درلگهورن سفيد در مراحل آخر مشاهده شده است در حالي که در ردايلند تلفات جنيني در اوايل جوجه کشي اتفاق افتاده با پيشرفت کمبود به اواخر دوره نيز کشيده شده است مقدار زياد نيکوتيناميد نيز سبب تلفات جنيني و کاهش جوجه در اوري مي شود .

اسيد فوليک

نياز مرغ هاي مادر به اسيد فوليک براي جوجه درآوري بيش از توليد تخم مرغ است کمبود اين ماده سبب حالت هاي غير طبيعي جنين مانند کجي استخوان درشت ني اي تارسي ، کوتاه شدن استخوان ها ، منقار معيوب وچسبندگي انگشتان مي شود بيشتر جنين ها به ظاهر حالت طبيعي دارند اما پس از نوک زدن به اتاقک هوايي مي ميرند اختلاف بين نژادها در عکس العمل نسبت به کمبود اسيد فوليک افزودن مکمل به جيره و حتي تزريق اسيد فوليک به داخل تخم بوقلمون هاي مادر در روز 25 جوجه کشي باعث افزايش جوجه درآوري نشد به هر حال جيره هاي حاوي مکمل اسيدفوليک وزن تخم مرغ و در نتيجه وزن جوجه ها را افزايش دادند گزارش شده است که ذخيره طولاني مدت تخم مرغ هاي جوجه کشي ممکن است باعث کمبود اسيد فوليک در جنين گردد امادر مورد ويتامين هاي ديگر شواهدي در دست نبود .

پيريدوکسين

کاروسن و همکاران اظهار نمودند که نياز مرغ ها به پيريدوکسين براي توليد تخم مرغ بيشتر از جوجه در آوري است آنتاگونيست هاي پيريدوکسين که به داخل تخم مرغ تزريق شد از رشد جنين جلوگيري نمود : اين امر نشان دهنده نياز جنين به پيروکسين است گزارش شده است که کمبود پيريدوکسين درمرغها بلافاصله موجب بي اشتهايي و بدنبال آن کاهش جوجه درآوري و قطع توليد تخم مرغ مي گردد تزريق پيريدوکسين در روز 24 به داخل تخم بوقلمون باعث افزايش جوجه درآوري شد به هر حال مکمل هاي اين ويتامين درجيره غذايي تاثير معني داري روي تلفات جنين و خاصيت جوجه درآوري نداشت .

ويتامين K

مطالعات اوليه نشان داد که ويتامين K براي جوجه کشي طبيعي و زنده ماندن جوجه ها پس از تفريخ مورد نياز است در يک مطالعه هنگامي که جيره با ترکيب مناديون سديم بي سولفيت کامل شد قابليت جوجه درآوري افزايش يافت اما در مطالعات ديگر چنين نتيجه اي گرفته نشد . خونريزي در جنين يا پرده هاي جنيني علائم اوليه کمبود ويتامين K در جنين را با افزايش زمان انعقاد خون و کاهش اسيد کربوکسي گلوتاميک توليد کردند به هر حال رشد و نمو استخوانها طبيعي بود .

ويتامين D

اهميت ويتامين D در جوجه درآوري و نقش آن در متابوليسم و انتقال کلسيم از پوسته به جنين مورد مطالعه قرار گرفته است کمبود وتيامين D در اواخر دوره جوجه کشي سبب تلفات جنين مي گردد که بيشتر در روزهاي 18 و 19 اتفاق مي افتد کمبود اين ويتامين باعث تلفات بالاي جنين بوقلمون درهفته چهارم مي گردد هرچند که تلفات درطول دوره جوجه کشي بالاست کمبود اين ويتامين منجر به کوتاه شدن آرواره بالايي و حدود 10 درصد کل تلفات مي گردد همه متابوليک هاي ويتامين D تاثير يکساني ندارند تغذيه مرغها با 1-25 دي هيدروکسي کوله کلسيفرول به عنوان منبع ويتامين D سبب توليد تخم مرغهاي طبيعي گرديد اما ميزان جوجه درآوري کاهش يافت در تخم مرغهايي با کمبود ويتامين D کاهش ميزان جوجه دراوري با تزريق 1-25 دي هيدروکسي کوله کلسيفرول به مقدار جزئي جبران گرديد اين امر نشان مي دهد که مرغ نمي تواند 1-25 دي هيدوکسي کلسيفرول را به اندازه کافي براي رشد جنين به داخل تخم مرغ انتقال دهيد مرغهاي تغذيه شده با 25 هيدروکسي کوله کلسيفرول تخم مرغهايي توليد مي کنند که داراي جنين هاي طبيعي هستند از طرفي کاهش قابليت جوجه درآوري ناشي از کمبود کوله کلسيفرول پس از تغذيه مرغهابا جيره کامل به مدت 10 روز و يا با 1-25 دي هيدروکسي کوله کلسيفرول به مدت 4 روز جبران گرديد علاوه بر تلفات اواخر دوره جوجه کشي کمبود کوله کلسيفرول باعث تغيير شکل منقار و عدم تشکيل کامل اسکلت مي گردد افزايش مقدار ويتامين D نيز باعث کاهش جوجه درآوري مي شود .

ويتامين E

طبق گزارش برخي از محققين ويتامين E براي جوجه درآوري طبيعي ضروري است در حالي که برخي مطالعات ديگر نشان داد که مکمل ويتامين E خاصيت جوجه دراوري را افزايش نمي دهد کمبود وتيامين E درجيره مرغ هاي مادر باعث افزايش تلفات جنين در هفته اول مي گردد اين تلفات تقريبا بطور يکسان در هفته اول و سوم رشد ديده مي شود علائم کمبود ويتامين E درجنين شامل لکه هاي تيره در چشم کوري ، سيستم عروقي غير طبيعي که منجر به جمع شدن مايعات در زير پوست و خونريزي مي گردد افزايش ويتامين E به جيره غذايي مرغهاي مادر باعث واکنش دستگاه ايمني و در نتيجه افزايش مقدار پادتن در فرزندان مي گردد عوامل ديگري مانند سلنيوم ، آنتي اکسيدان ها و انواع چربي ها که با ويتامين E تاثير متقابل دارند تشخيص دقيق نقش وتيامينE در رشد جنين را پيچيده نموده اند عکس العمل نژادهاي مختلف نسبت به کمبود ويتامين Eمتفاوت مي باشد بطوري که گزارش شده است ردايلندرد در مقايسه با لگهورن سفيد نسبت به کمبود ويتامين E حساس تر است .

پايداري ويتامين

آناليز تخم مرغهاي حاصل از گله هاي تجارتي نشان داد که مقدار ويتامين A و ريبوفلاوين نياز جوجه دراوري را به اندازه کافي تامين مي کند درحالي که ويتامين B₁₂در تخم مرغ تعدادي از گله ها ناچيز بود با افزايش ميزان تغذيه مرغهاي مادر تقويت تخم مرغ از نظر ويتامين ها امکان پذير است هنگامي که مقدار ريبوفلاوين کوله کلسيفرول ، بيوتين ويتامين B₁₂و اسيد پانتوتنيک در جيره غذايي افزايش مي يابد مقدار اين ويتامين ها در تخم مرغ نيز سريعا بالا مي رود در حالي که افزايش ويتامين A در جيره غذايي مقدار اين ويتامين را در تخم مرغ به آرامي افزايش مي دهد بازدهي انتقال از جيره به تخم مرغ در مورد ويتامين A خيلي بالا ، براي ريبوفلاوين ، اسيد پانتوتنيک ، بيوتين و ويتامين E بالا در مورد کوله کلسيفرول متوسط و براي ويتامين K ، تيامين و اسيد فوليک پايين است .

مواد معدني

سلنيوم

همان طور که قبلا بيان گرديد سلنيوم جيره با ويتامين E اثر متقابل داشته در بسياري از موارد ممکن است باعث صرفه جويي در مصرف ويتامين E گردد جانسون متوجه شد که کمبود سلنيوم در جيره باعث کاهش جوجه دراوري مي گردد جوجه هاي تفريخ شده ضعيف بوده و دچار تحليل عضلات سنگدان مي گردند بسياري از آنها با پاهاي باز در هنگام راه رفتن روي زمين مي افتند آرنولد و همکاران تاثير معني دار سلنيوم در جوجه درآوري را گزارش نمودند اما اطلاعات بدست آمده کامل نبود با استفاده ازجيره طبيعي حاوي مقدار زياد سلنيوم و با تزريق اين ماده معدني به داخل تخم مرغ مسموميت حاصله به اثبات رسيده است تلفات بالاي جنين زماني که مقدار سلنيوم بيش از 1/7 قسمت در ميليون باشد مشاهده شده است کاهش مقدار سلنيوم تخم مرغ باعث افزايش جوجه درآوري مي گردد ناهنجاري هاي ناشي از مقادير زياد سلنيوم شامل : کوتولگي ، کوتاهي و افتادگي منقار پايين و کوتاه شدن استخوان هاي پاها و بال ها است د ربعضي از مناطق جغرافيايي ممکن است مقدار سلنيوم در دانه هايي که دران مناطق رشد نموده اند در حد سمي باشد .

يد

کمبود يد منجر به کاهش جوجه دراوري مي گردد اما در حالت طبيعي کمبود آن بندرت اتفاق مي افتد افزايش يد در جيره غذايي باعث بوجود امدن مشکلات جوجه دراوري م يگردد که منجر به تلفات جنين ، عدم خارج شدن جوجه ها از پوسته و افزايش طول دوره جوجه کشي مي گردد اختلاف بين سويه هاي بوقلمون در عکس العمل نسبت به افزودن مکمل يد درجيره غذايي و در نتيجه تاثير آن بر جوجه درآوري گزارش شده است افزايش تلفات جنيني درهفته اول جوجه کشي و مرحله نوک زدن جوجه ها شده همچنين جنين ها تکيه بيشتري بر تجزيه گليکوژن نسبت نوسازي گليکوژن در مدت نوک زدن و درامدن ازتخم دارند .

منگنز

کمبود منگنز باعث کاهش جوجه درآوري و ناهنجاريهاي ژنتيکي مي گردد اين حالت بيشتر در جوجه هايي ديده مي شود که کمبود بيوتين يا ناهنجاري هاي ژنتيکي کندورديسروفي داشته باشند به هر حال اختلافات ميکروسکوپي در ساختمان استخوان ها وجود دارد در جوجه هاي جوان کمبود منگنز اختلال عصبي ايجاد مي کند بطوري که اين اختلال عصبي باعث حالت ستاره نگري در جوجه مي گردد.مرغ هاي مادر ممکن است توانايي تحمل کمبود منگنز درجيره را براي چند هفته بدون تاثير نامناسب بر جوجه دراوري داشته باشند .

کلسيم

مقدار کلسيم جيره غذايي مادرها با تاثيري که بر کيفيت پوسته مي گذارد در رشد اوليه جنين موثر است پوسته ضعيف ناشي از کمبود کلسيم در جيره مادر و عواملي که وزن تخم مرغ را به مقدار زيادي کاهش مي دهند به افزايش تلفات در هفته اول ، افزايش آلودگي ، توقف رشد جنين ، رشد ضعيف استخوان و افزايش مرگ و مير در پايان دوره جوجه کشي منجر مي گردند افزايش مقدار کلسيم جيره از 99/0 درصد به 77/1 درصد باعث بهبود جوجه درآوري در تخم بوقلمون ها گرديد در بلدرچين هايي که با جيره حاوي 5/2 تا 3 درصد کلسيم ، 8/0 درصد فسفر و همچنين مرغ هاي مادر گوشتي در سيستم بستر که با 5/2 تا 6 درصد کلسيم تغذيه شدند جوجه دراوري طبيعي بود اما گزارش شده است که افزايش کلسيم جيره غذايي از 25/2 درصد به 4 درصد باعث کمبود روي و در نتيجه ناهنجاري هاي شديد مي گردد.

فسفر

فسفر براي رشد طبيعي استخوان و جوجه درآوري ضروري است زماني که جيره مرغهاي تخم گذار در قفس حاوي 19/0 درصد فسفر بود ميزان جوجه در اوري در آنها کاهش يافت و هنگامي که با جيره حاوب 18/0 درصد فسفر معدني و 30/0 درصد فسفر تام تغذيه شدند جوجه درآوري بهبود يافت احتمالا مرغ هايي که در قفس پرورش مي يابند براي جوجه درآوري طبيعي به 4/0 درصد فسفر نياز دارند در حالي که ويلسون وهمکاران گزارش نمودند مرغ هاي مادر گوشتي که در بستر نگهداري مي شوند ظاهرا مقدار قابل توجهي فسفر را بوسيله بستر خواري بازيافت مي کنند براي رسيدن به حداکثر قابليت جوجه دراوري در تخم بوقلمون ها فسفر معدني مورد نياز است همچنين پيشنهاد شده است اگر مرغ هاي تخم گذاري که در قفس نگهداي مي شوند با جيره حاوي 19/0 درصد فسفر معدني تغذيه شوند حداکثر جوجه دراوري را خواهند داشت افزايش مقدار مصرف فسفر از طريق بستر خواري ممکن است کيفيت پوسته را کاهش داده بطور غير مستقيم باعث کاهش توانايي جوجه دراوري گردد .

منيزيم

طبق مطالعات انجام شده هنگامي که جيره غذايي حاوي نسبت هاي مختلف کربنات منيزيم به کربنات کلسم بود هيچ گونه تاثير معني داري بر جوجه دراوري نداشت اما زماني که مرغ ها با جيره فاقد منيزيم تغذيه شدند جوجه دراوري کاهش يافت در زمان کمبود منيزيم تلفات جنين در اواخر دوره جوجه کشي اتفاق افتاده بسياري ا زجوجه هايي که از تخم بيرون مي ايند ناسالم و دچار تشنج بوده 2 روز پس از خارج شدن از تخم مي ميرند.

روي

براي جوجه دراوري عادي وجود مقادير کم روي درجيره غذايي مرغ هاي مادر ضروري است کمبود روي در جيره مرغ هاي مادر موجب کاهش ميزان جوجه دراوري افزايش تلفات جنيني و اسيب رشد اسکلت وپرها گرديد . تعدادي از ناهنجاري هاي جنيني در تخم مرغهايي که کمبود روي داشتند گزارش شده است افزايش مقدار کلسيم جيره غذايي کمبود روي را تشديد مي نمايد . از طرفي عقيده بر اين است که جيره هاي ذرت – سويا به مکمل روي براي افزايش خاصيت جوجه دراوري نيازي ندارند اما مکمل روي ايمني درجوجه ها را افزايش مي دهد مکمل هايي که مقدار روي جيره غذايي مرغ هاي مادر راتا 2000 ميلي گرم در هر کيلوگرم افزايش مي دهند اثر کم و حتي مي توان گفت که هيچ گونه تاثيري بر جوجه درآوري ندارند.

برم

مقدار برم مصرفي در پرندگاني که در بستر پرورش داده شده بستر انها با حشره کش هايي که ماده اصلي انها برم است سمپاشي مي گردد زياد است تغذيه مقادير زياد برم به شکل اسيد برميک يا بوراکس در مرغ هاي مادر گوشتي خاصيت جوجه دراوري را کاهش داده اما در توليد تخم مرغ تاثيري ندارد .

بر اساس مطالعات انجام شده توسط رومانف تزريق اسيد برميک به داخل تخم مرغ باعث بوجود امدن برخي ناهنجاري هاي اسکلتي در جنين گرديد تعداد اسپرماتوزوئيد هاي غير طبيعي در خروس هاي که با مقادير زياد برم تغذيه شدند افزايش يافت اما خاصيت باروري درآنها طبيعي بود.

کلر

جيره ناکافي ازنظر مصرف کلر در مرغ هاي مادر گوشتي جوجه دراوري را کاهش مي دهد از طرفي گزارش شده است که بوقلمون هاي مادر که با جيره ذرت – سويا تغذيه شدند براي حداکثر جوجه دراوري طبيعي نيازي به مکمل نداشتند.

پتاسيم

تعيين مقادير مواد معدني مختلف در زرده و سفيده تخم مرغ بطور قابل ملاحظه اي معرف اختلاف ميان مرغ هاست و اين اختلاف در ميان تخم مرغ هاي يک مرغ نيز ديده مي شود مرغ هايي که تخم مرغ هاي با مقدار کم پتاسيم درسفيده و يا مقدار زياد آهن در زرده توليد مي کنند خاصيت جوجه دراوري در انها پايين است .

با توجه به روند فزاينده افزايش جمعيت منابع محدود و فقر و گرسنگي پنهان لازم است برنامه اقتصادي همه جانبي اي تدوين گردد در بخش کشاورزي و زير مجموعه آن دامپروري و پرورش طيور يکي از مواردي است که در کوتاه مدت و با هزينه کمتر مارا به اهداف اقتصادي مي رساند بدين لحاظ نياز به مديريت چنين واحدهايي است تا با تاکيد بر اصلاح نژاد طيور جهت بالارفتن راندمان توليدبهترين شرايط محيطي را فراهم نمايند. از اين لحاظ که غذا در پرورش طيور بيشترين هزينه را دارد مساله عمده و اساسي است کنجاله سويا امروزه به دليل کيفيت مناسب و اقتصادي سهم بسزايي در جيره طيور دارد بر اين اساس در اين مقاله سعي شده است که اهميت اين ماده غذايي را از لحاظ ترکيبات آن و مقايسه آن با ديگر منابع پروتئيني بيان نمايد . به طور کلي مي توان گفت که کنجاله سويا يک ماده غذايي بهداشتي و اقتصادي است و به لحاظ ترکيبات شيميايي مناسب در جيره طيور نقش مهمي ايفا مي کند. 

ترکيب مواد غذايي مورد نياز طيور 

خوراکهاي مورد نياز در تغذيه طيور از موادي مغذي تشکيل شده که پس از جذب و ورود به خون هر يک بطريقي در اعمال حياتي بدن حيوان نقش ايفا مي کنند مواد مغذي به طور کلي شامل کربوهيدراتها و چربيها ، پروتئين ها ، مواد معدني ، ويتامين ها ، آب و ترکيبات اضافي مي باشند. براساس نوع و شيوه پرورش طيور ازنظر گوشتي و تخمگذار بودن ونيز زمان پرورش درصدترکيبات فوق تغيير پذيرند و به انواع مواد غذايي نيازمند هستند جهت تعيين ميزان هر ماده غذايي در جيره طيور مي بايست به اين نکات توجه داشت که : ماده غذايي اقتصادي و بهداشتي باشد تمام نيازهاي لازم را تامين کند. يکي از مواد غذايي مورد مصرف در پرورش طيور ، کنجاله سوياست که پس از ذرت ، بيشترين اهميت را دارد و تمامي فاکتورهاي فوق را در بر ميگيرد بدين ترتيب لازم است شناختي بر آناليز مواد مغذي و ديگر خصوصيات آن داشت البته جهت روشن نمودن بيشتر مطلب سعي شده نيازهاي غذايي طيور مشخص گردد و سپس اهميت آن مطرح خواهد شد . 

پروتئين ها

پروتئين ها از واحدهايي بنام اسيد آمينه تشکيل شده اند و حدود 20 درصد وزن يک مرغ و 5/12 درصد وزن تخم مرغ از آنها ترکيب يافته است بعضي اسيدهاي آمينه به واسطه انتقال گروه آميني ازاسيدهاي آمينه ديگر بوجود مي آيند . ولي تعدادي تحت عنوان اسيدهاي آمينه ضروري به اندازه کافي در بدن حيوان ساخته نمي شوند اين دسته اسيدهاي آمينه عبارتنداز : آرژنين ، متيونين ، لوسين ، ايزولوسين ، گلوتامين ، هستيدين ، فنيل آلانين ، ليزين ، تريپتوفان ، تره ئونين  و والين . در تعادل جيره بيشتر به پنج اسيد آمينه آرژنين ، تريپتوفان ، ليزين ، متيونين ، و سيستين را ملاک قرار مي دهند . اصولا پروتئين ها شامل : دو منبع گياهي و حيواني است که بسته به خصوصيات ذکر شده مي توان به نسبت از ترکيب انها استفاده نمود معمولا فرآورده هاي با منشا حيواني توازن اسيد آمينه بهتري دارند و قادرند مواد معدني ضروري و ويتامين ها را تامين کنند در حال حاضر در تهيه خوراک طيور استفاده از مکملهاي پروتئيني حيواني کمتر از سابق است . از جمله مهمترين منابع پروتئيني حيواني مي توان از پودر ماهي ، پودر گوشت ، پودر خون ، پودر شير ، پودر گوشت استخوان دار پودر پر ، پودر کشک ، اب پنير خشک شده ، باقي مانده کشتارگاههاي طيور و مواد محلول ماهي را نام برد. امروزه با توجه به مشکلات تهيه مواد غذاي سرشار از پروتئين از منابع حيواني سعي شده ازمکملهاي پروتئيني نباتي که بيشتر فرآورده هاي فرعي کنجاله دانه هاي روغني هستند اين مساله را حل نمايند پروتئين هاي نباتي از لحاظ توازن اسيدهاي آمينه ، منابع فقيرتري هستند از جمله مهمترين منابع پروتئين هاي نباتي مي توان به غلات تقطير شده خشک ، کنجاله سويا ، کنجاله پنبه دانه ، کنجاله بذرک ، کنجاله کلزا ، کنجاله گلرنگ ، کنجاله کنجد ، دانه باقلا و .... اشاره نمود. از ميان آندسته پروتئين هاي نباتي که به طور معمول استفاده مي شوند کنجاله سويا اهميت بيشتري از نظر اسيد آمينه و ليزين دارد ولي در مجموع درکاربرد پروتئين هاي نباتي بايد ميزان و نوع اسيدهاي آمينه و نيز مواد سمي موجود در آن برآورده شود تازماني که از هر مکمل جديد تاريخچه مصرف مناسبي در دسترس نيست قبل از استفاده در جيره مي بايست به دقت مورد بررسي قرارگيرد.

اهميت کنجاله سويا در تامين پروتئين لازم در جيره طيور

سويا حاوي حدود 35 تا 40 درصد پروتئين و 18 تا 21 درصد چربي است وبه منظور توليد روغن و کنجاله توليد و فرايند مي شود با حرارت دادن به سويا کيفيت آن بهتر شده بازدارنده تريپسين غيرفعال شده و متيونين بهتر در دسترس قرار مي گيرد با وجود اين مي بايست دقت شود که ممکن است حرارت زياد به ليزين و احتمالا اسيدهاي آمينه ضروري ديگر صدمه رساند يا آنها را از دسترس خارج سازد ولي به طور کلي بيشتر تحقيقات بر اين نظر تاکيد داشته که کنجاله سويا براي حداکثر کيفيت پروتئين مي بايست حرارت مناسبي ديده باشند سويا که چربي آن گرفته شده باشد به دو صورت آسياب کامل يا پرک شده مصرف مي گردد با وجود اين لازمه حرارت دادن ايجاب مي کند که دانه ها به طور مناسبي فرايند شوند در آزمايشهاي تغذيه جيره هاي تمام چربي دار سويا به جوجه ها نتايجي به دست آمده که دانه هاي کامل يا دانه هاي آسياب شده مطلوب ترند اما بايد متذکر شد که در مناطقي که با مشکل کمبود روغنهاي نباتي مواجه اند اقتصادي تر آن است که فقط ازکنجاله استفاده شده و روغن ان جدا گردد. در تهيه کنجاله با جدا شدن روغن ميزان پروتين کنجاله حاصل به حدود 45 درصد رسيده و مقدار الياف فام آن حدوداً 6 درصد مي گردد کنجاله بدون پوسته معمولا با حداقل 50 درصد پروتئين استاندارد مي شود ومقدار الياف آن در حدود 3 درصد است کنجاله بدون پوسته مخصوصا در خوراکهاي پرانرژي جوجه هاي گوشتي مطلوب است . پروتئين سويا يک پروتئين با کيفيت است و حاوي مقادير سرشار از اسيدهاي آمينه ضروري است و درميان پروتئين هاي نباتي منبع عالي ليزين مي باشد و به عنوان يک منبع مناسب آرژنين ، گليسين وتريپتوفان به حساب مي آيدليکن مقادير اسيدهاي آمينه سيتين و متيونين موجود کمتر از حد دلخواه است متيونين  اولين اسيد امينه محدود کننده درجيره هاي پرانرژي بوده و حايز اهميت زيادي است بنابراين در جيره هايي که از سويا به ميزان زيادي استفاده مي گردد مي بايست از متيونين و مواد غذايي حاوي متيونين بالا به عنوان مکمل استفاده نمود.

عوامل محدود کننده استفاده از سويا در جيره طيور

علاوه بر اينکه ميزان اسيدهاي آمينه متيونين و سيستين در سويا پايين است کنجاله سويا حاوي تعدادي از مواد سمي محرک و ممانعت کننده شامل مواد آلرژي زا ، گواترزا و عوامل ضد انعقاد است از نظر تغذيه دام ممانعت کننده هاي پروتئاز که شش نوع از آن شناخته شده است حايز اهميت اند از اين ممانعت کننده ها عامل آنتي تريپسين و کونيتز و ممانعت کننده کايموتريپسين بومن برک اهميت خاصي دارندتغذيه دانه خام سويا و کنجاله حرارت نديده آن رشد حيوان را به تاخير مي اندازد يکي از دلايل آن وجود همين ممانعت کننده هاي پروتئاز است که باعث جلوگيري ازهضم پروتئين مي شوند همچنين شواهدي در دست است که فعاليت بيش از حد پانکراس در اين حالت اتفاق مي افتد همانطور که قبلا توضيح داده شد حرارات باعث غير فعال شدن اين ممانعت کننده ها مي گردد و از اين راه مي توان تا حدودي اين اثرات را خنثي کرد اگر از کنجاله سويا به عنوان منبع اصلي پروتئين جيره طيور استفاده شود مسايلي بروز خواهد نمودو کنجاله سويا از لحاظ ويتامين B فقير است وجهت رفع اين نقيصه بايد همراه با آن از مکملهاي ويتاميت و يا از پروتئين هاي حيواني نظير پودر ماهي استفاده کرد چنانچه کنجاله سويا با مواد فوق الذکر تکميل نگردد مرغهاي تخمگذار ، تخمهايي با قابليت جوجه کشي کم توليد نموده جوجه هاي حاصل نيز ضعيف و به علت کمبود ويتامين K در مقابل خونريزي حساس خواهند بود کنجاله سويا نسبت به دانه غلات ، کلسيم و فسفر غني تري دارد امادر صورتي که در جيره طيور در حال رشد يا مرغهاي تخمگذار ،جانشين پروتئين حيواني شود لازم است جيره غذايي مجددا ازلحاظ کلسيم و فسفر تنظيم گردد. کنجاله سويا حاوي 1/0 درصد جنيستين است که خواص گواترزايي دارد وتواني معادل 10 * 44/4 توان دي انيل استيلسترون از خود نشان مي دهد اين ماده تاثير روشني تاکنون از خود بروزنداده است .

مواد غذايي موجود در کنجاله سويا در مقايسه با نياز غذايي جوجه هاي گوشتي

بيشترين اهميت کنجاله سويا مربوط به پروتئين آن مي گردد اما به همراه پروتئين مواد ترکيبات ديگري نيز در آن وجود دارد . همچنين به منظور مقايسه نياز طيور و مقدار مواد غذايي که اين کنجاله مي تواند فراهم نمايد نيازهاي غذايي جوجه هاي گوشتي در سنين مختلف درج گرديده است .

مقايسه ميزان پروتئين کنجاله سويا و ديگر منابع پروتئيني

کيفيت اسيدهاي امينه پروتئين هاي حيواني نسبت به گياهي ارجحيت دارد اما هزينه بالاي اين پروتئين ها و برخي از آنهارا نمي دهد بنابراين لازم است از پروتئين هاي نباتي استفاده شود کنجاله سويا نسبت  به ديگر مواد گياهي باردارنده کمتري داشته و اسيدهاي آمينه لازم را فراهم مينمايد بنابراين از اين منبع پروتئين مي توان تا حد بالايي استفاده کرد .

نتيجه گيري

درمجموع ميتوان گفت کنجاله سويا ، ماده غذايي مناسبي جهت تامين پروتئين جيره طيور مي باشد که از لحاظ اقتصادي بهداشتي و ترکيبات موجود حائز اهميت است با توجه به عوامل محدود کننده استفاده زياد در جيره طيور توصيه مي شود ازمکملهاي پروتئيني مناسب همچون کنجاله کنجد ، پودر ماهي و غلات ويتامين ها و منابع تامين کننده فسفر و کلسيم حتي الامکان استفاده گردد بدين ترتيب مي توان جيره غذايي مناسبي مشتمل بر انواع مختلف مواد غذايي تهيه نمود .

منبع: مجله تغذيه دام وطيور – مهندس اسماعيل کرمي دهکردي

حرارت در سنین مختلف ، نقش مهمی در سلامت و تولید مرغ دارد؛ بخصوص در اوایل زندگی جوجه ها این مساله از اهمیت فراوانی برخوردار است . برای تامین گرمای مورد نیاز سالن، از وسایل گوناگونی به شرح ذیل استفاده می شود :
● بخاری
ساده ترین وسیله گرما زا محسوب شده و با توجه به فضای سالن و طول و عرض و ارتفاع آن ، یک یا چند بخاری در فواصل مساوی در داخل سالن نصب می گردد و به وسیله دستگاه تنظیم کننده آن ، حرارت را در داخل سالن کم یا زیاد می کنند .
برای کنترل دما باید چند دماسنج دقیق در نقاط مختلف سالن نصب شود؛ ولی در هر صورت کنترل دقیق دما مشکل می باشد و نیاز به سرکشی و کار بیشتری دارد . علاوه بر این ، همیشه مقدار زیادی از حرارت تولید شده ، در سالن تلف گردیده و از نظر آلودگی هوا نیز مشکلاتی ایجاد می شود .
شایان ذکر است که بخاری باید حتماً لوله دار باشد و دور آنها نیز با دیواره ای توری محدود گردد تا جوجه ها خیلی به منبع حرارت نزدیک نشوند .
● هیتر
استفاده از این وسیله امروزه به طور گسترده ای متداول شده است . ساختمان کار این وسیله شبیه به شوفاژ منازل است و منبع تولید حرارت یا هیتر در خارج از سالن قرار دارد که هوا را گرم کرده و با بادبزنهای قوی توسط کانالهای تعبیه شده به داخل سالن می فرستند . این کانالها در طول سالن کشیده شده و در فواصل معینی دارای دریچه ای هستند که از آنها هوای گرم وارد سالن شده و بدین ترتیب دمای سالن یکنواخت می گردد .
برای تثبیت دما در حد دلخواه ، می توان از دستگاه ترموستات که در داخل سالن نصب می شود استفاده نمود . سوخت این دستگاهها از گازوئیل یا نفت و یا حتی گاز تامین می شود . این روش هر چند از نظر هزینه های اولیه به سرمایه گذاری بیشتر نیاز دارد ؛ اما از نظر مخارج جاری ، همچنین بهداشتی بودن و صرفه جویی در نیروی کار ، برای مرغداریهای بزرگ مقرون به صرفه بوده و توصیه می شود . بخصوص در مرغداریهایی که از روش قفس استفاده می شود ، این روش کاملا اقتصادی است .
● دستگاههای مادر مصنوعی
از این دستگاهها برای پرورش جوجه تا هشت هفتگی در روش بستر استفاده می شود . این دستگاهها از یک منبع تولید حرارت و سرپوش فلزی چتر مانند تشکیل شده است که بر روی پایه هایی قرار گرفته و ممکن است آن را روی زمین نیز قرار داده و یا به وسیله تسمه ای به سقف آویزان نموده و جوجه ها را معمولا در زیر سرپوش قرار
می دهند .
انواع دستگاه مادر مصنوعی
انواع مختلف مادر مصنوعی که در پرورش طیور مورد استفاده قرار می گیرند ، عبارتند از :
الف) مادر مصنوعی نفتی و یا گازی
از این وسیله ، بخصوص برای پرورش جوجه های گوشتی استفاده می شود ، زیرا تامین منبع سوخت آنها در همه جا آسان و امکان پذیر است . از هر مادر مصنوعی نفتی برای نگهداری ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ جوجه استفاده می شود مادر مصنوعی گازی معمولا کوچکتر بوده و برای نگهداری ۵۰۰ تا ۸۰۰ جوجه مورد استفاده قرار می گیرد . هر دستگاه مادر ممکن است دارای یک مخزن نفت و یا گاز باشد و یا اینکه هر چند دستگاه مادر یک مخزن مشترک سوخت داشته باشند ، مخزن سوخت ممکن است در داخل سالن یا خارج از آن قرار گرفته باشد .
ب) مادر مصنوعی برقی و مادون قرمز
چنانچه دسترسی به برق وجود داشته باشد ، ساده ترین نوع مادر مصنوعی انواع الکتریکی (برقی) آن است . استفاده از مادرهای الکتریکی زمانی توصیه می شود که هزینه برق ارزان بوده و در مجموع مقرون به صرفه باشد. این مادرهای مصنوعی معمولا از یک منبع تولید حرارت برقی و سرپوش چتر مانند تشکیل شده است و استفاده از این وسایل گرمازا ، اولاً به جهت استفاده از ترموستات برای تنظیم درجه حرارت دلخواه ، موجب سهولت کارها می شود.
ثانیاً استفاده از این نوع مادر مصنوعی ، از انواع دیگر بهداشتی تر بوده و تولید دود و ناراحتی نکرده و هوا را آلوده نمی کند .
به طور کلی این دستگاهها چند عیب دارند :
۱) هزینه های آنها بالاست .
۲) در مناطق خیلی سرد گرمای لازم را نمی توانند تولید نمایند از این رو ، به دستگاههای بیشتر و یا استفاده از انواع دیگر مادر مصنوعی نیاز پیدا می شود .
۳) قطع برق مشکلاتی در این زمینه به وجود می آورد که لازم است در این خصوص پیش بینی های لازم به عمل آید .
ج) مادر مصنوعی مادون قرمز
این مادر مصنوعی بجای استفاده از مقاومتهای الکتریکی ، منبع حرارت آن از یک یا چند لامپ مادون قرمز تشکیل شده است که حرارت مطلوب توسط آنها تامین می شود . باید توجه نمود که دستگاههای مادر مصنوعی الکتریکی فاقد پایه بوده و به وسیله تسمه یا زنجیر به سقف آویزان می گردند و ارتفاع آنها را از زمین به آسانی می توان کم یا زیاد نمود . معمولا از هر دستگاه مادر مصنوعی الکتریکی برای پرورش ۵۰۰ تا ۸۰۰ جوجه تا شش هفتگی استفاده می شود.
د) مادرهای مصنوعی با حرارت مرکزی
این گونه دستگاهها در برخی کشورهای سردسیر نظیر انگلستان مورد استفاده قرار می گیرد و در ایران کمتر متداول است .
این نوع مادرهای مصنوعی شبیه به شوفاژهای آبی هستند . بدین ترتیب در کنار سالن ، آب مورد نیاز به وسیله منبع حرارتی گرم شده و توسط لوله هایی به داخل سالن فرستاده می شود . معمولا ۵ تا ۶ ردیف لوله آب گرم ،‌به قطر ۱/۳ تا ۸/۳ سانتیمتر برای این کار در نظر گرفته می شود که از ارتفاع ۳۰ الی ۴۵ سانتیمتری سطح زمین و در طول سالن می گذرد . در بالای لوله های مذکور یک سرپوش یا سقف حلبی تعبیه شده است که موجب هدایت حرارت لوله ها به طرف زمین و در نتیجه جوجه ها می گردد . برای جلوگیری از اتلاف حرارت ، سقف مذکور را به وسیله لایه ای از پوشال و یا بقایای نجاری می پوشانند.
جوجه ها در زیر سرپوش سرتاسری نگهداری می شوند و با استفاده از ترموستات و دستگاه تنظیم کننده ، حرارت را در حد دلخواه نگاه می دارند . سرپوش ها به نحوی نصب می گردند که ارتفاع آنها با توجه به سن جوجه ها کم یا زیاد شود . باید توجه داشت که این روش معمولا در سالنهای بزرگی که تعداد زیادی جوجه در آنها پرورش داده
می شود، قابل استفاده است ؛ زیرا اتلاف حرارت در این روش ، کمتر از روشهای دیگر است . به علاوه این روش بهداشتی تر بوده و از نظر اقتصادی نیز چون در اندازه بزرگ به کار می رود ، مقرون به صرفه می باشد .
تنها عیب این روش ، نیاز به سرمایه گذاری فراوان در ابتدای کار و احتیاج به افراد متخصص برای نگهداری تاسیسات مربوطه می باشد . در این روش برای هر جوجه ۵/۵۵ سانتی مترمربع جا در زیر سرپوش باید در نظر گرفته شود . در پایان این قسمت از بحث ، باید به این نکته مهم توجه داشت که هیچیک از روشهای شرح داده شده در بندهای الف ، ب ، ج و د را نمی توان بر بقیه روشها ترجیح داد ، چرا که اصل اساسی در این کار ، امکانات مرغدار و استفاده صحیح از وسایل و روش انتخاب شده می باشد

مقدار مصرف غذا از اوج توليد تخم مرغ، تا انتهاي تخمگذاري:

وقتي كه مرغها ي مادر گوشتي به اوج توليد خود مي‌رسند، بسياري از پرورش دهندگان نياز به تغيير جزئي در دان را احساس مي‌كنند، و چون ممكن است مرغها به اوج توليد بالاتري برسند، توجه كمي به وزنكشي مرغها در غالب يك برنامه منظم مي‌كنند. اهداف مديريت در اين زمان ابتدا رسيدن به اوج توليد و تخم مرغ قابل جوجه‌كشي بالا و سپس جلوگيري از چاق شدن مرغها در اين دوره است.

كاهش دان بعد از پيك توليد، يك امر بسيار مهم در داشتن بازده مطلوب توليدي در مرغان مادر گوشتي به حساب مي‌آيد. اغلب سردرگمي و نگراني خاصي در مورد مقدار و روند كاهش خوراك بعد از پيك توليد وجود دارد، كه جاي تعجب است. چرا كه در واقع مي‌توان همان روشهاي اصولي انجام گرفته شده تا اوج توليد را، پس از اين دوره هم ادامه داد. به اين معنا كه مرغها را پس از پيك هم، بر اساس توليد تخم مرغ ،وزن تخم مرغ، وزن بدن و مدت زمان مصرف خوراك، تغذيه نمود. مرغهاي مادر گوشتي در هنگام  رسيدن به اوج توليد،يا قبل از آن به بلوغ جسمي مي‌رسند. در اين زمان مرغها ديگر رشد نمي‌كنند و افزايش وزن آنها به صورت ذخيره چربي و افزايش حجم عضلات است. محدود كردن حجم ذخيره چربي از طريق تغييرات در مصرف دان، كليد به حداكثر رساندن توليد تخم مرغ وكيفيت تخم مرغ، بعد از پيك و جوجه درآوري به شمار مي‌آيد. براي بعضي از پرورش دهندگان مرغ مادر، رسيدن به اوج توليد بالا مهمترين مسئله است. درست است كه اين موضوع اهميت دارد، اما نه آنقدر كه كه ما با افزايش هرچه بيشتر دان، يا كم كردن روند كاهش دان بعد از پيك، آن را به دست بياوريم. چرا كه نهايتا" عوارضي مثل، افت بيش از اندازه توليد بعد از پيك، و ايجاد هزينه اضافي به علت بالاتررفتن انرژي نگهداري مرغها را در پي خواهد داشت.

خوبست بدانيم، براي توليد 100 گرم چربي، حدودا"1040 كيلو كالري انرژي مصرف مي‌شود، كه معادل 365 گرم دان، با انرژي 2860 كيلوكالري بر كيلوگرم است. به علاوه 2/11 كالري انرژي روزانه، براي نگهداري بافت اضافي چربي و فعاليت به مقدار پايه افزوده مي‌شود. در يك دوره توليد 40 هفته‌اي، حدود 1100 گرم دان اضافه، براي نگهداري تنها 100 گرم بافت چربي، مورد نياز است.

براي درك بيشتر اهميت روند مناسب كاهش دان بعد از پيك توليد، بهتر است مروري بر عوارضي كه در اثر نامناسب بودن اين پروسه بوجود مي‌آيد، داشته باشيم:

1)كاهش ميزان ذخيره اسپرم، به دليل ذخيره سلولهاي چربي، در محل اتصال مهبل و رحم.

2)سلولهاي جربی موجود در رحم، با ترشح موادي، در روند پوسته سازي طبيعي اختلال ايجاد مي‌كنند.

3)همين مواد، بر اسپرم اثر كشندگي دارند.

4)مرغهاي سنگين، تمايل بيشتري به ايجاد تخم مرغهاي دو زرده دارند.

5)اين مرغها، گرايش بيشتري به تخم گذاري در شب دارند.

6) مرغهاي سنگين، فاز هاي تخم گذاري كوتاه تري دارند.

7)توليد تخم مرغهاي پوست نازك و لمبه، در مرغان سنگين بيشتر است.

8)مرگ و مير جنيني، در تخم مرغهاي حاصله از اين مرغان بيشتر است.

9)روند توليد تخم مرغ در گله های سنگين ،با سرعت بيشتري كاهش مي‌يابد.

10)هزينه توليد، به ازاء هرجوجه بالا مي‌رود.

اغلب پس از اوج توليد،مدت زمان مصرف خوراك٬ شروع به افزايش كرده٬ كه خود نشانه‌اي از خوراك دهي بيش از حد مرغهاست . در اين حالت مهمترين مسئله٬ پيشگيري از سنگين شدن مرغهاست.در صورت عدم كاهش٬ در تخصيص مصرف خوراك بعد از اوج توليد، انرژي نسبتا" بيشتري صرف رشد مي‌شود. بنابر اين پس از فرا رسيدن اوج توليد وزني تخم مرغ (تعداد ×‌تخم مرغ)٬ شايد وزن بدن٬ مهمترين فراسنجه مورد استفاده در تنظيم تخصيص خوراك باشد. در هرحال٬ ذكر اين نكته ضروري است كه٬ وجود كمي افزايش وزن در اين دوره لازم است. كاهش وزن در اين زمان٬ نشان دهنده عدم كافي بودن ميزان خوراك است. تخصيص خوراك وكاهش ميزان آن بايد٬ بر اساس احتياجات مرغ به رشد ، نگهداري ، توليد تخم مرغ و فعاليت روزانه باشد. سهم هر يك از اين نيازها به سن مرغ و دماي محيط بستگي دارد. براي پرورش دهندگان تعجب آور است كه نياز نگهداري مهمترين عامل تعيين كننده احتياجات مرغ مادر است . عوامل موثربعدي به ترتيب٬ توليد تخم مرغ، رشد و فعاليت است. در مورد احتياجات پروتئين٬ توليد تخم مرغ و نگهداري٬ دو عامل تاثير گذار به شمار مي‌آيند. يك مرغ مادر گوشتي٬ در سن 55 هفتگي٬در مقايسه با 32 هفتگي٬ به مقدار پروتئين وانرژي كمتري جهت توليد تخم مرغ نياز دارد٬ زيرا درصد توليد٬ در اين زمان كاهش پيدا كرده است (با وجود اينكه اندازه تخم مرغ بزرگتر مي‌شود)٬ ولي مرغ براي نگهداري خود٬ به ميزان بيشتري از اين مواد احتياج دارد. چون در طي اين فاصله رشد كرده است.

اگر همه چيز بر وفق مراد باشد، در سن 55 هفتگي ميزان رشد، به طور معني داري كاهش يافته و نياز مرغ به انرژي و پروتئين جهت رشد، شديدا"تقليل مي‌يابد.

براي كاهش دريافت ميزان مواد مغذي بعد از پيك توليد، دو روش وجود دارد : يكي كاهش در ميزان مواد مغذي جيره و تثبيت ميزان دان است كه مستلزم تغيير مداوم جيره است و اين براي پرندگان تنش زا خواهد بود٬ و در شرایط تجاری توصیه نمی‌شود، و يكي كاهش مصرف خوراك٬ كه در عمل ساده ترين و مطمئن‌ترين روش است.

چون بين گله‌هاي مختلف٬ با توجه به خصوصيات ذکر شده تفاوتهاي زيادي وجود دارد، لذا نمي‌توان يك راهكار براي همه گله‌ها پيشنهاد كرد. در اغلب موارد٬ مقدار كاهش دان بين پيك و آخر دوره، به ندرت از سرانه70 تا80 كيلوكالري در روز تجاوز مي‌كند. (حدود25گرم دان)

مثلا در گله‌اي كه با 170 گرم دان به اوج توليد رسيده‌است، در مقايسه با گله‌اي كه با 160 گرم دان به اوج توليد رسيده است٬ كاهش بيشتري را بايد اعمال كرد.

قبل از اينكه به مبحث كاهش عملي مصرف خوراك بپردازيم٬ به‌جا است مفهوم اوج توليدتشريح شود:

اغلب اوج توليد را براي بيان حداكثر تعداد تخم مرغ توليد شده به كار مي‌برند، در حاليكه از نقطه نظر تغذيه‌اي بيان حداكثر توليد وزني تخم مرغ مناسب تر است. در اكثر سويه‌هاي مرغ مادر (شمار تخم مرغ ضربدر وزن)٬ حدو 4تا6 هفته بعد از اوج شمار تخم مرغهاي توليدي٬ اتفاق مي‌افتد. به خاطر همين بعضي عقيده دارند به محض كاهش 1يا 2 درصدي توليد نبايد فورا" دان را كاهش داد. بسياري به سختي قبول مي‌كنند كه در اين زمان در صورت اعمال تغییر دان بايداین تغيير بسیار اندك باشد. محاسبه سهم تخم مرغ از كل مصرف خوراك فهم اين جمله را آسانتر مي‌كند:

مثال:يك مرغ مادر گوشتي كه يك تخم مرغ 65 گرمي توليد كرده٬ و 155 گرم خوراك با انرژي 2850 كيلو كالري در كيلوگرم مصرف مي‌كند:

          يك تخم مرغ 65 گرمي حدودا" 119 كيلو كالري انرژي خام دارد.

اين مقدار انرژي نياز به مصرف 140 كيلو كالري انرژي از طريق خورا ك دارد . بنا براين از 440 كيلو كالري مصرف روزانه (155 گرم×2850کيلو كالري در كيلوگرم) تنها 140 كيلو كالري (32%)‌صرف توليد تخم مرغ شده‌است. مثلا با كاهش 3درصدي توليد از 79درصد به 76 درصد٬ احتياجات انرژي توليد٬ تخم مرغ بدين صورت تغيير مي‌كند:

كيلوكالري140×3%=2/4 كيلو كالري

بنابر اين كاهش 3درصدي توليد٬ از 79%‌به 76% باعث تغيير نياز٬ به ميزان 2/4تقسيم بر 440 ضربدر 100 خواهد شد٬ كه برابر با 1 درصد تغيير خوراك خواهد بود، كه در 155 گرم مصرف روزانه مي‌شود 55/1 گرم

اين روش محاسبه٬ دليل قانع كننده‌اي براي لزوم احتياط٬ در روند كاهش دان است .

لازم به ذكر است كه: درمورد زمان دقيق كاهش دان٬ هنوز يك اتفاق نظر وجود ندارد. در زير نمونه‌هايي كه در منابع گوناگون بيان شده است، بيان مي‌گردد، تا بهتر اين موضوع را درك كنيم.

به عقيده ليسون و سامرز: در اكثر گله‌ها٬ اوج نياز به مواد مغذي براي توليد تخم مرغ٬ تا زمانيكه توليد به 79-80 درصد تقليل مي‌يابد، يعني تا حدود 39-40 هفتگي٬ ادامه دارد٬ و بعد از اين زمان مي‌توان٬ به تدريج ميزان خوراك مصرفي را كاهش داد.

در زير يك مثال از روند كاهش دان بعد از پيك توليد٬ كه توسط ليسون وسامرز پيشنهاد شده است را ارائه ميكنيم :

(با فرض 175 گرم دان در پيك توليد و عدم تغيير در دماي محيط)

تخم مرَغ و کیفیت های آن

فاکتورهایی که بر کیفیت درونی تخم مرغ و کیفیت پوسته تخم مرغ، مرغ های تخم گذار موثرند.کیفیت پوسته

تخم مرغ و کیفیت درونی تخم مرغ اهمیت عمده ای در صنعت جهانی تخم مرغ دارد.

این تحقیق شامل اطلاعاتی درباره تخم مرغ و روش های اندازه گیری کیفیت درونی تخم مرغ و کیفیت پوسته تخم مرغ است. کیفیت پوسته تخم مرغ ممکن است به وسیله اندازه تخم مرغ وزن مخصوص تخم مرغ، رنگ پوسته تخم مرغ، شکستگی استحکام پوستهف تغییر شکل پوسته (مخرب یا غیرمخرب)، وزن پوسته، مقدار پوسته، ضخامت پوسته (ساختمان سه بعدی) پوسته اندازه گیری شود. کیفیت درونی تخم مرغ توسط رنگ زرده، سالم بودن غشای دور زرده و کیفیت آلبومین اندازه گیری می شود.

در این تحقیق فاکتورها موثر بر کیفیت پوسته تخم مرغ و کیفیت درونی تخم مرغ وجود دارد مراحل مختلف و پیچیده شکل گیری پوسته تخم مرغ ممکن است دچار نقص شود که می توان ناشی از تعدادی از مکان های موجود در اویداکت مرغ باشد. در کیفیت پوسته تخم مرغ ممکن است مواردی از قبیل:

نژاد یا سن مرغ، تولک بری اجباری، فاکتورهای تغذیه ای مثل: کلسیم، فسفر، ویتامین ها، کیفیت آب، پلسی ساکاریدهای غیر نشاسته ای، آنزیم هاف ناخالصی تغذیه استرس عمومی و استرس حرارتی، بیماری، سیستم تولید، یا افزایش فرآورده های اختصاصی در جیره غذایی تاثیرگذار باشد.

در کیفیت درونی تخم مرغ نیز ممکن است مواردی از قبیل:

ذخیره سازی، نژاد و سن مرغ، تولک بری اجباری، تغذیه و بیماری تاثیر گذار باشد. دانستن تعداد فاکتورهایی که روی کیفیت پوسته تخم مرغ و کیفیت درونی آن موثرند برای تولید تخم مرغ با کیفیت بالا ضروری است.

مقدمه (چکیده)

برای صنعت جهانی تخم مرغ از لحاظ اقتصادی، زیستی و صنعتی تولید تخم مرغ هایی با کیفیت پوسته و کیفیت درونی خوب حساس است.

مشکلات کیفیت تخم مرغ هر ساله خسارت چندین میلیون دلاری را به صنعت تخم مرغ متحمل می کند. بنابراین دانستن فاکتورهای موثر در کیفیت پوسته تخم مرغ و کیفیت درونی آن از اهمیت زیادی برخوردار است.

تخم مرغ شامل: زرده(33-30%) سفیده (تقریباً 60%) و پوسته (9-12%) است. شکل 1 را ببینید.

فروش تجاری تخم مرغ تولید  تخم مرغ یا اجرای آن از خود تخم مرغ ناشی می شود. تخم مرغ تولید شده، پوسته و اجزای سازنده آن از راه تجاری فروخته می شود.

شکل و ساختمان تخم مرغ

تولید نهایی مرغ تخمگذار تخم مرغ است. تخم مرغ در مراحل مختلف یک زنجیره پیچیده که طرح کلی آن توسط Solomen (1991) و Johnson (2000) معرفی شد به وجود می آید. در اولین مرحله تخمگذاری زرده (آمیزش تخمک) از سمت چپ تخمدان به طرف سمت چپ اویداکت می رود. (شکل 2 را ببینید)

سمت راست تخمدان و اویداکت در پرورش مرغ تخمگذار تجاری نقشی ندارند، زرده توسط اینفاندیبولوم احاطه شده و برای 15 دقیقه در آنجا می ماند تا توسعه یابد و در این مرحله شکل گیری غشای دور زرده و شالاز اتفاق می افتد.

در پرنده های (اصلاح شده) همچنین لقاح نیز در این ناحیه از اویداکت صورت می گیرد سپس تخم مرغ به داخل ماگنوم حرکت می کند و برای سه ساعت در آنجا باقی می ماند در این مدت پروتئین سفیده تخم مرغ (آلبومین) تولید می شود. (کلاً در حدود 40 دقیقه). لایه های پروتئین به صورت مکانیکی آماده شده و از لحاظ میکروبی از زرده حفاظت می کنند و همچنین الگویی برای شکل بعدی غشای پوسته و پوسته ساخته می شود سپس برای تولید تخم مرغ از داخل ایستموس (Isthmus) عبور کرد و حدود یک ساعت در آنجا می ماند و الیاف غشای درونی و بیرونی پوسته در این مکان ساخته می شوند. سپس تخم مرغ وارد مجرای غده پوسته شده که آب و الکترولیتها وارد آلبومین می شوند. (مرحله لوله ای نامیده می شود) و شکل گیری هسته پستان مانند شروع می شود در طول مدت ماندگاری در این مرحله تقریباً 5 ساعت است. طولانی ترین مدت در طول شکل گیری تخم مرغ قرار گرفتن در کیسه غده پوسته است.

(حداقل 15 ساعت) و در این موقع پوسته تخم مرغ شکل گرفته مراحل مجرایی (لوله ای) آن به اتمام می رسد.

قالب اصلی پوسته تخم مرغ شامل: غشای پوسته، هسته پستان مانند، غالب پوسته و پوست است. پروتئین معدنی پوسته تخم مرغ شامل کربنات کلسیم است.

لایه های مختلف پوسته تخم مرغ: لایه های گروه پستانی، لایه های احاطه کننده و لایه های شفاف سطحی که از گرایش های مختلف کلسیت شفاف ساخته شده اند (شکل 3 ا ببینید).

ساختمان نازک پوسته تخم ماکیان در      نیز تیال شرح داده شده است. رابرت و برک پول و سلمون (1991) شواهد جدیدی را در مورد شکل گیری قالب اصلی پوسته پیشنهاد کرده و روش شکل گیری پوسته تخم مرغ و به انتها رسیدن شکل پوسته را تعیین کرده اند.

سرانجام تخم مرغ از راه واژن و کلواک گذاشته می شو. ترکیب طبیعی مراحل مختلف شکل گیری اجزاء درونی تخم مرغ و پوسته تخم مرغ نشان می دهد که مشکلات در کیفیت ممکن است از یکی از چندین مرحله ای که در طول شکل گیری تخم مرغ وجود دارد ناشی شود.

همچنین مشکلات موجود در کیفیت درونی تخم مرغ و کیفیت پوسته آن ممکن است نتیجه ترکیب چندین فاکتور یا نتیجه یک فاکتور باشد. به هر حال این تحقیق معرف تعدادی از فاکتورهاست که روی کیفیت تخم مرغ اثر منفی می گذارد.

کیفیت پوسته تخم مرغ

اندازه گیری کیفیت پوسته تخم مرغ

کیفیت پوسته تخم مرغ ممکن است توسط یک سری از روش ها اندازه گیری شود. تعدادی از این روش ها باعث تخریب تخم مرغ می شوند.

بعضی از این روش ها مستقیم هستند از آنجائی که بعضی دیگر غیرمستقیم می باشند. (همیلتون 1982) روش های مستقیم شامل اندازه گیری شکستن استحکام پوسته که توسط فشار زیاد ترک خورده اند با زور یا توسط فشردگی شبه استاتیک شکسته اند. روش های غیرمستقیم شامل اندازه گیری وزن مخصوص، بر شکلی غیرمخرب، ضخامت پوسته و وزن پوسته می باشند. همچنین اندازه گیری مستقیم و غیرمستقیم استحکام پوسته می تواند به ترتیب به عنوان خواص مکانیکی و فیزیکی تخم مرغ مطرح شود. (همرال 1969) در بهره برداری تجاری، با استفاده از نور بینی ترک ها و دیگر نقص های تخم مرغ کشف می شود. یا با عبور از میان الکترونیک ترک های آشکار آن کشف می شود. از نظر آزمایشی و تجربی، کیفیت پوسته تخم مرغ ممکن است توسط تعدادی از وسایل و تجهیزاتی که از نظر بازرگانی در دسترس است اندازه گیری شود. پس باید در تولید تجهیزات اندازه گیری کیفیت تخم مرغ توسط خدمات فنی و تدارکات همکاری کنیم تا در موسسه آزمایشگاهی استفاده شوند.

وزن مخصوص تخم مرغ ممکن است توسط غوطه ور شدن آن در محلول نمک و با دیدن اختلاف وزن مخصوص آنها از طریق غلظت محلولیت یا شناور بودن آن اندازه گیری می شود.

متناوباً می توان از تجهیزات مخصوصی که براساس قانون ارشمیدس به وجود آمده استفاده کرد. (1962 Pym). به هر حال تعدادی از مؤسسات سوالات برجسته ای در  مورد صحت استفاده از وزن مخصوص تخم مرغ برای اندازه گیری کیفیت پوسته دارند. (Sloan 2000, Voisey 1977) منتهای مراتب این شاخص غیرمستقیم برای اندازه گیری کیفیت پوسته است و به اندازه تخم مرغ نیز وابسته می باشد.

اطلاعاتی را از رنگ پوسته به وسیله اندازه گیری شده و درجه وقایع روشنی را که از سطح تخم مرغ منعکس شده تحت شرایط کنترل شده کشف می کند.

اندازه گیری شکستگی استحکام پوسته و بدشکلی پوسته چه مخرب و غیرمخرب به استفاده از تجهیزات ویژه نیاز دارد. شکستگی استحکام پوسته بطور عادی بیشتر توسط فشردگی شبه استاتیک که در آن تخم مرغ فشرده بوده و زیر شرایط کنترل شده قرار می گیرد. تا این که پوسته ترک خورده و شکسته شود اندازه گیری می شود.

حداقل نیرویی که لازم است تا شکستگی پوسته را ایجاد کند ثبت می شود، یک مطالعه نشان می دهد که ارتباط منفی قوی بین اندازه گیری شکستگی استحکام پوسته توسط فشار شبه استاتیک و درصد ترک ها وجود دارد (ویلز 1967) بدشکلی پوسته ممکن است غیرمخرب باشد و توسط اندازه گیری فاصله پوسته تحت فشار قبل از شکستگی حساب شود. (ویزی و همیلتون 1977) مقدار ضخامت پوسته تخم مرغ با استحکام پوسته ارتباط دارد. وزن پوسته ممکن است به وسیله باز کردن شکستگی های تخم مرغ اندازه گیری شود از روی دقت تکه های پوسته را شسته آنها را خشک کرده و سپس وزن پوسته را اندازه گیری کنید.

وزن پوسته را سپس می توان نسبت به وزن تخم مرغ برآورد کرده و درصد مقدار پوسته را بدست آورد. ضخامت پوسته ممکن است توسط معیار مناسبی اندازه گیری شود و معمولاً اندازه گیری روی سه قسمت پوسته که از اطراف تخم مرغ برداشته شده صورت می گیرد. در موسسات آزمایشگاهی، یک مقیاس براساس (مدل میتیوتوو  10- 2109) روی صفحه مدرج دستگاه اندازه گیری مقیاس در یک چهارچوب نصب شده و برای اندازه گیری ضخامت پوسته استفاده می شود.

استحکام پوسته تخم مرغ فقط توسط مقدار پوسته موجود تعیین نمی شود بلکه توسط کیفیت ساختمان پوسته نیز تعیین می شود. مطالعه ای درباره کیفیت ساختمان تخم مرغ وجود دارد به این صورت که توسط ارزیابی (ساختمان فضایی سه بعدی) پوسته تخم مرغ زیر میکروسکوپ الکترونی هدایت شده و توسط سولومون (1991) رابرت وبرک پول (1995-94-1993) و نیز تیال (1999) شرح داده می شود.

رویدادهای وزن پوسته، مقدار سن پوسته و ضخامت پوسته خوب بود. ولی شکستگی استحکام پوسته نسبتاً ضعیف و تعریف احتمالاً نادرستی از (ساختمان سه بعدی پوسته) نامناسب است و در کل ساختن پوسته با کیفیت خوب مناسب می باشد.

تکنیکهای جدید از قبیل اندازه گیری سختی پوسته تخم مرغ، رشد یافتن علم در همه زمان ها و مقایسه آن با اندزه گیری سنتی استحکام پوسته تخم مرغ وجود دارد. (دی کتی لایر 2000) این موسسات موضوعاتی متفاوت و بیرون از اندازه گیری استحکام پوسته تخم مرغ را انجام داده و چیزهای متفاوت اندکی را اندازه گیری می کنند.

فاکتورهای موثر بر کیفیت پوسته تخم مرغ

نژاد و پرنده:

نتیجه انتخاب ژنتیک نژادهای مختلف مرغ تخمگذار تغییرات معنی داری در کیفیت پوسته تخم مرغ، اندازه تخم مرغ و تولید آن دارد. (کورتیس 1985) و تفاوت واضحی بین پرنده های مدرن تجاری و نژادهای سنتی مرغ تخمگذار وجود دارد. (هاکینگ 2003) انتخاب برای یک مشخصه از قبیل تولید یا وزن تخم مرغ می تواند روی دیگر مشخصات تخم مرغ از قبیل کیفیت پوسته تخم مرغ اثر بگذارد.

(پوچن پوئل 1996)، برنامه های انتخاب ژنتیکی نیاز به مانیتور داشته تا محدوده صفاتی که بهبود یک صفت ژنتیکی را تضمین می کند و هزینه بر نسبت دیگر صفاتی که اثرات مهمی روی آن می گذارد را مشخص کند.

وزن پرنده:

تعدادی از مطالعات نشان می دهد که کیفیت پوسته تخم مرغ در پرنده های مسن تر کاهش پیدا می کند(نیوز 1986- رولاند 1975- رولاند 1976- رابرات و بال 2004) اندازه تخم مرغ با افزایش سن مرغ افزایش می یابد و در همان زمان وزن پوسته افزایش یافته یا ثابت می ماند. هر دو روش، افزایش در وزن تخم مرغ با نسبت افزایش وزن پوسته همراه نیست و نسبت وزن پوسته به وزن تخم مرغ با نسبت افزایش وزن پوسته همراه نیست و نسبت وزن پوسته به وزن تخم مرغ (اغلب رجوع می شود به مقدار پوسته) کاهش می یابد. تعدادی مدرک وجود دارد که ناتوانی مرغ را در افزایش تولید پوسته به فعالیت (25- هیدروکسی کو لی کال سی فرول- 1- هیدروکسی لاز) و یک آنزیم که در تعادل حیاتی کلسیم درگیر است وابسته می داند (جانر 1986، الاروسی 1994).

دستکاری رژیم غذایی اندازه تخم مرغ را کاهش می دهد و ممکن است باعث بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ در مرغ های مسن شود (کشاورزی 2003) از این رو تعدادی مکمل در بهبود کیفیت پوسته در مرغ های مسن موثر است (ماجی 2003)

تولک بری

تاثیر دوباره ای روی کیفیت پوسته تخم مرغ دارد و می تواند توسط مراحل مختلف تحریک تولک بری درجه قبلی آن را برگرداند (اهمر 2003- بری 2003) نتیجه این تغییرپذیری وابستگی طبیعی و غریزی تولک بری و سن پرنده می باشد.

رولند وبریک (1983) گزارش دادند که تولک بری برای پرنده های مسن و دیگر از کار افتاده ها فایده نداشته و اثر آن زیاد طول نمی کشد و باید به طبیعت نسبتاً زودگذر و کیفیت پوسته رجوع کنیم. (لی 1986- آبوسریوا و کارونا جیوا 1985- کارونا جیوا 1989- الباتشان 1994)

تغذیه:

 هر پوسته تخم مرغ شامل 3 گرم کلسیم است. بنابراین جیره غذایی مرغ ها باید دارای کلسیم کافی باشد تا بتواند تاثیر کافی را بگذارد، دلایلی در برخورد با استفاده از ذرات ریز کلسیم وجود دارد اگر چه که توافق عام به وجود آمده که 75-50% از کلسیم باید به صورت درشت بوده (به قطر 5-2 میلی متر) و باقی مانده در آن پودر می باشد (نیز 1999).

تهیه ذرات بزرگتر (سنگ ریزه پوسته) نشان داده که موثر و سودمند بوده است اما همیشه با سیستم تغذیه خودکار سازگار نیست. بعضی از موسسات که با سنگ آهک و پوسته صدف با هم مخلوط شوند (ریچیر 1999). فسفر ناکافی در جیره ممکن است باعث از بین رفتن مواد معدنی اسکلت در مرغ های تخمگذار شود. نسبت کلسیم به فسفر در جیره غذایی و بالا بودن سطح فسفر ممکن است برای جذب کلسیم از روده مزاحمت ایجاد کند و در نتیجه کیفیت پوسته را کاهش دهد. (ورمن و جاتارانن 2001). احتیاجات کلسیم و فسفر به نظر می رسد که روی وزن پرنده و از جمله دیگر چیزها تاثیر می گذارد. (بار 2002، سهیل و رولند 2002) باید اضافه کرد که ملاحظات محیطی در نتیجه فاشر با کاهش سطح فسفر در جیره مخصوصاً در مقداری از جمعیت های متراکم گله ها می تواند سودمند باشد.

سطوح کلسیم در تغذیه در طول دوره پرورش نیاز به افزایش یافتن دارد. 7 تا 15 روز اول و تا ظهور اولین تخم مرغ باید ادامه پیدا کند (رولند و برایان 1994). مدارکی وجود دارد مبنی بر اینکه تهیه کلسیم اضافی همچنین به زودی می تواد باعث جلوگیری اثر آن روی کلیه شود حتی اگر سطوح فسفر جیره نیز پایین باشد (راو 1994) به هر حال این خیلی مهم است که اگر کلسیم در ابتدا به حد کافی تهیه و اضافه نشده باشد این عمل ممکن است باعث شود که برای مدت طولانی روی سوخت و ساز کلسیم اثر ایجاد نشده و کلسیم نیز در استخوان ذخیره نشود (نیوز 1999 و رولند برایان 2000).

ویتامین ها از قبیل ویتامین D متابولیت هیدروکسی ویتامین D₃ است که از تبدیل شدن به فعالیت بیولوژیکی از ویتامین D₃ در بدن پرنده به وجود می آید و فعلاً از راه بازرگانی قابل دسترس بوده و ممکن است باعث ثبات و با ارزش کردن شود.

سطوح کافی ویتامین C برای سلامتی و خوب و نرمال بودن ضروری بوده و همچنین به آرام کردن اثرات استرس کمک می کند (داقیر 1995). همچنین مدرکی وجود دارد مبنی بر اینکه مکمل ویتامین E با شرایط استرس گرمایی همکاری می کند (بولینگریل 1998). سطوح پایین ویتامین A ممکن است انتشار لکه های خونی را افزایش دهد که کاهش یافتن کیفیت درونی تخم مرغ را نیز باعث می شود. بیکر و بیارس 1973، پنیگل و جرج 1997)

کیفیت آب ممکن است روی کیفیت تخم مرغ اثر بگذارد. آب شامل سطوح بالای الکترولیتها است. نوشیدن آب شور ممکن است مدت طولانی اثر منفی روی کیفیت پوسته تخم مرغ بگذارد (بال ناو و یوزیلیوتیز 1987). به هر حال واردات نژادهای مرغ تخمگذار به نظر نمی رسد که نسبت به نژادهای استرالیایی مستعد این اثرات باشند. آب تهیه شده برای پرنده ها همچنین باید بهداشتی بوده و مطمئن باشیم که بیماری از این راه به پرنده ها سرایت نکند. دمای آب تهیه شده برای مرغ های تخم گذار مخصوصاً در طول آب و هوای گرم خیلی مهم است. به نظر می رسد که مصرف آب مرغ ها کاهش یافته یا ممکن است حتی نوشیدن قطع شود، اگر آب بدست آمده خیلی داغ باشد.

مطالعات نشان می دهد که تهیه آب نوشیدنی سرد می تواند کیفیت پوسته تخم مرغ را در شرایط استرس حرارتی بهبود بخشد (گلاتز 1993)

جیره غذایی حاوی سطوح بالای پلی ساکاریدهای غیرنشاسته ای NSP باعث افزایش چسبندگی روده شده و مقدار زیادی آب را نگهداشته باعث چسبناک و آبکی شدن فضولات می شود. استفاده از NPS کم ارزش و آنزیم های خوردنی و استفاده در زمان به هم زدن جیره می تواند باعث کم کردن این مشکلات شود. (جاست و هافس 1997) در سالهای اخیر آنزیم های خوردنی به جیره غذایی مرغ های تخمگذار اضافه می شود و بیشتر سعی می کند رطوبت فضولات را کاهش داده و به مدیریت نتیجه بخش مشکلات منجر شود.

یک مطالعه هدایت شده در دانشگاهی از انگلستان نشان داده که تهیه و اضافه کردن آنزیم های تجاری در تغذیه طیور نه تنها باعث بهبود حجم رطوبت در شرایط مختلف شده بکله باعث بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ در جیره های حاوی گندم و جو نیز می شود. (رابرت 1999) به هر حال این مطالعه همچنین نشان داد که اضافه کردن این آنزیم ها به جیره باعث کاهش واحد هاگ می شود. نشان دادن اثر منفی این پتانسیل در استفاده از این آنزیم های خوراکی در جیره مرغ های تخمگذار نیاز به نمایش دادن دارد.

فیتاز در جیره غذایی طیور استفاده می شود و پخش محدود فیتاز فسفر باعث کاهش سطوح فسفر در سیال خروجی می شود. نشان داده شده که مکمل فیتاز باعث بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ می شود و اثر مکمل فیتاز باعث بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ می شود و اثر مکمل فیتاز توسط سطوح کلسیم و فسفر غیر فیتازی در جیره غذایی تعدیل شده است. (هاتن 2001، جام 2003، کشاورزی 2003، لیم 2003) جیره غذایی طیور استرالیایی بطور نمونه شامل بیش از 15% پودر گوشت بوده و بنابراین معمولاً استفاده فسفر محدود نمی شود.

به هر حال مدارک جدیدی درباره اثر همکاری فیتاز و اکسیلاناز در هنگام بهم زدن جیره بر مبنای گندم وجود دارد. (راوین دران 1999) و توجه به استفاده فیتاز را در جیره مرغ های استرالیایی تضمین می کند. در ادامه با ید به این اشاره کرد که این امکان وجود دارد که در آینده در جیره های طیور از پودر گوشت به میزان کمتری استفاده شود.

آلودگی جره با مایکوتوکسین باعث کاهش تولید و کیفیت پوسته تخم مرغ می شود به هر حال محتمل است که این ها اثرات غیرمستقیمی از راه کاهش ورودی غذا یا آلودگی غذا روی پرنده می گذارند (ساک سوپیت 1989) تعدادی از مرغ ها در نتیجه داشتن ژن ارثی، انباشتن مقدار معنی داری تری متیل آمین (TMA) در تخم مرغ در نتیجه باعث طعم و بوی نامطبوع ماهی غیرقابل قبولی در تخم مرغ می شود.

علت ناتوانی مرغ ها در اکسید تری میتل آمین اجزای موجود در غذا از قبیل پودر کلزا و پودر ماهی  می باشد. (پنیگل و جیروچ 1997)

استرس

استرس عمومی

نوع استرس می تواند بر روی کیفیت پوسته تخم مرغ تاثیر بگذارد. زمانی که پیش از اوج تولید جمعیت گله افزایش یابد می تواند اثرات سوء خود را به روی شکل ظاهری تخم مرغ بگذارد. (درومینی 1985) برخی از دانشمندان پس از بررسی شکل ظاهری تخم مرغ به این نتیجه رسیدند که تحلیل رفتن غدد ترشح کنند باعث تغییر در شکل کلی پوسته تخم مرغ می شود.

همچنین استرس می تواند باعث تاخیر در زمان تخمگذاری شده موقعی که تخم مرغ ها نگهداری می شوند و این می تواند میزان شیوع نوار سفید و چسبناکی یک طرف تخم مرغ را افزایش دهد (ری نارد و ساوری 1999) نوار سفید تخم مرغ در اثر نگه داشتن بیشتر از معمول زمان تخمگذاری به وجود آمده در صورتی که چسبناکی یک طرف تخم مرغ نیز در اثر وارد شدن ترشحات غده پوسته در حالی که اولین تخم مرغ هنوز در آنجا وجود دارد به وجود می آید. تجدید تنش یا جلوگیری از ورود به جعبه آشیانه که پرنده ها معمولاً به آن دسترسی دارد باعث افزایش شیوع گرد و غبار کلسیم، نوار سفید، چسبناکی یک طرف و بدشکلی تخم مرغ ها می شود (هاگس 1985، ری نارد رساوری 1999)

حتی دستکاری پرنده هایی که مورد استفاده نیستند این دستکاری می تواند باعث افزایش شیوع ترک های تخم مرغ شود. (هاگس و بلک 1976). تعداد زیادی از اثرات زیان آور استرس عمومی روی کیفیت تخم مرغ می تواند با تزریق آدرنالین کاهش یابد (هاگس 1986، سولومون 1987)

استرس حرارتی:

تجربه نشان داده است که درجه حرارت در بیشتر قسمت های استرالیا و همچنین در دیگر کشورها در طول تابستان بالا بوده در نتیجه باعث تولید تخم مرغ های کوچکتر شده و کیفیت پوسته را از طریق مراحل فیزیولوژیکی که در بدن پرنده اتفاق می افتد کاهش می دهد (برای مثال یوزاراین 2001) استرس حرارتی باعث کاهش در غذای ورودی شده و حضور کلسیم در خون را برای شکل گیری پوسته تخم مرغ محدود می کند. آن همچنین ممکن است فعالیت کربنیک آنهیوراز آنزیمی که در نهایت باعث تشکیل بی کربناتی شده که در ترکیب کربنات پوسته تخم مرغ شرکت دارد را کاهش می دهد. بنابراین استفاده مکمل بی کربنات سدیم در طول ا سترس حرارتی ممکن است کیفیت پوسته تخم مرغ را بهبود بخشد. شیوه تغذیه در آب وهوای داغ باید مورد توجه قرار گیرد تا مطمئن شویم که پرنده سطوح کافی مواد مغذی ضروری را دریافت می کند.

فرمول جیره غذایی باید با مصرف غذا مطابقت داشته باشد و موقعی که پرنده در طول خنک ترین زمان روز میل بیشتری دارد باید تشخیص داده شود. اضافه کردن چربی به جیره غذایی در طول آب و هوای داغ ظاهراً از طریق مکانیزهایی می تواند اثرات سودمندی داشته باشد.

مهیا کردن کلسیم در جیره احتمالاً موجب اثراتی شده که توانایی پرنده را در تولید پوسته تخم مرغ با کیفیت در تحت شرایط داغ افزایش می دهد و به نظر می رسد که اگر نصف کلسیم موجود در جیره غذایی بصورت ذرات درشت آماده شوند می توان کیفیت پوسته تخم مرغ را در شرایط استرس حرارتی پرنده بهبود بخشید. به هر حال باید به این اشاره کنیم که هیچ مدرکی وجود ندارد که سودمندی افزایش بیش از حد کلسیم موجود در جیره را تایید کند.به نظر می رسد که فسفر مورد نیاز پرنده تخم گذار در درجه حرارت داع محیط اندکی افزایش پیدا کند، دیگر علاج های جیره غذایی سعی در آرام کردن اثرات منفی استرس حرارتی شامل اضافه کردن کربنات سدیم به جیره و تکمیل الکترولیت های رژیم غذایی و اضافه کردن آلومینوسیلیکاتها است. به هر حال نتیجه استفاده از این افزودنی ها متغیر است. همان طور که قبلاً ذکر شد آماده کردن آب نوشیدنی سرد می تواند در آرام کردن اثرات استرس حرارتی موثر باشد.

بیماری:

گزارش شده است که تعدادی از بیماریها روی کیفیت پوست تخم مرغ اثر می گذارد، هیچ بیماری با سلامتی پرنده سازش ندارد و ممکن است باعث نقص در تخم مرغ و پوسته آن به صورت  غیرمتسقیم شود.در نشریه اسپک من تعدادی از بیماری ها و اثرات آنها روی کیفیت تخم مرغ خالص بسیار خوبی از بیماریهای موجود در چارلتون وجود دارد. هیچ عامل بیماریزای در بافت تناسلی رشد نمی کند ولی می تواند باعث مشکلاتی در شکل گیری پوسته تخم مرغ شود.

برونشیت عفونی گزارش شده که می تواند باعث کم رنگ شدن و گاهی اوقات وجود چین و چروک در پوسته تخم مرغ شود. سندرم کاهش تولید تخم مرغ به خوبی می تواند باعث کاهش در تولید شده و ممکن است کم رنگ شدن پوسته تخم مرغ و دیگر بدشکلی هایی از قبیل نرم شدن پوسته و خشن شدن آن را به وجود آورند. بیماری های دیگری که ممکن است باعث کاهش تولید شوند عبارتند از: بیماری نیوکاسل، آنفولانزای مرغی، آنسوفالومیلپت مرغی و مایکوپلاسماگالی سپتیکم.

سیستم تولید:

نوع سیستم تولید ممکن است روی کیفیت پوسته تخم مرغ اثر بگذارد. به هر حال بزودی مشکل تخم مرغ های ترک دار با استفاده از سیستم های قفس از بین خواهد رفت و باید طراحی درستی در مورد قفس ها اعمال شود که شامل تسلیم نگهدارنده تخم مرغ و جدارهای اطراف آشیانه که روی هم لانه های تخم گذاری را تشکیل می دهند خواهد بود.

مقایسه شیوه های مختلف سیستمهای تولیدی باید انجام شود. ساختارهای متفاوتی برای آزمایش نقصان در ثبات دائمی نگهداری تخم مرغ وجود دارد. مشکلات زیادی در کیفیت پوسته تخم مرغ در سیستم های مختلف گزارش شده است که می تواند نتیجه ناتوانی در تامین جیره غذایی متعادل برای مرغ ها باشد. براساس تحقیق هایی که گزارش  شده اثر تراکم قفس روی مشکلات کیفیت پوسته را نشان می دهد. در حالی که در دیگر گزارشات تراکم هیچ اثری روی این کیفیت ندارد.

محصول اختصاصی:

 مقداری از مواد معدنی به مقدار کم لازم اند، این ها شامل روی و منگنز هستند که عمل کوفاکتورها و فعال ساز را برای آنزیم ها انجام داده و آنها را در شکل گیری پوسته تخم مرغ شرکت می دهند. کارایی و اثر مواد معدنی به دنبال بلعیدن صورت می گیرد و می توان از آنها در جیره غذایی مرغ های تخمگذار استفاده کرد.

محصولاتی اختصاصی هستند که مواد معدنی که در آنها قرار دارد برای پرنده قابل دسترسی باشد و باعث بهبود وضعیت آن شود.

برای مثال این محصولات شامل پوسته تخم مرغ، آهن تخم مرغ که برای سلامتی همه حیوانات در استرالیا استفاده می شود. بوستر تخم مرغ هستند. پیش بینی می شود که اثر مواد معدنی تهیه شده در نهایت باعث بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ شود.

به هر حال همیشه ممکن نیست بهبودی حاصل شود بنابراین باید در ادامه به دقت ارزش هایی از قبیل نیاز تولید در ارتباط با سود نهایی مورد رسیدگی قرار گیرد.

کیفیت درونی تخم مرغ

قسمتهای درونی تخم مرغ شامل زرد و سفیده یا آلبومین است . کیفیت درونی تخم مرغ با چندین روش اندازه گیری می شود. یک  تخم مرغ با کیفیت باید برون نقص های درونی از قبیل لکه های خونی، لکه های رنگیزه ای و لکه های گوشتی باشد، تعدادی از ماشین های درجه بندی تجاری دارای تجهیزاتی برای کشف عیبهای تخم مرغ هستند.

کیفیت زرده از مولفه های تاثیرگذار در کیفیت درونی تخم مرغ است. دو جزء موثر در کیفیت زرده، رنگ زرده و غشای دور زرده که زرده را احاطه کرده می باشد. اگر غشای دو زرده ضعیف باشد (در یک تخم مرغ مسن) زرده به آسانی متلاشی می شود. تقاضا می برای رنگ زرده به طور قابل ملاحظه ای متغیر بوده و به قسمتهای مختلف جهان و رنگدانه ها بستگی دارد و معمولاً یکی از آنها یا ترکیبی از آنها ممکن است در رسیدن به رنگ زرده مطلوب موثر باشند.

در استرالیا رنگ زرده ای را که مقیاس راچ آن در حدود 11 باشد ترجیح می دهند. به هر حال رنگ زرده روشن تر یا تاریک تر در کشورهای دیگر ترجیح داده می شوند. در کشورهایی نظیر سوئد اجازه استفاده از زرده های دارای رنگیزه مصنوعی داده نمی شود. کیفیت آلبومین معمولاً به وسیله ارتفاع آلبومین معمولاً معکوس است نسبت به واحد هاگ و فرمول محاسبه واحد هاگ از رابطه زیر پیروی می کند:

H.U = Haugh   units

H = albumen    height in mm

G = 32.2

W = Weight of whole egg in grams

به هر حال درستی واحد هاگ پرسشی همیشگی است زیرا فاکتورهای دیگری نظیر سن، نژاد پرنده و ذخیره شدن تخم مرغ اثراتی را روی کیفیت آلبومین می گذارند.

ترکیب آلبومین:

ارتفاع آلبومین و واحد هاگ توسط غلظت و ضخامت آلبومین اندازه گیری می شود. مشکلات جاری در استرالیا با کیفیت درونی تخم مرغ درگیر بوده و اغلب باعث کاهش غلظت و نازکی آلبومین می شود. آلبومین تخم مرغ در حدود 12% پروتئین دارد که قسمتهای اصلی آن اُ آلبومین (54%) – ovomucoid (13%) -   and  (11%) -  ovomucin (%3- 1.5) و lysozym (%3.5) می باشد. همه به جز لیزوریم گلیکو پروتئین هستند.

معلوم است که تعداد زیادی پروتئین کوچک در آلبومین وجود دارد اما فقط تعداد کمی از آنها قابل شناسایی هستند. رابینسون، لی چان و ناکای تحقیق جامعی درباره کیفیت آلبومین تخم مرغ و تغییراتی که در طول ذخیره شدن اتفاق می افتد تهیه کرده اند.

شما می توانید ادامه این مقاله را در عناوین مطالب وبلاگ (آرشیو) مشاهده ک

کازرون سومین تولید کننده فراورده های پروتئینی در استان فارس محسوب می گردد.

به نقل از مرکز آمار و اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی سالانه در حدود 9232 تن گوشت در شهرستان کازرون تولید می گردد. که از این مقدار 5443 تن گوشت قرمز و بقیه اختصاص به گوشت مرغ دارد. بطور متوسط در حدود 10 درصد از کل گوشت تولید شده در استان فارس مربوط به شهرستان کازرون می باشد.

غلامحسين رنجبر: به نقل از مرکز آمار و اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی سالانه در حدود 9232 تن گوشت در شهرستان کازرون تولید می گردد. که از این مقدار 5443 تن گوشت قرمز و بقیه اختصاص به گوشت مرغ دارد. بطور متوسط در حدود 10 درصد از کل گوشت تولید شده در استان فارس مربوط به شهرستان کازرون می باشد. میزان شیر تولیدی شهرستان نیز در حدود 30272 تن در سال می باشد.

این میزان تولید باعث شده است که شهرستان کازرون از نظر تولید مواد پروتئیتی پس از شهرستانهای شیراز و مرودشت رتبه سوم استانی را به خود اختصاص بدهد. 

 آمارها حکایت از آن دارند که شهرستان کازرون از نظر تولید تخم مرغ صنعتی جایگاهی در استان فارس ندارد. برای مثال در مقابل میزان تولید این فراورده مهم کشاورزی در شهرستان کازرون و در سال 85 عدد صفر درج گردیده است. به نظر می رسد با توجه به شرایط اقلیمی مناسب حاکم بر منطقه، شهرستان کازرون می تواند سهم عمده ای در  تولید تخم مرغ  صنعتی در استان داشته باشد. نکته قابل توجه اینکه شهرستان کازرون با تولید سالانه 240 تن عسل مقام اول تولید کننده این محصول مهم کشاورزی را در استان از آن خود کرده است.  

 اما آنچه که در ارتباط با مواد پروتئینی در جامعه امروزی ما بیشتر نمود پیدا می کند قیمت بالای این اقلام مهم کشاورزی می باشد. که تاثیر مستقیمی بر کاهش سهم آنها در سبد خانواده ها دارد. نتیجه بررسی ها نشان می دهد که افزایش قیمت فراورده های کشاورزی رابطه مستقیمی با افزایش قیمت نهاده های خوراک دام و طیور دارد. بنابراین کنترل نوسانات قيمت نهاده هاي خوراک دام و طيور از یک طرف باعث افزایش میزان تولید فراورده های پروتئینی و از طرف دیگر به کنترل قیمت فراورده های پروتئینی می انجامد.

بی تردید قیمت فراورده های پروتئینی مانند سایر فراورده های دیگر در هر منطقه متاثر از نوسانات قیمتی در کشور می باشد. نوسانات قيمت خوراک دام و طيور در کشور مستقیما نتيجه تغييرات نرخ مواد اوليه ای همچون جو، ذرت، سويا و ... می باشد  که در اثر تغيير قيمت هاي فصلي محصولات داخلي، کاهش ذخيره سازي، تفاوت نرخ فروش سازمان هاي دولتي با واردکنندگان و نوسانات قيمت هاي بين المللي و همچنين تغيير نرخ تعرفه هاي واردات حاصل مي گردد.

لذا لازم است در سطح ملی سياستگذاري هاي بلند مدت مرتبط با خريد، ذخيره سازي و عرضه متناسب نهاده هاي دام و طيور و فرآورده هاي پروتئيني اتخاذ گردد. تا هزينه هاي سربار دیگر شامل محاسبه عوارض، نرخ آب و برق و انرژي و ماليات توليد خوراک دام تاثیر چندانی بر افزایش قیمت فراورده های پروتئینی نداشته باشد. به نظر می رسد تشکيل ستادي مرکب از تشکل هاي توليدکننده مواد پروتئيني، توليدکنندگان خوراک دام و سازمان هاي نظارتي پشتيباني دولتي با تبيين راهکارها و سياست هاي اجرايي مناسب بتواند سهمی مهمی در تنظيم و تثبيت قیمت فراورده های پروتئینی در جامعه داشته باشد.

تولید مرغ گوشتی 42 روزه

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی گفت : مرغ های سبک وزن دارای چربی و بقایای آنتی بیوتیک کمتری بوده و نسبت به مرغ های سنگین وزن سالم تر هستند لذا توصیه این سازمان به شهروندان و مصرف کنندگان بر لزوم پرهیز از خوردن مرغ های سنگین وزن و استفاده از گوشت مرغ های سبک وزن شکل گرفته است. به گزارش روابط عمومی سازمان جهادکشاورزی استان، مهندس غفور عبدالهی درجلسه کمیته فنی طیوربا بیان اینکه این سازمان درپی تولید مرغ 42روزه با هدف کاهش مصرف آنتی بیوتیک و تولید مرغ بدون آنتی بیوتیک می باشد گفت : بهبود سلامت گله درراستای امنیت غذایی وتولید محصول سالم ،افزایش دوره جوجه ریزی از 3.5 دوره به 6 دوره در سال ، افزایش تراکم گله از10قطعه به 13قطعه در هر متر مربع در سالن پرورش ،ازجمله مزایای تولید مرغ گوشتی 42روزه به شمار می آید. وی با بیان اینکه تولید گوشت مرغ 42 روزه در اکثر کشورهای جهان رعایت می شود ادامه داد : با توجه به ارزش غذایی بالا، مدیریت صحیح و هدفمند و استفاده بهینه از منابع تولید ، لازم است روشهای تولید مرغ گوشتی در استان مورد بازنگری قرار گرفته و در راستای اجرای دقیق برنامه هدفمند کردن یارانه ها و استفاده بهینه از منابع موجود در جهت ارتقاء سطح کمی و کیفی تولید و پایین آوردن قیمت تمام شده ، این امر توسط تولید کنندگان مرغ گوشتی اجرایی گردد. معاون بهبود تولیدات دامی سازمان ، با اشاره به اینکه تولید مرغ گوشتی 42 روزه هم به سود تولید کننده و هم به سود مصرف کننده است تولید آن را گامی اساسی در استفاده بهینه از عوامل تولید ذکر نموده و افزود : متأسفانه فرهنگ مصرف گوشت مرغ در استان نادرست بوده وشهروندان بیشتر ترجیح می دهند به هنگام خرید از مرغ گوشتی بزرگتر استفاده کنند و این امر به نادرست ، تولیدکنندگان را به سوی پرورش مرغهای غیراستاندارد سوق می دهد و این در حالی است که مرغ های سنگین ترازحد معمول (بالای 2 کیلو) ،علاوه بر مصرف بیشتر آنتی بیوتیک ، از لحاظ ارزش غذایی نیزدرحد پایین می باشند. وی با اشاره به کاهش مصرف دان و بهبود ضریب تبدیل غذایی از 2.3 به 1.8و کاهش سوخت تا 30 درصد و کاهش هزینه های تولید از 5 الی 10 درصد در صورت مبادرت تولید کنندگان به تولید و ارائه گوشت مرغ 42 روزه اضافه کرد : با اجرای این طرح در راستای هدفمند سازی یارانه ها ، تولید گوشت سفید با کیفیت بالا به میزان 78 هزارو 710 تن در سال افزایش یافته وتولید سرانه از 16.5 کیلوگرم به 21.8 کیلوگرم خواهد رسید. مهندس عبدالهی با بیان اینکه بیماری های اصلی مرغ ها بعد از 42 روزگی بروز یافته و مصرف دارو نیز بعد از این مدت انجام می شود ادامه داد : بنابراین هرچه عمر مرغ بیشتر و در نتیجه وزن آن بزرگتر بوده احتمال بیماری و بقایای دارویی در آن بیشتر است. وی با بیان اینکه متاسفانه مردم علاقه بیشتری به مصرف مرغ های درشت تردارند و ذائقه برخی از مردم با مصرف مرغ چاق و سرشار از چربی عادت کرده یادآور شد : در صورت فرهنگسازی مناسب در راستای استفاده از مرغ های کوچکتر علاوه بر تامین سلامتی مردم گام بزرگی نیز در راستای توسعه اقتصادی برداشته می شود و رسانه های جمعی و نهادهای آموزشی باید برای تغییر ذائقه مردم تلاش کنند. مهندس عبدالهی با بیان اینکه در صورت تحقق پرورش مرغ 42 روزه ، صاحبان مرغداریها به جای اینکه سالی چهار دوره جوجه ریزی کنند پنج یا شش دوره این کار را انجام خواهند داد افزود : در اینصورت تولید مرغ افزایش یافته و گردش سرمایه آنها نیز بیشتر می شود. وی با بیان اینکه در دوره 48 روزه پرورش مرغ در استان معمولا هر قطعه طیور تا دو کیلو و 700گرم وزن می گیرد و در طرح پرورش 42روزه وزن گیری تا یک کیلو 800گرم است افزود : پیشگیری و کاهش احتمال آلودگی طیور در هنگام شیوع برخی از بیماری های واگیردار از دیگر مزایای این طرح می باشد. گفتنی است استان آذربایجان شرقی با 620 واحد مرغداری مرغ گوشتی فعال ، سالانه 64 هزار تن گوشت سفید تولید می کند وسرانه تولید گوشت سفید دراستان 16.5 کیلوگرم در سال است در صورتیکه سرانه مصرف 16.7 کیلوگرم می باشد. با توجه به آمارهای فوق 3.5 درصد از پرورش مرغ گوشتی کشور در این استان می باشد.
وی با بیان اینکه متاسفانه مردم علاقه بیشتری به مصرف مرغ‌های درشت تر دارند و ذائقه برخی از مردم با مصرف مرغ چاق و سرشار از چربی عادت کرده یادآور شد: در صورت فرهنگسازی مناسب در راستای استفاده از مرغ‌های کوچکتر علاوه بر تامین سلامتی مردم گام بزرگی نیز در راستای توسعه اقتصادی برداشته می‌شود و رسانه‌های جمعی و نهادهای آموزشی باید برای تغییر ذائقه مردم تلاش کنند.
مهندس عبدالهی با بیان اینکه در صورت تحقق پرورش مرغ 42 روزه، صاحبان مرغداری‌ها به جای اینکه سالی چهار دوره جوجه ریزی کنند پنج یا شش دوره این کار را انجام خواهند داد افزود: در این‌صورت تولید مرغ افزایش یافته و گردش سرمایه آنها نیز بیشتر می‌شود.
وی با بیان اینکه در دوره 48 روزه پرورش مرغ در استان معمولاً هر قطعه طیور تا دو کیلو و 700گرم وزن می‌گیرد و در طرح پرورش 42روزه وزن گیری تا یک کیلو و800گرم است افزود: پیشگیری و کاهش احتمال آلودگی طیور در هنگام شیوع برخی از بیماری‌های واگیردار از دیگر مزایای این طرح می‌باشد.
گفتنی است استان آذربایجان‌شرقی با 620 واحد مرغداری مرغ گوشتی فعال، سالانه 64 هزار تن گوشت سفید تولید می‌کند و سرانه تولید گوشت سفید در استان 16.5 کیلوگرم در سال است در صورتی‌که سرانه مصرف 16.7 کیلوگرم می‌باشد. با توجه به آمارهای فوق 3.5 درصد از پرورش مرغ گوشتی کشور در این استان می‌باشد. 

در تاریخ 1392/1/9ماهیگیری در بندر ریگ دراستان بوشهر بیلک ماهی (گیتارماهی ) از خانواده سفره ماهی صید شد که وزن آن 15کیلوگرم و طول آن151 سانتیمتر وعرض آن 42سانتیمتر بود

راهنمای جامع کبک

پرورش كبك رخدادي است كه شايد موفقيت افراد شاغل در اين حرفه به اضافه ايجاد عنواني متفاوت از لحاظ
شغلي ، مزيد علت صرفه اقتصادي آن شده است. رشد چشمگير اين صنعت طي سالهاي اخير به دليل اقبال
عمومي در مصرف گوشت كبك به عنوان منبع پروتئيني ميتواند به اين ديدگاه نگريسته شود كه ضمن استفاده از خواص درماني و تنوع در آشپزي ، گريزي نيز به مجموعه غذاهاي ارگانيك زده شود. عليرغم اينكه تعريف واژه ارگانيك كه در برخي كشور ها بيولوژيك نيز گفته ميشود بسيار مرتبط با قوانين ملي هر كشوريست و سازمان هايي همچون فائو استاندارد قطعي بر آن ننهاده اند، معذالك از جمله شروطي كه در منابع از آن ياد شده است ، عدم اصلاح نژاد و حفظ توانايي طبيعي پرنده در برابر بيماري ها و عدم استفاده از برخي مواد غذايي در جيره طيور منجمله فراورده هاي ساير حيوانات مانند پودر خون ، گوشت يا ماهي است كه باتوجه به توانايي طبيعي اين پرنده ، با تغذيه از منابع گياهي كليه احتياجات غذايي پرنده برآورده شده و نياز به استفاده از اين فراورده ها در جيره كبك نيست كه بالطبع قدم موثري در اطمينان بخشي از ارگانيك بودن محصولات آن است. در صنعت طيور توانايي مديريتي كه همان آگاهي از خم و چم كار است عامل اصلي اختلاف ميان افراد موفق و ناموفق است.پيشگيري از مشكلات بسيار آسانتر و ارزانتر از حل آنهاست. محدوديت دسترسي به درمان هاي موثر عليه بيماري ها ، مديريت صحيح را مبدل به تنها راه موفقيت نموده است.براورد ميشود كه 80 درصد مشكلات سلامت گله ها كه پرورش دهندگان با آنها روبرو ميشوند با دقت و تمركز بر جزئيات قابل پيشگيري اند.

 پرورش كبك چوكار ميتواند با دلايل مختلفي همراه باشد : تفريح ، زيبايي پسندي ، كار اقتصادي. در برخي كشورها تامين پرندگان مورد نياز براي شكارگاههاي خصصوصي از طريق مراكز پرورشي صورت ميگيرد . گرچه اين كار نيز به روش هاي مختلفي انجام گرفته و روشي كه در آن پرندگان رها شده در محيط شكار ميشوند
،نياز به دانش فني و مديران حرفه اي در امر پرورش دارد . براي موفقيت در اين برنامه ، گله پرورشي بايد تحت شرايط مناسبي رشد يابد تا از توانايي پرنده در حفظ بقا اطمينان حاصل شود.

دليل آغاز بكار پرورش كبك هرچه كه باشد بايد سه نكته مهم را به خاطر داشت:

- به كبك بايد به عنوان قسمتي از حيات وحش نگريست

- روش هاي موفق پرورش و بازاريابي را دنبال نمود

- به شرايط لازم براي پرورش انبوه پرنده توجه ويژه داشت

به هر حال پرورش كبك بدون صرف وقت ، دقت و پشتكار ، هزينه هاي زيادي را به پرورش دهنده تحميل خواهد كرد.

آشنایی با کبک

 کبک Alectoris chukar در لهجه های مختلف فارسی به آن خاسه کو، زرج، ژرژ، کو، کوک می گويند. اين پرنده در شرايط پرورشی عموما 400 تا 600 گرم وزن دارد. در شرايط طبيعی وزن کبک نر بالغ (سويه ايرانی) از 510 تا 800 گرم و وزن کبک ماده بالغ از 450 تا 680 گرم متغير است. اندازه اين پرنده 31 تا 35 سانتيمتر می باشد که اندازه پرنده نر بزرگ تر است. ترکيب پرها در هر دو جنس نر و ماده يکسان است. رنگ اين پرنده قهوه ای مايل به خاکستری در بالای بدن و زرد کمرنگ در قسمت شکم است. يک خط سياه از قسمت جلوی سر آغاز شده و پس از انشعاب و عبور از چشم ها و گردن، در قسمت بالای سينه تمام شده و سر وسينه خاکستری پرنده را از قسمت سفيد رنگ گلو جدا می کند. پهلوی پرنده با ترکيبی از رنگ سياه و شاه بلوطی متمايل به سفيد پوشانيده شده است و پرهای انتهايي بال به رنگ شاه بلوطی هستند. منقار، لبه پلک ها، ساق و پاهای کبک بومی ايران به رنگ صورتی تا قرمز سير هستند. وجود يک سيخک کوچک در قوزک پا معمولا از مشخصات جنس نر اين پرنده است. کبک های نابالغ به رنگ قهوه ای و خاکستری هستند. البته رنگ کبک ها در زيست گاه های طبيعی بسته به موقعيت جغرافيايي منطقه ممکن است دچار تغييرات اندکی شود. اين پرنده زيست گاه خود را در مناطق ناهموار و سخت، دره ها با درختان پراکنده و در مناطق کوهستانی انتخاب می نمايند. معمولا 4 تا 5 پرنده با هم ديده می شوند ولی در پاييز در دسته های 50 تايي نيز مشاهده می شوند. غذای اين پرنده را درشرايط طبيعی شامل علف ها و دانه های آن ها، برگ گياهان و حشرات تشکيل می دهند. هم زمان با تغذيه، مقدار زيادی سنگ ريزه نيز می بلعد. فصل آشيانه سازی برحسب ارتفاع منطقه جغرافيايی متغير است ولی معمولا بين ارديبهشت و تيرماه بوده و گاهی تا اواسط تابستان طول می کشد. آشيانه خيلی ساده و روی زمين زير يک صخره يا درختچه و در پناه توده ای از گياهان بنا می گردد. کبک ها در هنگام صبح و بعد از ظهر در روی زمين به چرا مشغولند، آنها مهاجرت نمی کنند و جابه جايي های فصلی آن ها فقط در ارتفاع است. پرواز کبک در هنگام احساس خطر انجام می شود و به مسافت های کوتاه و در سراشيبی محدود است. کبک ها در هنگام شب زير بوته ها و داخل صخره ها به سر می برند و نرها به طور فعال از قلمرو خود دفاع می کنند. کبک ها در حالت های گوناگون از صداهای مختلف استفاده می کنند که به سه دسته تقسيم می شوند: هشتاری، جنگی و جنسی. بيشترين صدايي که از کبک شنيده می شود آوای Chuck، Chuck،... است که از هر دو جنس نر و ماده بر می آيد. در هنگام احساس خطر، به سرعت به سوی حاشيه بالايي کوهستان می دود. پروازی پر سرو صدا دارد و پرنده ای اجتماعی است. صدا: صدای پرنده نر بلند و سريع، شبيه ((کا- کا- کاکا- کاکا، Kaka-Ka-Ka)) شنيده می شود. زيست گاه: اين پرنده همواره در دامنه های کوهستان و مناطق شيب دار صخره ای و سنگلاخی به سر می برد. در ايران بومی است و در خيلی از مناطق يافت می شود. حفاظت: شکار و برداشت اين پرنده بايد تحت کنترل کامل قرار گيرد. .

در دنیا 3 نوع کبک به نامهای چوکار، صخره‌ای و پا قرمز اروپایی یافت می‌شود. نوع چوکار بیشتر در خاورمیانه و ایران یافت می‌شود و دارای پاهای کوتاه و نوک کوتاه می‌باشد. نوع نر آن دارای طوق پر‌رنگ‌تر و ضخیم‌تر نسبت به نوع ماده است. همچنین نر آن بر روی پای خود برآمدگی بزرگتری نسبت به نوع ماده دارد. جنس نر دارای آواز خوش و نسبتاً بلند است که در فصل جفت گیری بلندتر می‌شود. قد پرنده حدود 35 سانتی متر و تغذیه آن در طبیعت دانه گیاه و حشرات و در سیستم صنعتی از کنسانتره فرموله شده است. تعداد تخمهای پرنده ماده به 80 عدد در سال می‌رسد. وزن پرنده نر حدود 550 گرم و ماده 500 گرم است.

خواص دارويي گوشت و ساير اجزاء کبک:

گوشت کبک جوان، نرم و لطيف بوده و به سرعت پخته می شود. بر خلاف قرقاول( که ضرورتاً بعد از ذبح می بايستی چند روز با پر در داخل يخچال نگه داری شود) بهتر است کبک با فاصله کوتاهی بعد از شکار يا ذبح مورد استفاده قرار گيرد. گوشت کبک گرم و خشک بوده و خواص فراوان دارد در ضمن زود هضم نيز می باشد. جهت تقويت قوای جنسی و بر طرف نمودن ضعف عمومی بدن و پرورش قوای فکری و تقويت جگر و طحال و دستگاه گوارش می توان از گوشت اين پرنده استفاده نمود. اطباء سنتی به افرادی که به يرقان های سرد مزاج مبتلا بوده اند دستور می داده اند تايک مثقال از مغز سر کبک را با نيم مثقال صندل ساييده شده مخلوط و ناشتا ميل نمايند و چند روز اين عمل را ادامه دهند در ضمن جگر خام اين پرنده برای بيماران صرعی و زهره او برای تقويت چشم مفيد است که آن را با قدری روغن زيتون رقيق کرده و در چشم می چکانند چشم را بسيار شفاف و قومی می سازد. افرادی که حافظه آنها رو به نقصان می رود چنان چه زهره کبک را با روغن زيتون مخلوط نموده و ماهی يک بار در بينی خود بکشد حافظه آنان را تقويت نموده و فراموشی را از آنان زايل می سازد. افراد لاغر اگر لاغريشان در اثر انگل يا بيماری خاصی نباشد چنان چه بيضه کبک را کباب کرده و مقداری کندر پودر شده بر آن بپاشند و بخورند و هر چند روز يک بار اين عمل را ادامه دهند بدن آنان چاق و فربه می گردد.
 

هدف از پرورش کبک:

 بيش از هر چيز، می بايستی هدف از پرورش کبک مشخص و تعريف شود. سه هدف مجزا و بعضاً طبق شرايطی توأم به شرح زير می تواند در پرورش کبک مورد توجه قرارگيرد. پرورش کبک مولد. توليد جوجه يک روزه. توليد نيمچه گوشتی. در پرورش کبک مولد؛ کبک دار، جوجه يک روزه را تا حد نيمچه (نيمچه تخم گذار) پرورش داده و با تعيين جنسيت آن ها به نسبت سه پرنده ماده به همراه يک پرنده نر در سن حدود 5 الی 6 ماهگی به فروش می رساند. به منظور تحقق هدف دوم يعنی توليد جوجه يک روزه، نياز به پرورش گله مادری می باشد. در اين واحدها، کبک های ماده با رسيدن به سن بلوغ جنسی، جفت گيری نموده و شروع به تخم گذاری می نمايند. تخم ها روزی سه بار جمع آوری و پس از ضدعفونی در محلی مخصوص منتظر ورود به دستگاه جوجه کشی، نگه داری می شوند. در دستگاه جوجه کشی پس از حدود 24 روز جوجه های تازه متولد شده به عنوان جوجه يک روزه به پرورش دهندگان کبک گوشتی فروخته می شوند. اين پرورش دهندگان که هدف سوم را دنبال می کنند، جوجه های يک روزه را به بلوغ فيزيکی در سن 12 تا 14 هفتگی رسانيده و کبک های به اصطلاح پروار خود را روانه کشتارگاه می نمايند.
 

سیستم‌های پرورش
پرورش کبک در روش صنعتی به سه شکل پرورش بر روی بستر، قفس‌های دسته جمعی و قفس‌های انفرادی صورت می‌گیرد. پرورش روی بستر یا زمین از هزینه اولیه کمی برخوردار بوده ولی بازده اقتصادی کمتری خواهد داشت. در این روش سعی می‌شود که از پن‌بندی سالن جهت نگهداری جفت‌های 20 قطعه‌ای استفاده شود تا نزاع و جنگ میان گله کمتر باشد و به همان نسبت میزان نطفه‌درآوری تخم‌های تولیدی نیز افزایش می‌یابد. قابل توجه است که در سیستم پرورش در صورت پن‌بندی نکردن سالن مقدار تخم‌های تولیدی غیرقابل جوجه‌کشی افزایش یافته و میزان جوجه کشی نیز از حد پایین‌تری برخوردار است.
در روش قفس اگرچه هزینه پرورش افزایش می‌یابد و سرمایه ثابت بیشتری برای تولید لازم است ولیکن مزایایی دربر دارد. در سیستم نسبت نرها و ماده‌ها ، تولید تخم نطفه‌دار ‌، میزان خوراک مصرفی و کنترل بیماری راحت‌تر و بهتر صورت می‌گیرد. علاوه بر این تراکم در واحد سطح نیز افزایش یافته و تعداد بیشتری را می‌توان پرورش و تولید نمود.

فضای مورد نیاز برای پرورش
الف- 1 تا 4 هفتگی 100 قطعه در هر متر مربع
ب- 5 تا 9 هفتگی 50 قطعه در هر متر مربع
ج- 10 تا 17 هفتگی 25 قطعه در هر متر مربع

فضای مورد نیاز برای گله مولد
1- در سیستم پن‌بندی 15 قطعه در هر متر مربع (نر و ماده) بدون احتساب راهرو وسط و فضای تخم‌گذاری
2- هنگام محاسبه فضا به ازاء هر 3 متر مربع پن‌بندی، ضروریست 24/0 متر مربع فضای تخم‌گذاری در نظر گرفته شود.
3- فضای مورد نیاز با احتساب راهرو وسط و مکان تخم‌گذاری 11 قطعه کبک مولد برای هر متر مربع خواهد بود.
 

جایگاه پرورش کبک
محلی را که کبک ها در آن پرورش می یابند اصطلاحاً جایگاه می گویند. جایگاه پرورش کبک می بایستی از نوع پرورش تبعیت کند بدین معنی که جایگاه پرورش کبک گوشتی باجایگاه پرورش کبک تخم گذار و سالن هایی که به صورت قفسی تجهیز شده اند تفاوت محسوسی دارد که در جای خود تشریح خواهند شد ولی قبل از هر چیز اشاره و تاکید بر چند نکته ضروری است. اول اینکه کبک ها پرندگانی عادت پذیر هستند و خود را با شرایط مختلف وفق می دهند ولی با این حال می بایستی حداقل امکانات را برای آنها فراهم نمود. دوم اینکه قبل از ساخت جایگاه برای کبک می بایست ضوابط نظام دامپروری کشور که حدود ، فواصل و شرایط سالن های پرورش ماکیان را مشخص می کند در نظر گرفت. بدین معنی که می بایستی از سازمان جهاد کشاورزی استان مربوطه پروانه تاسیس اخذ نمود. بنابراین قبل از تهیه زمین برای ایجاد مزرعه پرورش کبک، بهتر است به واحد صدور پروانه معاونت امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان مراجعه نموده و با کارشناسان آن واحد مذاکره و محل و موقعیت زمین را به اطلاع آنها برسانید تا با در نظر گرفتن ضوابط نظام دامپروری کشور، اقدامات لازم انجام شود.ضمن آنکه بعد از دریافت موافقت اصولی؛ ادارات دامپزشکی، محیط زیست، میراث فرهنگی، امور اراضی و ... می بایستی درخصوص بلامانع بودن ایجاد واحد پرورشی کبک اعلام نظر نمایند. در هر صورت برای ایجاد یک مزرعه پرورش کبک توجه به موارد زیر ضروری است:
1- زمین محل احداث جایگاه پرورش کبک می بایستی حداقل 1000 متر با مزارع پرورش ماکیان در اطراف، فاصله داشته و از مناطق مسکونی دور بوده و جاده های ارتباطی کوتاه و مناسبی داشته باشد.
2- بهتر است زمین مزبور در جهت دریافت باد از سمت مزارع دیگر پرورش طیور و کارخانه های آلاینده نباشد.
3- بهتر است زمین محل احداث جایگاه در مناطق پست و در معرض سیل و طوفان و بادهای تند نباشد.
4- آب مورد استفاده می بایستی از نقطه نظر شوری و املاح مورد توجه قرار گرفته و هم چنین موانع غیر بهداشتی نیز نداشته باشد.
5- کف سالن های محل پرورش می بایستی حداقل 40 تا 50 سانتیمتر بلندتر از سطح زمین اطراف بوده و شیب مناسب(حداقل 3 درصد) داشته باشد تا در صورت شستشو، آب های آلوده امکان خروج از سالن را داشته باشند.
6-دیوارها و کف سالن به صورت اصولی عایق کاری شوند تا امکان تبادلات گرما و سرمای ناخواسته در فصول مختلف سال از بین برود.
7- سالن ها شرقی غربی ساخته شوند بدین معنی که یک طول سالن به سمت جنوب و طول دیگر به سمت شمال باشد تا امکان دریافت نور خورشید با هدف از بین بردن میکروب های احتمالی را داشته باشد.
یک روش قدیمی با هدف پرورش کبک مولد، نگه داری این پرنده در سالن هایی است که متصل به اتاق پرواز با کف توری(سیمی) هستند. در این روش، کبک ها به بیماریهای سر سیاه، کوکسیدیوز، کرم های چینه دان و روده آلوده نمی شوند. اتاق های پرواز می تواند از بعد از جوجه کشی مورد استفاده قرار گیرند. در واقع جوجه ها از دو هفتگی در اتاق های پرواز قرارمی گیرند. اندازه اتاق های پرواز را می توان تغییر داد اما باید به اندازه کافی بزرگ باشد و امکان پرواز در آن وجود داشته باشد. اندازه اتاق پرواز می تواند به عرض حدود 3.5 و طول 28 متر باشد. چشمه های توری کف معمولاً حدود 2.5 سانتیمتر است. هر کبک 50 سانتیمتر مربع فضا در اتاق پرواز نیاز دارد. پرورش کبک در قفس های ثابت نیز محقق می شود. بدین منظور قفس هایی با اندازه هر قفس 1.5 در 0.7 متر و با ارتفاع حدود 0.4 متر پیشنهاد شده است. تقریباً 25 پرنده در هر واحد تا سن 14 هفتگی نگه داری می شوند. شیب کف هر واحد 10 درصد در نظر گرفته می شود. یک منبع آب اتوماتیک در بیرون قفس نصب می شود و آب تازه و خنک برای پرندگان مهیا می گردد. سینی های فلزی زیر توری کف قفس را می توان به راحتی تمیز کرد.
 

نیازهای تاسیساتی یک واحد پرورش کبک
با توجه به نوع و سیستم پرورش، یک مزرعه پرورش کبک می بایستی دارای قسمت های زیر باشد(بند 4 ویژه واحدهایی است که کبک مولد به منظور تولید جوجه یک روزه پرورش می دهند.
1-سالن های پرورش
2-انباردان
3-انبار تجهیزات
4-ساختمان جوجه کشی
5-اتاق کار
6-ساختمان سرایدار یا اتاق کارگران

سالن های پرورش کبک:
سالن پرورش می تواند از نوع باز یا بسته باشد. به طور کلی طول سالن ها باتوجه به سرمایه و اهداف پرورش دهنده می تواند بین 60 تا 100 متر باشد. طول کمتر از 60 متر مشکل خاصی ندارد ولی طول بیش از 100 متر به دلیل مسائلی که در خصوص تهویه و یا گرم کردن سالن و مدیریت تغذیه گله کبک ها ایجاد می کند معمولاً توصیه نمی شود. سالن هاب باز عموماً پنجره دار و در مناطق گرمسیر پرده دار هستند. در سالن های پنجره دار عموماً دیوار طولی سالن، پنجره هایی دارد که سبب ورود نور خورشید و هوا به داخل سالن می گردد. مقدار این پنجره ها به طور میانگین 5 درصد سطح سالن است(بدین معنی که اگر سالنی به مساحت 600 متر مربع داشته باشیم مساحت کل پنجره های سالن می بایستی دو برابر این مقدار باشد. از مقدار ذکر شده 4/3 در طول سالن به سمت جنوب و 4/1 در طول دیوار شمالی تعبیه می شود. عرض سالن به طور معمول 12 متر و در مناطق گرمسیری 10 متر در نظر گرفته می شود. در مناطق معتدل و سردسیر عرض سالن، فاقد پنجره ولی در مناطق گرمسیر عرض سالن به سمت دریافت باد قرارگرفته و قسمت عمده ای از آن باز است ولی با توری محکم پوشیده شده است تا در مواقع لزوم پرده برزنتی آن کنار رفته و باد ملایم به داخل سالن نفوذ و موجب تهویه گردد. سالن های بدون پنجره عموماً به سالن های مدرن امروزی گفته می شود. دیوارها و سقف این سالن ها به گونه ای مطلوب عایق کاری شده اند و همان طوری که از نام آن ها پیداست فاقد هرگونه پنجره می باشند. روشنایی مورد نیاز کبک ها توسط لامپ ها تامین و رطوبت وحرارت و تهویه، توسط حسگرهای اتوماتیک کنترل می شود. در این سالن ها می توان با ظرفیت بالا، پرورش کبک را محقق نمود.
ارتفاع سالن های پرورش کبک 5/2 متر و در مناطق گرمسیری بیشتر از این مقدار است. کف سالن پرورش می بایستی بتنی، دارای شیب و فاضلاب مناسب بوده و در خروجی فاضلاب ها امکان ورود حیوانات موذی و شکارچی از بین برود. سالن های پرورش ویژه کبک های مولد دو قسمت عمده دارند. قسمت مسقف و غیر مسقف. فضای غیر مسقف که مانند حیاط در طول ضلع جنوبی قرار دارد دارای اسکلتی فلزی و از همه طرف با توری پوشیده شده است. کبک ها امکان ورود به این فضا را داشته و در آن پرواز و تردد می کنند، آشیانه تخم گذاری در داخل سالن مسقف قرار داشته و حداقل روزی دو بار تخم ها جمع آوری می شوند.

تجهیزات مورد نیاز سالن های پرورش کبک:
تجهیزات مورد نیاز سالن های پرورش با توجه به نوع آن ها شامل: هواکش، هیتر و بعضاً کولر است. وسائل گرم کننده عموماً در فصول سرد سال مورد استفاده داشته و بهترین نوع معمول آن هیتر است که هوای گرم را به داخل سالن هدایت می کند. هر چند سالن می تواند توسط بخاریهای مختلف که از سوخت های فسیلی یا گاز مایع استفاده می کنند نیز گرم شود ولی موضوع مهم پخش کردن گرما به صورت یکنواخت در تمام طول سالن است. زمانی که از هیتر استفاده می شود هوای گرم توسط کانالی که در طول سالن و معمولاً در زیر سقف کشیده شده جابه جا و از دریچه هایی در مناطق مختلف خارج می شود. در مناطق گرمسیری نسبتاً خشک که از کولرهای آبی برای کاهش گرما استفاده می شود تحت کنترل ترموستات هایی هستند که در داخل سالن وصل و در درجه حرارت مشخصی هیتر را خاموش و یا روشن می کنند. هیتر و کولر معمولاً در خارج ازسالن و در قسمت عرضی آن نصب می شوند ولی اگر طول سالن زیاد باشد در خارج و در حد وسط قسمت طولی آن نصب و کانال هایی از داخل هوای گرم یا سرد را به طرفین هدایت می کنند. علاوه بر تجهیزات ذکر شده که عموماً متصل به سالن ها هستند، برای پرورش کبک و سایر انواع ماکیان نیاز به دان خوری، آب خوری و دماسنج ماکزیمم، مینیمم از ضروریات است. تجهیزات مورد نیاز کبک عموماً همان تجهیزاتی است که برای پرورش مرغ مورد استفاده قرار می گیرد. آب خوری و دان خوری انواع گوناگونی دارد. نوع معمول آنها دان خوری ناودانی، دان خوری خورشیدی و نوع مدرن آن دان خوری زنجیره ای و اتوماتیک است. آب خوری نیز انواع سیفونی، نیمه اتوماتیک و قطره ای(نیپل)دارد. آب خوری و دان خوری ها بایستی به گونه ای مستقر شوند که اولاً به تعداد کافی باشند، ثانیاً امکان دسترسی کبک ها به آن ها به صورت مطلوب فراهم باشد. دو نکته مهم در استفاده از دان خوری کبک ها وجود دارد: یکی اینکه بعد از سن یک ماهگی کبک ها، دان خوری ها می بایستی به گونه ای مستقر شوند که لبه آن ها در حد کمر کبک ها در حالت ایستاده باشد. دوم اینکه بعد از پرکردن 3/1 دان خوری از دان، یک ورق توری شطرنجی روی آن قرار می دهند زیرا کبک ها عادت دارند خوراک را به هم بزنند. اگر دو نکته ذکر شده رعایت نشود پرت و هدررفتن دان اجتناب ناپذیر است. یک نکته مهم و قابل توجه در مدیریت جایگاه در پرورش کبک، توجه ویژه به احتمالات غیر منتظره و وقوع حوادث ناخواسته می باشد. بنابراین کبک دار بایستی احتمال خرابی دستگاه های مهم (به ویژه گرمازا) و نبود انرژی برق برای مدت طولانی را داده و پیش بینی های لازم را بنماید.

انباردان:
انباردادن معمولاً به دو صورت مورد استفاده قرار می گیرد. صورت اول محلی است برای نگه داری دان. در چنین شرایطی کبک دار دان موردنیاز خود را در کارخانه های تولید دان مدرن و مورد اطمینان بر اساس فرمول غذایی مناسب ساخته و به محل کبک داری منتقل و در انباردان نگه داری نموده و به مروربه مصرف می رساند. صورت دوم زمانی است که کبک دار مواد اولیه را خریداری و خود نسبت به تهیه دان اقدام می نماید. در این حالت می بایستی کبک داری حداقل مجهز به آسیاب باشد. در ضمن دستگاه میکسر جهت مخلوط کردن اقلام خرد شده مورد نیاز است. به طور کلی کف انباردان می بایستی بتنی و از زمین های اطراف بلندتر بوده و هرگونه منفذ و مجرایی برای ورود پرندگان وحشی مانند گنجشک و کبوتر و کلاغ و حیواناتی مانند موش و گربه و سگ و غیره مسدود شود. انبار دان می بایستی مجهز به دستگاه های هشداردهنده در مقابل آتش سوزی باشد.

ساختمان جوجه کشی:
ساختمان و واحد جوجه کشی با توجه به ظرفیت کبک مولد ساخته می شود. اگر در مجاورت و در فاصله منطقی از کبک داری کارخانه جوجه کشی وجود دارد، کبک دار می تواند باعقد قرارداد با کارخانه جوجه کشی، تخم کبک نطفه دار تحویل و جوجه یک روزه کبک را دریافت نماید. ولی به طور کلی یک واحد جوجه کشی کوچک در محل کبک داری می بایستی دارای خصوصیات و قسمت های زیر باشد: از نقطه نظر دما و رطوبت تا سر حد امکان عایق باشد. درمحلی ساخته شود که امکان تزریق هوای پاک توسط هواکش فراهم باشد. از نقطه نظر ضد عفونی، عاری بودن از عوامل بیماری زا در بالاترین سطح قرارکیرد. در مسیر دریافت باد از سمت عوامل احتمالی مانند سالن های پرورشی و غیره نباشد. حداقل دارای سه قسمت مجزا (1- محل نگه داری تخم 2- محل استقرار دستگاه های ستر و هچر 3- محل نگه داری و بسته بندی جوجه کبک) باشد. امکان استفاده از آب فراوان برای شستشو، برق برای روشنایی و دستگاه های مختلف و موتور برق اضطراری فراهم بوده و هم چنین سیستم گرمایش و تهویه مطلوب نیز برقرار باشد.

انبار تجهیزات:
محلی است برای نگه داری وسایل مختلف کبک داری و مساحت آن با توجه به بزرگی و کوچکی واحد پرورش، متغیر است. انبار تجهیزات می بایستی به گونه ای ساخته شود که کف آن از زمین های اطراف، بالاتر و کاملاً خشک باشد. بعضی از پرورش دهندگان انبار تجهیزات را از داخل تقسیم بندی نموده و بخشی از آن را با ورودی جداگانه به عنوان پارکینگ وانت یا تراکتور، مورد استفاده قرار می دهند.

اتاق کار و ساختمان سرایه دار:
با توجه به نیاز واحد و سلیقه کبک دار، می توان آن ها را طراحی نموده و ساخت.
کبک در شرایت طبیعی از اواسط اردیبهشت تا اواخر تیر تخم گذاری میکند نظر به این که پرورش کبک به صورت صنعتی مد نظر است تا توجیه اقتصادی داشته باشد لذا بایستی سیستم نور مصنوعی ، خوراک فورمول شده و جایگاه مخصوص با مدیریت قبل و بعد از شروع تخم گذاری تداوم تولید تخم در گله داشته باشیم . بنابر این داشتن 15-10 لوکس نور در طول دوره تخم گذاری از ملزومات شرایط نوری محصوب میشود.
پرورش کبک با خرید گله مولد مادر که در سن 5 ماهگی باشد شروع میشود پس از خرید گله مولد و نگه داشتن گله در یک سیکل 50 روزه نوری (توی لک بردن ) فعالیت کبک برای تخم گذاری اغاز میشود که این سن بهترین زمان برای تخم گذاری میباشد در ضمن کبک در هفت ماهگی به بلوغ جنسی و در چهار ماهگی به بلوغ وزنی میرسد . لازم به ذکر است برای شروع کار و موفقیت بیشتر تایین نژاد گله یکی از اساسی ترین گزینه ها میباشد که شرایط یک گله مطلوب در زیر ذکر مشود .
1- گله باید از لحاظ همخونی در حد F1 باشد به معنای ساده تر گله تهیه شده از یک لاین مادر اولیه بوده تا مراحل تکسیر، تولید و پرورش در حد استاندارد باشد و بازدهی مطلوب داشته باشد که این شاخص یکی از مهمترین گزینه های موفقیت میباشد.
2- تعداد تخم گذاری در هر دوره پرورش ( دوره 4 ماه )
3- مقاوم بودن گله مذکور در برابر بیماری ها ( شرایط آب و هوایی گرم و سرد )
4- نداشتن هیچ گونه نقص عضو پرنده ( حتی عیوب کوچک )
5- داشتن چنگال هایی بلند که موثر در جفت گیری و باعث بالا پردن درصد نطفه دار بودن تخم ها میشود

مراحل پرورش کبک
دو روز قبل از جوجه درآوری
1- مادر مصنوی را روشن کنید. لامپ گرم کننده مادون قرمز یا مادر مصنوعی تشعشعی باید طوری تنظیم شود که حدود60 تا 75 سانتي‌متر بالاتر از کف قرار گرفته و نور مناسب برای همة جوجه‌ها در حلقه حفاظتی تأمین شود. مادر مصنوعی را مکرراً بررسی کنید تا دمای مناسب 35 تا 38 درجه سانتي‌گراد در لبه گرم کننده و در 2.5 سانتي‌متري بالای کف موجود باشد.
2- حلقه اطراف مادر مصنوعی را طوری تنظیم کنید که کوران هوا را کاهش دهد و جوجه‌ها را از تجمع یا سرگردان شدن دور منبع گرما حفظ کند. یک حلقه با ارتفاع 45 سانتيمتري از چوب، کارتن یا فلز در اطراف مادر مصنوعی عموماً استفاده می‌شود. حلقه باید به اندازه کافی بزرگ باشد با قطر 7-6 متر بطوری که جوجه‌ها بتوانند از گرمای اضافی مادر مصنوعی دوری کنند و با قرار دادن مقوا گوشه‌های زاویه‌دار را از بین ببرید که این امر از تجمع جوجه‌ها در گوشه‌ها جلوگیری می‌کند. دانخوری‌های استوانه‌ای آویزان دستی یا اتوماتیک بعد از اینکه جوجه‌ها به سن یک هفته‌ای رسیدند قابل استفاده هستند.
3- مجدداً دمای مادر را بررسی کنید.

یک روز قبل از جوجه آوری
2- دانخوری‌ها و آبخوری‌ها را پر کنید و آنها را بطور یکنواخت در اطراف مادر قرار دهید. حداقل سه دانخوری کوچک و سه آبخوری مخزنی کوچک باید استفاده شود. ارتفاع آب در منبع آبخوری برای جوجه‌های در مرحله شروع باید خیلی کم باشد، ترجیحاً از شیشه‌های یک لیتری که مخصوص پرورش کبک ساخته شده است استفاده شود. اگر از آبخوری مخزنی استفاده می‌کنید در کف آن سنگ یا سنگریزه قرار دهید تا از رفتن جوجه‌ها به داخل آن و غرق شدن آنها جلوگیری شود.کبک‌های مسن‌تر می‌توانند از آبخوری‌های مخزنی که برای جوجه مرغ‌ها طراحی شده است استفاده کنند. قبل از اینکه جوجه‌ها از آب آبخوری استفاده کنند باید اجازه دهید دمای آب موجود در آن به دمای سالن برسد. آبخوری ها باید به اندازه کافی از مادر فاصله داشته باشند تا از گرم شدن زیاد آب جلوگیری شود.
3- جوجه‌ها را به خوردن غذای اضافی وادار کنید. جیرة شروع کننده باید روی کاغذهای زبر یا سینی دانخوری و یا در پوست تخم کبک تازه متولد شده قرار گیرد. از کاغذ نرم یا هرگونه مواد لیز و نرم که باعث سرخوردن جوجه ها و در نتیجه پیچش پای آنها بشود استفاده نکنید.

هفته اول
1- چندین بار در روز وضعیت مرگ و میر گله را بازرسی کنید. بیماری، استرس، کارکرد نامناسب دستگاه مادر و دیگر شرایط می‌توانند موجب تلفات جوجه‌ها شوند. حرارت دستگاه باید روی 38 درجه سانتي‌گراد تنظیم شود.
2- علائم راحتی پرندگان را مشاهده کنید. اگر آنها زیر دستگاه مادر جمع می‌شوند دما خیلی پایین است. اگر جوجه ها اطراف دستگاه مادر پخش می‌شوند به این معنی است که دما خیلی بالا است. شرایط مطلوب زمانی است که جوجه‌ها در اطراف مادر یکنواخت پخش شوند.
3- بعد از روز پنجم در مناطق دارای آب و هوای معتدل و یا روز هشتم در مناطق سرد سیر حفاظ دور مادر برداشته می‌شود. جوجه کبک‌ها معمولاً قادرند از روز نهم از روی حفاظ دور دستگاه پرواز کنند.
4- دانخوری‌ها و آبخوری‌ها را بصورت روزانه و یا در صورت بيشتر تمیز و پر کنید. بتدریج دانخوری‌ها و آبخوری‌ها را با انواع بزرگترشان جایگزین کنید. شروع این کار در پنجمین و ششمین روز است. در اولین هفته، تعدادی از دانخوری‌ها و آبخوری‌ها را در ارتفاع بالاتر از 5 الي 7 سانتي‌متر با سیم‌هایی که بشقاب‌ها را پوشانده قرار دهید. همه بشقاب‌ها بايد در پایان هفته دوم استفاده شوند.
5- جوجه های مرده را سریعاً خارج کنید.
6- اضافه کردن محلول ویتامین به آب جوجه‌های تازه متولد شده در طول هفته اول پرورش مفید می‌باشد.

هفته دوم
1- دمای مادر را به 35 درجه سانتي‌گراد کاهش دهید.
2- دانخوری‌ها و آبخوری‌های کوچک را به تدریج جایگزین کنید. هرگز اجازه ندهید آنها در منطقه مادر خالی باقی بمانند. بعد از اینکه جوجه‌ها به سن یک هفتگی رسیدند می‌توانند از دانخوری های استوانه‌ای آویزان دستی یا اتوماتیک استفاده کنند. اگر دانخوری‌های آویزان استفاده می‌شود ٬ سطح بالای سینی باید همسطح پشت جوجه‌ها باشد.
3- دانخوری‌ها وآبخوری ها حداقل یکبار در روز تمیز شوند.

هفته سوم، چهارم و پنجم
دمای مادر را به ازاء هر هفته 8/1 درجه سانتي‌گراد کاهش دهید تا اینکه دما به 21 درجه سانتي‌گراد برسد. به تمیز کردن و پر کردن مجدداً دانخوری‌ها و آبخوری بطور روزانه ادامه دهید. تا جایی که امکان دارد تهویه را بهتر کنید بطوری که دمای مناسب در سالن ایجاد شده و از کوران هوا نیز جلوگیری شود.

هفته ششم
جوجه‌ها را به پن‌های رشد انتقال دهید. در صورت نیاز آنها را نوک چینی کنید. جیره را عوض کرده و به جیره رشد تغییر دهید.

پرورش کبک گوشتی

به منظور پرورش کبک‌های گوشتی لازم است. از سالن و مادر مصنوعی استفاده شود. بدین منظور جوجه‌های یک روزه پس از انتقال از جوجه‌کشی به سالن پرورش منتقل و در زیر مادر مصنوعی قرار داده می‌شوند. در این شرایط درجه حرارت سالن 28 و حرارت زیر مادر مصنوعی 36 درجه سانتی‌گراد تنظیم می‌گردد. با افزایش سن جوجه کبک‌ها هر هفته 1.8 درجه سانتی گراد از حرارت مادر مصنوعی کاسته تا به 28 درجه سانتی‌گراد رسانده شود. استفاده از محافظ در ابعاد 2×2 متر توصیه می‌گردد. دانخوری و آبخوری در داخل محافظ قرار داده می‌شود. رطوبت داخل سالن باید در حد 95 درصد تنظیم گردد تا از بروز مسائل و مشکلات پرورشی جلوگیری شود. جوجه‌های پرورشی پس از یک ماه به داخل قفس‌های پرورش منتقل شده و به مدت 12 هفته در این سیستم پرورش داده شده و پس از زمان مقرر برای کشتار آماده می‌شوند.

پرورش گله مادر

پرورش کبک با خرید مولدهای پنج ماهه شروع می‌شود پس از خرید گله مولد و نگهداشتن آن در یک دوره پنجاه روز روشنائی، فعالیت کبک‌های ماده برای تخم‌گذاری آغاز می‌شود. کبک در سن 4 ماهگی به بلوغ جسمی و در 5/6 ماهگی به بلوغ جنسی می‌رسد ، به عبارت دیگر طول مدت نگهداری تا شروع تولید 27 هفته (5/6 ماه) است. طول دوره تولید 62 هفته (15 ماه) و به شرح زیر است :
- طول دوره اول تولید 15 هفته (5/3 ماه)
- مدت آمادگی برای شروع مرحله دوم تولید 11 هفته (5/2 ماه)
- طول دوره دوم تولید 15 هفته (5/3 ماه)
- مدت آمادگی برای شروع مرحله سوم تولید 6 هفته (5/1 ماه)
- طول دوره سوم تولید 15 هفته (5/3 ماه)
برای شروع کار و موفقیت بیشتر٬ تامین نژاد خوب از اساسی‌ترین گزینه‌ها می‌باشد. شرایط یک گله ایده‌آل در زیر آورده شده است :
1- گله باید از لحاظ همخونی در حد لاین مادر اولیه بوده تا تکثیر ، تولید و پرورش در حد استاندارد بوده و بازدهی مطلوب داشته باشد.این شاخص از مهمترین گزینه‌های موفقیت است.
2- تعداد تخم‌گذاری در هر دوره پرورش حداقل عدد باشد.
3- مقاوم بودن گله مذکور در برابر بیماریها
4- هیچ گونه نقص عضوی در پرنده وجود نداشته باشد.
5- داشتن چنگال‌های بلند که در جفت‌گیری موثر بوده و باعث بالا بردن درصد نطفه‌دار بودن تخم‌ها می‌شود.

جفت گیری

دو روش برای جفت‌گیری کبک‌ها وجود دارد. یکی اینکه دو به دو در قفس‌های جداگانه جفت‌گیری داده شوند و یا اینکه به طور جمعی و گروهی نگهداری شوند. در روش جفت‌گیری گروهی نگهداری پرندگان نر و ماده به نسبت 1 به 3 یا 1 به 4 و به طور جمعی می‌باشد. در سیستم جفتگیری دوتایی تعداد تخم هرماده حدود 60 عدد و در روش گروهی حدود 40 عدد در فصل تخم‌گذاری می‌باشد.

تلفات دوره پرورش
1- میزان تلفات قبل از انتخاب مولد تا سن 18 هفتگی 5/1 درصد بطور ماهانه می‌باشد.
2- میزان تلفات بعد از انتخاب تا سن تولید 5/1 درصد بطور ماهانه درنظر گرفته می‌شود.
3- میزان تلفات در دوره تولید 5/1 درصد در ماه، و در کل دوره پرورش 5/4 درصد محاسبه می‌شود.
 

تغذیه کبک

کبک‌ها باید تغذیه نخستین خود را با 38 درصد پروتئین آغاز کنند. پروتئین این جیره غذایی در سن سه تا شش هفتگی به تدریج به 24 درصد کاهش داده می‌شود و سپس تا مرحله بلوغ و دوران نگهداری این مقدار به 17 درصد می‌رسد. تغذیه این پرندگان 24 ساعت پس از خروج از تخم باید شروع شود. جیره غذایی آن مشابه جیره مرغ گوشی است. انرژی مورد نیاز کبک در جیره پیش‌دان در حدود 3000 کیلو کالری در هر کیلوگرم جیره می‌باشد. احتیاجات انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کبک در جدول زیر آورده شده است.

مشخصات کل جیره کبک در مراحل مختلف رشد

نمونه جیره مورد استفاده در تغذیه کبک

میزان خوراک مصرفی در گله مولد
میزان مصرف خوراک در دوره اول پرورش بطور میانگین 33 گرم در روز است.
میزان مصرف خوراک در دوره دوم پرورش (از 18 هفتگی تا 27 هفتگی) بطور میانگین 40 گرم در روز است.
میزان مصرف خوراک در دوره استراحت بطور میانگین 27 گرم در روز است.

ویژگی‌های تخم کبک
تخم کبک به رنگ یکدست زرد متمایل به سفید با تعداد زیاد لکه‌های قهوه‌ای با اندازه‌ها و شکلهای متفاوت روی پوسته می‌باشد. وزن تخم‌ها از 16 تا 25 گرم متفاوت (متوسط 21 گرم) و دوکی شکل، با طول متوسط 42 میلی‌متر و عرض 31 میلی‌متر هستند. ضخامت پوسته تخم حدود 0.238 و ضخامت غشاء داخلی پوسته 0.047 میلی متر است. نسبت وزن پوسته، زرده و آلبومین به کل وزن تخم به تریب 15.2 درصد ، 35 درصد و 49.8 درصد است.

تخم‌گذاری
کبک در شرایط طبیعی از اواسط اردیبهشت تا اواخر تیر تخم‌گذاری می‌کند و نظر به این که پرورش کبک به صورت صنعتی مدنظر است تا توجیه اقتصادی داشته باشد ٬ لذا بایستی سیستم نور مصنوعی، خوراک فرموله شده و جایگاه مخصوص با مدیریت قبل و بعد از شروع تخم گذاری تداوم تولید تخم در گله داشته باشیم. بنابراین تهیه کردن شدت روشنایی 15-10 لوکس نور در طول هر دوره تخم‌گذاری از ملزومات تخم‌گذاری کبک ماده محسوب می‌شود.
تعداد تولید تخم به ازاء هر کبک مولد در دوره اول 35 تا 40 تخم ، در دوره دوم 50 تا 55 تخم و در دوره سوم 45 تا 50 تخم خواهد بود.

جمع‌آوری و ذخیره‌سازی تخم‌ها
در صورت استفاده از آشیانه‌های دسته جمعی، تخم‌ها باید حداقل 4 بار در روز جمع آوری شوند. تخم‌ها را پس از تمیز کردن با پارچه تمیز و خشک، حداکثر تا دو هفته و در دمای 15 درجه سانتی گراد و رطوبت حدود 75 درصد و به شکلی که سر کوچک تخمها رو به پایین باشد نگهداری می‌کنند و بهتر است روزانه آنها را تحت زاویه 45 درجه بچرخانند. تخم‌هایی که بیش از 14 روز نگهداری می‌شوند امکان جوجه کشی کمتری دارند و 2 روز دیرتر از تخم بیرون می‌آیند.

جوجه‌کشی و ماشین جوجه‌کشی
دوره جوجه کشی کبک 24 روز می‌باشد. وزن جوجه کبک یکروزه بطور متوسط 14 گرم است. درجه حرارت ماشین جوجه کشی باید 38 درجه سانتي‌گراد بوده و میزان رطوبت آن 65 درصد تنظیم گردد. در روز تولد جوجه‌ها میزان رطوبت بایستی 80 درصد باشد اگر رطوبت در مرحله جوجه کشی به اندازه کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخلی تخم‌ها گشته و جوجه‌ها به سختی می‌توانند پوسته داخلی و خارجی تخم را شکسته و از تخم خارج شوند. در صورت استفاده از ماشین‌های جوجه کشی معمولی، گذاشتن پارچه‌ای مرطوب تمیز داخل دستگاه و یا استفاده از مرطوب کننده‌های اتوماتیک در داخل دستگاه هچر الزامی است. ماشینهای جوجه کشی تمام خودکار رطوبت و حرارت را به طور خودکار تنظیم می‌کنند.
یکی از مسائل مهم در افزایش میزان جوجه‌درآوری چرخش تخم‌ها در داخل دستگاه جوجه‌کشی است. این عمل مانع از آن می‌شود تا جنین به سطح پوسته نزدیک و به آن بچسبد که در این صورت ضمن پاره شدن شالاز تخم، موجب مرگ جنین خواهد شد. سیستم چرخش اتوماتیک ماشین جوجه‌کشی هر یک ساعت یکبار مانع از برور مسئله فوق شده و موجب جوجه‌کشی موفق خواهد شد.

شرایط ماشین جوجه کشی
- دوره جوجه کشی 23 تا 24 روز است.
- دمای دستگاه جوجه کشی از روز اول تا بیستم باید 38 درجه سانتي‌گراد باشد.
- دمای هچر در روز بیست و یکم باید 32 درجه سانتي‌گراد باشد.
- چرخش تخم‌ها باید 3 تا 24 بار در روز صورت گیرد.
- وضعیت قرارگیری تخم‌ها در دستگاه جوجه‌کشی باید به شکلی باشد که انتهای کوچک تخم‌ها به طرف پایین و انتهای بزرگتر به طرف بالا باشد.
- میانگین درصد تخم‌های قابل جوجه کشی در کبک 90 درصد است.
- میانگین درصد جوجه درآوری تخم‌های کبک 80 درصد است.
مسائل و مشکلاتی که منجر به پایین آمدن جوجه‌کشی می‌شود :
مسائل و مشکلات دوره پرورش
1- استفاده از والدین خیلی مسن
2- استفاده از والدهای آسیب دیده ( مریض، لنگ و بدشکل

نکته در مورد شتر مرغ (Ostrich)

پرورش شتر مرغ

در طبیعت شتر مرغ ماده روزها و شتر مرغ نر شب ها روی تخم ها می خوابند.
۲ – یک شتر مرغ سالم که به اندازه کافی آب خورده باشد روزانه حدود ۲/۵ لیتر ادرار دفع می کند.
۳ – شتر مرغ فقط در حالت ایستاده قادر به دفع ادرار است.
۴ – گاه ارتفاع شتر مرغ به ۳ متر و وزن آن به ۱۷۵ کیلوگرم می رسد .
۵ – عمل تنفس با دهان باز که در اثر گرمای زیاد محیط روی می دهد در شتر مرغ منجر به آلکالوز نمی شود.
۶ – تعداد تنفس در شتر مرغ بالغ به ۱۲ – ۶ بار در دقیقه می رسد .
۷ – حجم تنفس طبیعی در شتر مرغ ها بالغ در حالت استراحت ۶/۱ – ۲/۱می باشد.
۸ – استخوان کشکک در پرندگان خانواده شتر مرغ وجود ندارد.
۹ – شتر مرغ در هر پا ۲ انگشت و هر انگشت ۴ بند دارد .
۱۰ – شتر مرغ فاقد چینه دان است ولی پیش معده بزرگ آنها عمل ذخیره غذا را انجام می دهد.
۱۱ – در شتر مرغ، کیسه صفرا وجود ندارد.
۱۲ – روده کور در شتر مرغ به صورت جفت وجود دارد.
۱۳ – انباشتگی با سنگ در معده و پیش معده شترمرغ امری معمول است.
۱۴ – در دمای زیاد هوا، تعداد تنفس در شتر مرغ به ۶۰ – ۴۰ بار در دقیقه می رسد .
۱۵ – تنها استخوان مجوف ( هوایی ) در شتر مرغ ، استخوان ران است .
۱۶ – در شتر مرغ ها فقط تخمدان و اویدوکت سمت چپ فعال است.
۱۷ – ورید های که در شتر مرغ می توان از آنها برای اخذ خون استفاده نمود :
الف ) ورید وداجی راست
ب ) ورید قوزکی میانی
ج ) ورید میانی راسی بازو
۱۸ – از تزریق داروها در عضلات ران شتر مرغ می باید اجتناب شود.
۱۹ – بیضه ها در شتر مرغ در غیر فصول تولید مثلی، اسپرم تولید نمی کند.
۲۰ – آلت تناسلی شتر مرغ نر ( فالوی ) فاقد مجرای ادرار می باشد و نقشی در دستگاه ادراری ندارد.
۲۱ – شتر مرغ های نر فاقد اعضای فرعی ( غدد ضمیمه ) تولید مثلی هستند .
۲۲ – بیضه ها در شتر مرغ نر به صورت جفت در خلف کیسه های هوایی شکمی در ناحیه بطنی و انتهای راسی کلیه ها و در عمق بدن قرار دارد.
۲۳ – سرعت رشد در شتر مرغ های جوان به توارث، شرایط محیطی ( مدیریت ) و تغذیه وابسته است.
۲۴ – ضربان قلب شتر مرغ در حالت استراحت ۴۰ – ۳۰ در دقیقه و به هنگام دویدن تا ۱۷۵ بار در دقیقه می رسد .
۲۵ – انقباضات پیش معده و جاذبه زمین ، موجب حرکت مواد غذایی از پیش معده به سنگدان می شود.
۲۶ – هضم الیاف ( فیبرها ) در دستگاه گوارش شتر مرغ توسط باکتری ها انجام می گیرد و محصول نهایی آن اسید های چرب فرار است .
۲۷ – وقتی فرار از چنگ شتر مرغ مهاجم غیر ممکن است بهترین دفاع به طور معمول خوابیدن کامل روی زمین می باشد.
۲۸ – شتر مرغ در فصل جفت گیری بسیار مهاجم و خطرناک است .
۲۹ – سن مناسب حمل و نقل شتر مرغ ۳ تا ۸ ماهگی است .
۳۰ – یکی از وسایل مقید کردن شتر مرغ، استفاده از سرپوش است .
۳۱ – واکسن های رایج مورد استفاده در مزارع شتر مرغ عبارتند از شاربن، بوتولیسم، آنتروتوکسمی، آبله، نیوکاسل و آنفلوآنزا .
۳۲ – رایج ترین داروی بی هوشی در شتر مرغ کتامین می باشد .
۳۳ – مرگ و میر ناشی از بلع اشیای سخت و تیز در شتر مرغ بسیار رایج است.
۳۴ – داروها و ترکیبات سمی در شتر مرغها عبارتند از: ترکیبات فورازولیدون، ضدکوکسیدیوزهای آیونوفور ( مثل موننزین، سالینومایسین، ناراسین، لازالوسید)، تیابندازول، مبندازول و لیندن اوره .
۳۵ – یکی از بیماری هایی که در بین پرندگان فقط شتر مرغ ممکن است به آن مبتلا شود شاربن است.
۳۶ – تغذیه بد ، استرس و مدیریت نامناسب، سبب کاهش ایمنی بدن در شتر مرغ می شود.
۳۷ – مهمترین داورهای ضد انگلی مجاز در شتر مرغ ها عبارتند از آیورمکتین ، فنبندازول و اکسی فنازول.
۳۸ – لوامیزول گرچه داروی خوبی جهت تحریک دستگاه ایمینی شتر مرغ است، ولی گاهی سبب آشفتگی های گوارشی شده و نیز مقاومت سریع در انگل به وجود می آید .
۳۹ – داروی موثر بر روی کرم های نواری شتر مرغ نیکلوزوماید و پرازی کوآنتل ۵/۲ درصد است

تهیه و تنظیم : دکتر حامد رضا زاده

شترمرغ، عفونت، بیماریها شترمرغ، عفونت و بیماریها شترمرغ نیز

مانند حیوانات دیگر در معرض بیماریها و عفونتهای مختلفی میباشد .جهت مدیریت صحیح گله های شتر مرغ که از اهمیت حیاتی در این صنعت برخوردار است بایستی به نکات ذیل توجه نمود : :: حداکثر حصارکشی مطلوب جهت کاهش خطرات ناشی از صدمات و شکستگی استخوانها :: ایجاد استانداردهای بالایی بهداشتی ، پائین نگهداشتن آلودگیهای باکترهایی مانند کلستریدیا و هیستوموناس که منجر به آنژیت می شوند :: تهیه جیره های غذایی صحیح :: تهیه جایگاه نگهداری خشک ، بدون کوران هوا و یخبندان در زمستان ، بالابردن انطباق پذیری طبیعی و مقاومت طیور گزارشات مربوط شترمرغها در باغ و حشها بندرت در پرورش صنعتی شترمرغ کاربرد دارند. جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت بیشتر دارند ۹۰% تمامی مرگ و میر جوجه شترمر غها ناشی از بیماریها ذیل میباشد : :: عفونت کیسه زرده :: تغییرشکل پاها و پنجه ها اسنداد و اسهال / عفونت معده ( که توسط E.COLIُ، سالمونلا ، هیتوموناس و دیگرباکتریها) ایجاد میشوند. تجربیات عملی نشان داده اند که جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت دائمی دارند. همچنین ثابت شده است که مشاهده ظاهری به تنهایی کافی نیست ، چون زمانی که علائم بیماری ظاهر میشود ممکن است برای درمان دیر باشد . کلید موفقیت پرورش جوجه شتر مرغها رعایت بهداشت در گرمخانه و توزین مداوم جوجه شترمرغها در چهار هفته اول پرورش میباشد . تنها این سنجش هاست که میتواندمشکلات رشد را قبل از بروز علائم قابل مشاهده مشخص نماید علاوه بر مدیریت بسیار دقیق ، همکاری نزدیک با دامپزشک با تجربه بسیار ضروری است . عفونتهای ویریوسی : نیوکاسل موارد وقوع بیماری نیوکاسل در گله های شتر مرغ تنها در نواحی از اسرائیل و افریقای جنوبی گزارش شده است جهت پیشگیری از بروز بیماری استفاده از واکسن کشته روغنی نیوکاسل به مقدار ۱ سی سی قابل توصیه است . بایستی این واکسن ۶ هفته بعد تکر ار شده وهر شش ماه یکبار یک یادآوری تزریق شود. استفاده از واکسن زنده ( لاسو تا بصورت اسپری چشمی همزمان با واکسن کشته توصیه شده است : آبله طیور وقوع آبله درشتر مرغ در اسرائیل و آمریکا گزارش شده است . این بیماری جوجه شتر مرغها رادرگروه سنی یک هفته تا چهارماه و با میزان مرگ و میر تا ۱۵ درصد مبتلا میکند. با استفاده از واکنسهای تجاری آبله این بیماری قابل کنترل میباشد . : آنفولانزای طیور چندین موردشیوع آنفلانزا درنواحی خاص از افریقای جنوبی گزارش شده است .درمورد این بیماری درمان شناخته شده ای وجودنداشته و واکسنهای موجود در پیشگیری از ابتلاء به بیماری موثر نمیباشد . شتر مرغهای آلوده ویروس را به تخم خود منتقل نموه که خطر الوده کردن گرمخانه و تخم های سالم موجود در آن را در بر دراد. ضمنا این ویروی باعث مرگ و میر جنین میشود. عموما شترمرغها نیزمانند سایر طیور و پرورش به عفونتهای ویروس کورناو یروسها، هرپس و یروسها و آدنو ویروسها مبتلا میشوند. : عفونتهای باکتر یایی علت اصلی آلودگیهای باکتر یایی بهداشت ضعیف در اتاق گرمخانه ، بستر وهچری و جایگاه نگهداری جوجه ها میباشد و معمولا درمان بعدی کمتر موفقیت آمیز میباشد درنتیجه رعایت اکید بهداشت نقش کلیدی در پرورش شتر مرغ دارد. : عفونت های بند ناف و کیسه زرده این یک مشکل متداول گله های شتر مرغ می باشدکه همواره در ارتباط بامدیریت ضعیف است . پس از خارج شدن جوجه شترمرغها از تخم بایستی بندناف انها به یک ژل یا اسپری آنتی بیوتیکی آغشته گردد. در آمریکا بتادین مورداستفاده قرار میگیرد ضدعفونی صحیح سترها ، هچری و تخم شترمرغها نقش ویژه ای در پیشگیری از وقوع آلودگی دارد.کف جایگاه نگهدار ی جوجه ها در روزهای اول بعد ازخروج از تخم با یستی گرم باشد . سرما از طریق پوست شکم به روده ها و کیسه زرده رسیده منجر به کاهش فعالیت میکربی فلور روده ها و به تعویق افتادن متابولیسم کیسه زرده میشود . بایستی توجه خاص نسبت به بهداشت و گرمای کف جایگاه جوجه ها مبذول داشت . : پنومونی ممکن است مانندعفونت بند ناف پنومونی هم در طی مدت انکوباسیون تخم ها رخ دهد این آلودگی موجب مرگ ومیر جنین ها شده یا راندمان از تخم در آمدن جوجه ها را کاهش میدهد . بایستی تمهیداتی اتخاذ شود تا پیشگیری از طریق بهداشت اکید و احتمالا درمان توسط آنتی بیوتیکهای وسیع ا لطیف انجام گیرد . : آنژینهای کلی باسیلی برای جوجه هایی که در گرمخانه از تخم خارج میشوند آنژینهای کلی باسیلی یکی از بیماریها ی معمول در طول هفته های اول زندگی میباشد یک قدم اساسی جهت ایجاد ایمنی غیر فعال علیه باکتریهای کلی فرمی و ایجاد گله ایمن استفاده منظم از مدفوع جوجه ها در تغذیه شتر مرغها ی تخمگذار در طول مدت تخمگذاری می باشد . تنها از این طریق است که پادتنهای مادری ایجاد شده در خون شترمرغها از طریق زرده به جوجه ها منتقل میشود. استفاده از واکسن جهت پیشگیری از وقوع این بیماری موفقیت آمیز نمی باشد. : مسمومیت خونی این بیماری غالبا درجوجه ها و اغلب در اثر آنتریتهای کلی باسیلی که در بالا شرح داده شده . ایجاد میشود . رعایت اکید بهداشت و ارتقاء سطح ایمنی گله معیارهای اساسی در پیشگیری ازوقوع این بیماری می باشند افزودن آنتی بیوتیکها به غذا یا آب آشامیدنی درموارد اضطراری و بمدت کوتاه بعنوان یک پیشگیری مطرح میباشد. همچنین استفاده از باکتریهای لاکتو باسیلوس که از تکثیرشدید کلی باسیلها در روده جلوگیری میکنند موفقیت آمیز بوده است. : انتریت نکروتیک ( عفونتهای کلستریدیایی) کلستریدیاها تقریبا درتمامی خاکها و گیاهان علوفه ای در غلظتهای پائین وجود دارند . این بیماری شتر مرغها رادر هر سنی مبتلا نموده باعث مرگ ومیر بالایی میشود خطر عفونت درآغاز بهار و در طول پائیز بسیار زیاد بوده و بنظر می رسد که در اثر افزایش خوردن لجن و ذرات خاک ایجاد میشود . بنظر میرسد که شترمرغهای جوان که درچراگاههای یونجه خالص نگهداری میشوند حساسیت بیشتری دارند . به منظور حل این مشکل معاینه دقیق تک تک شتر مرغها و تغییر دادن چرای آنها ضروری است . همچنین بایستی داروی مناسب از طریق آب اشامیدنی تجویز شود. گاستریت مگا باکتریال اولین گزارشات بر روی این سندرم مربوط به افریقای جنوبی در سال ۱۹۹۲ میباشد . این باکتری عمدتا جوجه ها را در سن ۱۰ روز تا ۶ هفته مبتلا می نماید. این باکتری در دیواره معده شترمرغهای مرده یافت شد که بنظر میرسد موجب تضعیف و ناتوانی عضلات معده میشود . هیچ درمان موثری وجود ندارد . : عفونت کمپیلو باکتریایی اخیرامشخص شده است که کمپیلوباکتر ژوژنی ممکن است موجب ایجاد عفونتهای نیمه حاد تامزمن در جوجه شتر مرغها در سن ۱۰ روز تا ۴ ماه شده و درعرض ۵ روز باعث ایجاد تلفات شدید در گله شود. در شتر مرغهای مسن تر این مرگ ومیر کمتر میباشد . باکتری از طریق غذا و آب آشامیدنی منتقل شده . همچنین ممکن است در اثردستکاری غیر بهداشتی تخم ها ، جنین را الوده کند. جوجه های مبتلا بایستی از بقیه گله جدا شده و در قرنطینه مورد درمان آنتی بیوتیکی مناسب قرار گیرند . در حالیکه تفریبا تمامی پرندگان به دلیل درجه حرارت بالای بدنشان یک ایمنی طبیعی در برابر باسلیوس آنتراسیس دارند، شتر مرغها نسبت به این بیماری حساس میباشند . این باکتری وهاگهای آن بسیار مقاوم بوده و ممکن است سالها در خاکها ی الوده باقی بمانند. معمولا عفونت از طریق گوارشی و عمدتا از طریق پودر استخوان حیوانات آلوده که در تغذیه شتر مرغها مورد استفاده قرار گرفته رخ میدهد جهت پیشگیری از وقوع بیماری استفاده از واکسن شاربن موثر وموفقیت آمیز می باشد . : سل تا سالهای ۱۹۶۰ بیماری سل یکی از علل عمده مرگ ومیر شتر مرغ در باغ وحشها بود. در صنعت پرورش شترمرغ موارد بروز سل بصورت تک تک و بخصوص در پرندگان مسن تر دیده میشود باسیل سل درخاک ، کود و بستر سالها باقی می ماند . از آنجا ئیکه هنوز درمان قاطعی برای این بیماری در شترمرغ وجودندارد . لذا از این عفونت تهدید مزمنی برای شترمرغها محسوب میشود. استرس ، سوءتغذیه و دیگر عوامل منفی خطر عفونت را افزایش میدهند . شتر مرغها بایستی تنها از گله هایی که دارای گواهی عاری بودن از بیماری را دارند ، تهیه شوند و پرندگان ییمار جدا شده و فورا معدوم گردند. : عفونت چشم ها گرد و غبار بعضی غذاها یا بستر ممکن است چشم جوجه شترمرغها راتحریک نموده منجر به بروز کونژونکتیویت مکانیکی شود .این آزردگی ممکن است توسط باکتریهای بیماری زا تشدید شده موجب بروزکراتیت یا حتی آبسه های روی قرنیه چشم شوند. : کونژونکتیویت ، رینیت و سینوزیت هموفیلوس گالینا روم به تنهایی و با همراه بامایکو پلاسها موجب بروز این عوارض می شوند. استرس هوای سرد وکوران هوا از عوامل مستعد کننده محسوب میشوند. این بیماری معمولا در گله بطور سریع گسترش می یابد ( از طریق تماس مستقیم با‌آب آشامیدنی ) . برای حل مشکل بایستی مبتلایان را از گله جدا نموده درمان نمود . ضمنا شرایط محیط نگهداری را نیز بهبود بخشید : مایلکو پلاسموز این بیماری تنها جوجه شترمرغ های جوانی که کمتر از یک سال سن دارند را مبتلا نموده و در پرندگان مسن تر بدون علائم یا به شکل سینوزیت ظاهر میشود انتقال عامل بیماری از طریق ذرات معلق درهوا، ورود پرندگان بیمار ، ناقلین بیجان و یا از طریق تخم های هچری صورت میگیرد . درمان با آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف انجام میشود . پرندگان بهبود یافته ایمنی موقتی را نشان میدهند . : اورنیتوز حیوانات درهر سن و تمامی گونه های پرندگان نسبت به عفونتهای کلامید یایی حساس میباشند. بنابراین جای تعجب نیست که گزارشاتی از وقوع انفرادی این بیماری درشترمرغ در فرانسه و افریقا جنوبی وجود دارد . بیماری عمدتا از طریق تنفس هوای آلوده انتقال می یابد . ممکن است عفونتهای نهفته توسط آلودگیهای ثانویه ، عوامل محیطی ، استرس حمل ونقل ،سوء تغذیه وغیر فعال شود . این بیماری ممکن است از طریق گزش حشرات منتقل شود. درمان مناسب تاحصول اطمینان از پاک شدن گله بایستی انجام گیرد قارچها و تخم ها : کاندیدیاز کاندیدیاز یک عفونت قارچی است که میتواندتوسط کاندید ا آلبیکنس ، کاندیدا مونیلیفورمیس و دیگر مخمرها ایجاد شود. استفاده ازآنتی بیوتیکها وضعف بهداشت تغذیه و آب آشامیدنی زمینه بروز این عفونت را مساعد میکنند این عفونت ضایعاتی را درمحوطه دهانی شترمرغها ایجاد مینماید . همچنین در شتر مرغهای تخمگذار موجب کاهش جذب ویتامینهای ب – کپملکس شده و موجب مرگ و میر جنین ها قبل ازمرحله ازتخم در آمدن میگردد. : اسپرژیلوز غذای گل آلود یا دارای گرد و غبار رطوبت بالا و تهویه ضعیف ( مقادیر بالای آمونیوم ) از عوامل مستعد کننده بروز اسپرژیلوز می باشند . عفونت از طریق تنفس هاگهای قارچ منتقل میشود . هنگامیکه یک تخم آلوده درگرمخانه قرار میگیرد ، ممکن است هاگهای قارچ راشدیدا پخش نموده و موجب عفونت دیگر جوجه ها شود جوجه های جوان که ایمنی طبیعی کافی در برابر اسپروفیتها ی قارچ ندارند ، در سنین زیر یک ماه متحمل تلفات زیادی میشوند به منظور پیشگیری ازوقوع این عفونت رعایت اکید بهداشت در محوطه گرمخانه ساده ترین و بهترین راه حل میباشد : درماتیت قارچی این بیماری بیشتر در جوجه های مسن تر شتر مرغ دیده میشود . کمبود تغذیه ای (ویتامین ب -کمپلکس ، روی )و جایگاهی مرطوب وکثیف موجب تشدید بیماری میشوند. برای حل این مشکل رعایت موازین بهداشتی و درمان مناسب ضروری است . انگلهای داخلی : کوکسیدیوز کوکسیدیوز در بین پرندگان جوان بخصوص زمانیکه روی بستر باز یا مرطوب نگهداری میشوند ممکن است موجب بروز تلفاتی درگله شود نکته مهم در خصوص شتر مرغ آن است که در بین داروهای کوکسیدیو استات گروه Ionophore برای شترمرغها سمی بوده و نبایددمورد استفاده قرار گیرند : هیستومونیاز این بیماری بنام بیماری سرسیاه نیز شناخته میشود هیستومونیاز درجوجه شترمرغهای جوان مرگ ومیر زیادی را ایجادمینماید این بیماری از طریق مدفوع پرندگان آلوده منتقل شده وضایعاتی را در روده ایجاد میکند . آزمایش منظم مدفوع همراه با درمان پیشگیری کننده بایستی صورت گیرد. : کرم نواری شترمرغها ((houttuynia struathionis مانند سایر آزردگیها، جوجه شتر مرغ نسبت به کرمهای نواری حساستر می باشند . در پرندگان مسن تر آلودگی به کرمهای نواری علیرغم استفاده از جیره های متعادل میتواند موجب سوء تغذیه شود. درمان با داروهای مناسب صورت گرفته و بایستی شش ماه بعد تکرارشود : کرم نخی شکل(libyostrongylus douglassi) این کرمها مویی شکل وبی رنگ بوده ومیتواند در معده شترمرغ موجب انسداد غدد ترشحی شوند.با بوجود آمدن یک لایه محافظ موکوسی برروی این انگلها شیرابه های معده به غذا نمیرسد این ‌آلودگی کرمی درجوجه های جوان کمتر از ۸ ماه میتواند تا ۸۰ درصد مرگ و میر را موجب شود. شتر مرغها تنها میزبان این انگل میباشند . همچنین این انگل یک انگل بیابانی بوده و بسیار مقاوم میباشد . این کرمها به مدت سه سال بدون هیچ میزبانی زنده باقی می مانند . درمان منظم مبتلایان و پرندگان که در معرض آلودگی هستند ضروری میباشد. بایستی توجه نمود که استفاده از داروی ضد انگل لوامیزول موجب بروز اختلالاتی در معده و روده شترمرغها شده و درانگلها موجب بروز مقاومت میشود. : کرمهای معدی و دیگرنماتودها کرمهای معدی ( گونه های آسکاریدیا ) و دیگر گونه های نماتود میتوانند شترمرغها را آلوده نمایند . بایستی با استفاده دوره ای از داروهای ضد انگل شترمرغها عاری از این آلودگیها نگهداری شوند. انگلهای خارجی : کنه ها کنه ها میتوانند با گزش شترمرغها به پوست صدمه وارد کنند. همچنین کنه های گونه آمبلیوما میتوانند بیماریها را از طریق گزش به انسان منتقل نمایند(ویروس تب کنگو – کریمه ) : شپش شپش شترمرغ (Struthhiolipeurus Struthionsis ) به پرهای پرنده صدمه وارد نموده و باعث ایجاد ظاهری ژولیده در حیوان میشود در این آلودگیها ، سمپاشیهای منظم وتکرار آن بعد از یک هفته ضروری است . : جربهای ساقه پر : جربهای ساقه پر (pterolichus bicaudatus ) همراه با گون های gabucinia Sculpturata در حال حاضر بسیار نادر هستند. این جربها موجب صدمه به پرهای پرنده شده ، همچنین موجب ایجاد آب ریزش از بینی میشوند : مگس ها ( تاسرانیا) مگش شتر مرغ (hypoboscis Struthionis) موجب تحریک و خارش پوست میشود و بدنبال گزش و خونخواری ممکن است محل گزش عفونی شده ضایعات پوستی ایجاد نماید . بیماریهای تغذیه ای : کمبودها جدای از ظاهر عمومی یک شتر مرغ رنگ پوست نشانگر خوبی از وضعیت تغذیه پرنده میباشد که از پشت حیوان بخوبی دیده میشود . بدینوسیله میتوان از تغذیه مطلوب و یا سوء تغذیه و کمبودحیوان آگاهی یافت . آزردگیهای ناشی از کمبود سلنیوم و ویتامین Eدر افریقا جنوبی و استرالیا معمول میباشند در اثر این کمبود علائم بیماری عضله سینه در شترمرغ ایجاد شده موجب ناتوانی حرکتی میشود . همچنین میتواند موجب کاهش باروری در شترمرغ شود. کمبود اسید پانتوتنیک و بیوتین بسیار نادر بوده ، در جوجه شتر مرغهایی که منحصرا توسط جیره های خالص گندم تغذیه میشوند رخ میدهد . : تغییر شکل غضروف و استخوانها تغییرات مرضی در غضروفها اغلب ناشی از اسیدوز میباشد . علت بروز این حالت درصد بالای ترکیبات کلر در برابر سدیم و پتاسیم میباشد . آغاز تغییر شکل استخوانها ناشی از عدم تعادل کلسیم در برابر فسفر میباشد تکمیل متقابل جیره غذایی ضروری می باشد . در بسیاری از مزارع پرورش شترمرغ در آفریقای جنوبی شترمرغها سولفات منیزیم در غذا با آب آشامیدنی داده میشود . : انسداد پیلور معده شترمرغ بسیار کوچک بوده ، لذا نسبت به انباشتگی سنگدان بسیار حساس است . با افزایش سن ، خطر انسداد معده کاهش می یابد . این مشکل در ارتباط مستقیم با تغذیه و مدیریت گله میباشد . در تغذیه شترمرغها بایستی به میزان علوفه ، کاه ، مواد فیبری ، شن، سنگریزه و خوردن اشیاء خارجی توجه نموده وآنها راتحت کنترل در آورد . : پیچ خوردگی پیچ خوردگی روده ها در شتر مرغ ملاحظه شده است اما در شتر مرغهای جوان ۱۲- ۴ ماهه نادر است . این عارضه بدنبال تغییرات ناگهانی در جیره غذایی و خوردن مقادیر زیاد فیبر رخ میدهد . : راشیتیسم این عارضه عمدتا در سنین ۱تا ۴ ماهگی دیده میشود ، کمبود کلسیم ، ویتامین D کمبود یا فقدان فسفر و یا مقادیر بالای کلسیم در جیره غذایی شتر مرغها میتواند موجب بروز این عارضه شود . در جیره های کنستانتره ای که ۳تا ۴ درصد کلسیم دارند جذب فسفر مختل شده این عارضه در پرنده ایجاد شود . همچنین اسهال مداوم میتواند موجب کاهش جذب املاح و ویتامینها گردد .لذا بدنبال آن میتوانداین عارضه ملاحظه شود. متفرقه : پاهای باز ( سندرم پاکمانی ) این عارضه در دو هفته اول زندگی جوجه شتر مرغها دیده میشودکه نشا ن دهنده میزان رطوبت بالا در گرمخانه میباشد . جوجه شترمرغهای مرطوب و ادماتوز این عارضه را در دو روز اول زندگی خود نشان میدهند : تغییر شکل پاها پیچ خوردگی پا : چرخش ۹۰ درجه یک پا به بیرون که بطور ناگهانی ایجاد شده و سریعا پیشرفت میکند . پاکمانی : خمیدگی /کمانی شدن پا که مفاصل تیبیوتارس و متاتارس رادر گیر میکندو معمولا در هر دو پا رخ میدهد . پوکی استخوان ، تورم مفصل قوزک پا که موجب تغییر محل تاندون اشیل میشود. قسمت اعظم استخوانها در شتر مرغها ی جوان را غضروف تشکیل میدهد ، جوجه شترمرغهایی که به تازگی از تخم خارج میشوند بطور تجربی دارای پوکی استخوان بوده استخوانهایشان بدلیل نسبت کم کلسیم به فسفر نستبا نرم میباشد . علت اصلی حساسیت شتر مرغها به تغییر شکل استخوانها رشد سریع استخوانها میباشد این رشد بسیار سریع توسط غذای کنستانتره ای که غنی از انرژی میباشد تشدید می گردد . لذا کنترل تغذیه ای بسیار ضروری میباشد

شتر مرغ – آغاز یک پروژه

نحوه آغاز یک پروژه
اولویـت استانها
طبق بررسی های انجام شده توسط کارشناسان داخلی و خارجی و همچنین تجارب بدست آمده از مزارع فعال در مناطق گوناگون کشور در سالهای اخیر، هم اکنون به جرات می توان گفت که تمامی نقاط ایران جهت پرورش شترمرغ مناسب بوده و این پرنده با کلیه نقاط کشور سازگار است.
اما به هر حال مناطقی وجود دارند که شروع پرورش در آنها مستلزم صرف هزینه های کمتر بوده و به دلیل سازگاری بهتر پرنده با آب و هوای آن نقاط احتمال تولید بیشتر و بهتر وجود دارد که این امر به خودی خود باعث کاهش هزینه های تولیدی و افزایش توان رقابتی تولیدکننده خواهد بود.

به طور کلی شترمرغ ها سازگاری بهتری با آب و هوای گرم و نیمه خشک دارند و به همین دلیل نقاط کویری و یا حاشیه کویر مناسبترین مناطق جهت احداث مزارع عنوان می گردند. لذا توصیه ما به کلیه علاقه مندان این است که جهت انتخاب مکان مناسب توجه بیشتری را به نقاط گرمسیر کشور معطوف دارند. علاوه بر مطالب فوق دلایل دیگری هم می توانند در اولویت بندی مناطق گوناگون موثر باشند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- تراکم مزارع موجود در منطقه: تراکم بیش از حد احتمال انتقال بیماریها را افزایش داده و تراکم کمتر از حد معمول موجب رشد کم سرعت منطقه و کمی امکانات موجود خوهد شد.
۲- امکانات در دسترس: هرچه امکانات موجود از قبیل: کارخانه خوراک دام، کشتارگاه، صنایع فرآوری و تکمیلی و … بیشتر باشد سرمایه گذاری شما ریسک کمتری خواهد داشت.
۳- دوری یا نزدیکی به راه های ارتباطی مناسب: هرچه امکانات شما جهت رساندن محصول تولیدی به بازار مصرف بیشتر باشد سرمایه گذاری شما نیز مطمئن تر خواهد بود.
۴- نزدیکی به بازار مصرف: این امر سبب می گردد تا محصول شما زودتر و با هزینه کمتری به دست مصرف کنندگان برسد که این مسئله به نوبه خود موجب افزایش توان رقابتی شما خواهدشد.
با توجه به موارد گفته شده و عنایـت به نکاتی از قبیل: نزدیکی به بازار مصرف، وجود امکانات زیربنائی مناسب و تراکم مناسب مزارع موجود می توان تا حدودی اولویت استانهای گوناگون را به شرح زیر تعیین کرد:

۱- استان سمنان.
۲- استان مرکزی
۳- استان اصفهان
۴- استان قزوین
۵- استانهای شرقی مانند استان خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان
۶- مناطق مرکزی کشور شامل استانهای: کرمان، یزد، شیراز
۷- استان تهران
۸- استان زنجان

و در انتها استانهای شمالی و جنوبی کشور به دلیل وجود رطوبت بالا و تاثیر منفی آن بر روی کمیت و کیفیت تولید و همچنین بالا بودن هزینه های تولیدی این مناطق نسبت به مناطق دیگر کشور، جز اولویت های آخر تقسیم بندی می شوند.

-انتخاب زمین

جهت انتخاب زمین مناسب برای اجرا بایستی مواردی از قبیل: در دسترس بودن امکانات رفاهی مانند جاده های ارتباطی مناسب، نزدیکی برق، آب و … را مد نظر قرار داد و حتی الامکان سعی نمود تا زمین مورد نظر به گونه ای انتخاب گردد که سرمایه گذار جهت آماده سازی آن و تهیه امکانات کمترین هزینه را متحمل گردد.ضمن اینکه مکان مورد نظر بایستی دارای حداقل ضوابط جهاد کشاورزی جهت اجرای پروژه باشد که برخی از این ضوابط عبارتند از:

الف) داشتن حداقل فاصله یک کیلومتر با مراکز نگهداری دام و ماکیان گوشتی
ب) داشتن حداقل فاصله دو کیلومتر با مراکز نگهداری دام و ماکیان داشتی
ج) داشتن حداقل فاصله دو الی سه کیلومتری با مناطق مسکونی و مواردی از این قبیل که جهت احراز استعلام مثبت و صدور اجازه فعالیت از سوی سازمانهای ذیربط لازم می باشد.
- نحوه گرفتن مجوزهای قانونی

مراحل گوناگون جهت اخذ مجوز صنعتی پرورش شترمرغ کاملاٌ شبیه دیگر رشته ها و به صورت زیر است:

۱- تهیه طرح توجیهی فنی با رعایت کلیه ضوابط فنی و قانونی
۲- تهیه نقشه جانمائی ساختمانها و تاسیسات
۳- مراجعه به واحد امور دام شهرستان و ارائه درخواست به همراه مدارک فوق و تشکیل پرونده
۴- ادامه باقی مراحل طبق دستور و نظر واحد امور دام جهاد کشاورزی شهرستان

- انواع مدیریت

به طور کلی سه سیستم مدیریت در شترمرغ وجود دارد که عبارتند از :

الف- سیستم بسته یا متمرکز
ب- نیمه بسته یا نیمه متمرکز
ج- باز یا غیر متمرکز

در سیستم های بسته شترمرغ ها در فضایی محدود نگهداری و با غذای آماده تغذیه می گردند اما در سیستم های باز پرندگان در مراتع وسیع آزادانه پرورش می یابند. سیستم نیمه بسته که تلفیقی از دو سیستم فوق می باشد در شرایط صنعتی کار آمدتر بوده و با استقبال بیشتری از سوی پرورش دهندگان مواجه است. البته بایستی دقت داشت که انتخاب نوع سیستم بستگی تام به شرایط موجود از قبیل: آب و هوا، اقلیم امکانات بالقوه و بالفعل، میزان سرمایه گذاری، تعداد پرندگان و …خواهد داشت.به طور مثال در آفریقا به دلیل وجود مراتع گسترده و حالت نیمه سنتی سیستم اعمالی به صورت باز و در اروپا به دلیل محدودیت زمین سیستم بسته می باشد.

بایستی توجه داشت که صرفنظر از نوع سیستم اعمالی در تمامی مزارع هدف تولید گوشت و چرم و سایر محصولات این پرنده می باشد لذا در هر مزرعه تعدادی پرنده بعنوان پرندگان مادر جهت تولید تخم نگهداری شده و از جوجه های بدست آمده از این پرندگان جهت پرورش تا سن کشتار (۱۴-۹ ماهگی) و استحصال گوشت و پوست و … استفاده می گردد.
در ایران بدلیل نوع خاص آب و هوایی شرایط موجود سیستمهای مدیریتی نیمه بسته دارای اقبال بیشتری می باشند. به طور کلی در این سیستم ها فضاهایی جهت سایبان و پناهگاه، محلهای تخمگذاری محل تغذیه و گردشگاه هایی ویژه جهت پرندگان در نظر گرفته می شود.
در هر صورت و صرفنظر از نوع مدیریت اعمال شده در هر مزرعه بایستی توجه داشت که جهت بازدهی بیشتر و افزایش بهره وری نیروی انسانی شاغل در مزرعه، تقسیم کار و مسئولیتها به گونه ای انجام گیرد که علاوه بر مشخص بودن حدود وظائف و مسئولیتهای هر شخص کمترین تداخل را در امور افراد مختلف با یکدیگر شاهد باشیم.

در یک مدیریت پویا و موفق حدود مسئولیتها و اختیارات هر شخص کاملاً معین بوده و از تداخل وظائف افراد به خوبی جلوگیری می گردد علاوه بر اینکه ایجاد یک فضای صمیمی و دوستانه که هر شخص را مجاز به ابراز عقیده و ارائه راه کار جهت حل مشکلات احتمالی موجود می نماید موجب بروز جوی صمیمانه و حالت پویا در سیستم خواهد بود. بدیهی که در این حالت در صورت وجود هرگونه مشکل احتمالی امکان یافتن راه حلی مطمئن و سریع بسیارراحتتر خواهد بود و با وجود تقسیم وظائف و روشنی حدود اختیارات و وظائف می توان از بروز مشکلات جدی اجتناب نمود.

۵- طراحی ساختمان و تاسیسات

در طراحی ساختمانها و تاسیسات یک مزرعه عوامل گوناگونی تاثیرگذار هستند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- نوع آب وهوا و اقلیم منطقه. به طور مثال در مناطق سرد نورگیری سالنها و تامین گرما از عوامل مهمی در طراحی هستند اما بالعکس در مناطق گرم که میزان تابش آفتاب و دمای محیط بیش از حد معمول است، داشتن فضای بیشتر سایبان بهتر خواهد بود.

۲- نوع مصالح در دسترس. مسلماٌ استفاده از مصالح موجود در منطقه موجب کاهش هزینه های حمل و نقل، سازگاری بیشتر سازه ها با اقلیم منطقه و در نتیجه استهلاک کمتر و … خواهدشد.
۳- نوع مدیریت اعمالی در گله. در سیستمهای مدیریتی باز نوع طراحی کاملاٌ متفاوت با انواع بسته و نیمه بسته خواهد بود.
۴- ارزانی و استهلاک پائین سازه انتخابی

علاوه بر نکات گفته شده موارد موثر دیگری نیز وجود دارند که در آینده بیشتر مورد بررسی قرار خواهیم داد.
۶- انتخاب و خرید گله مادر

صرفنظر از نوع روش انتخابی جهت شروع یک پروژه مهمترین گام جهت آغاز کاری موفق تهیه پرندگانی مناسب با ذخائر ژنتیکی مطلوب جهت تشکیل گلة مادر می باشد. انتخاب یک گلة مادر به عوامل مختلفی از قبیل: نوع آب و هوای منطقه، میزان زمین و تاسیسات موجود، هدف تولید و نوع و میزان سرمایه گذاری بستگی دارد.

بطوریکه هنگام تهیه پرندگان بایستی دقت داشت که شرایط اقلیمی مزرعه مبداء و مقصد تا حد امکان بیشترین تشابه را به یکدیگر داشته باشند که این امر مطمئناً تاثیر مطلوب تری را در سازگاری سریعتر پرنده با محیط جدید خواهد داشت از طرف دیگر تاسیس مزرعه تنها تولید تجاری گوشت و پوست و سایر محصولات را بعنوان هدف اصلی در نظر بگیریم پرندگانی مناسب خواهند بود که دارای توانایی های بیشتر در تولید می باشند اما اگر هدف اصلاح نژاد و تولید پرندگان اصلاح شده با ذخایر ژنتیکی بالا جهت فروش به مزارع مادر می باشد بایستی پرندگانی مد نظر قرار گیرند که دارای شناسنامة ژنتیکی کاملاً مشخص و توانایی های ژنتیکی بالا باشند بایستی مد نظر داشت که در حالت اول کمیت و کیفیت تولید مورد نظر بوده و سعی مزرعه دار همواره بر آن است تا علاوه بر تولید بیشتر کیفیت مطلوب تر نیز حاصل آید اما در حالت دوم بیشترین توجه بر روی کیفیت پرندگان تولیدی متمرکز می باشد و در این مزارع سعی بر آن است تا پرندگان تولیدی از لحاظ ژنتیکی و نژادی دارای برترین خصوصیات باشند و بتوانند این خصوصیات را به نسلهای بعدی خود انتقال دهند.از طرف دیگر میزان سرمایه گذاری اولیه نیز تاثیر مستقیمی بر روی انتخاب متد اولیه خواهد داشت.
به طور کل جهت شروع یک پروژه سه راه مد نظر می باشد:

- خرید تخم نطفه دار و جوجه کشی
- خرید جوجه در سنین مختلف
- خرید پرندگان مولد

در مورد نخست علی رغم نیاز به سرمایه اولیه کمتر دارای خطرات بیشتری خصوصاً برای کسانی که آشنایی کافی به مسائل جوجه کشی و پرورش جوجه ندارند خواهد بود و لذا تنها در مواردی پیشنهاد می گردد که شخص سرمایه گذار دارای تخصص و تجربه کافی در این زمینه باشد و یا از گروه مشاور متخصص و معتمد استفاده نماید. ضمن اینکه میزان خواب سرمایه در این حالت بیش از دو سال خواهد بود.
روش دوم خرید جوجه های تعیین جنسیت شده در سنین چهار هفتگی به بالا خواهد بود . در این روش علی رغم هزینه بیشتر نسبت به روش اول مشکلات کمتری در انتظار مزرعه دار خواهد بود زیرا شترمرغ های دو ماهه به بالا دارای مقاومت بیشتری در مقابل شرایط نامساعد محیطی بوده و نگهداری آنها نیاز به تجربة کمتری نسبت به تخم و جوجه های جوان تر دارد لیکن در این روش نیز زمان تولید با توجه به سن پرنده خریداری شده از شش ماه ( در صورت خرید پرندگان پیش مولد ۵/۱ ساله ) تا دو سال متغیر خواهد بود.
سومین روش خرید پرندگان مولد بالغ می باشد که این امر مستلزم صرف هزینه اولیه بالایی خواهد بود اما به تولید کننده این امکان را می دهد که فوراً شروع به تولید نماید.
با توجه به موارد ذکر شده پیشنهاد ما این است که جهت شروع در صورت امکان ترکیبی از هر سه روش گفته شده بکار گرفته شود تا علاوه بر کاهش فشار مالی وارد بر سیستم ناشی از انتخاب روش سوم ریسک و خطرات احتمالی در روش اول را نیز نداشته باشیم ضمن اینکه با اتخاذ این روش ترکیبی مدت انتظار جهت شروع تولید نیز بسیار کمتر از حالت دوم خواهد بود.
در هر حال و بدون توجه به نوع سیستم انتخابی، سرمایه گذاران بایستی توجه داشته باشند که در هنگام شروع از خرید پرندگانی که دارای مراتب خویشاوندی بالا و پتانسیل ژنتیکی پائینی هستند خودداری نمایند و خرید از مزارع معتبری را که ضمانتهای کافی و مستند را ارائه می دهند در اولویت قرار دهند و بدین نکته توجه داشته باشند که صرفه جویی در این زمان و خرید پرندگان ارزان قیمت و بی کیفیت ضررهای غیر قابل جبرانی را در آینده در پی خواهد داشت.

سود آوری شتر مرغ

سودآوری شترمرغ چهار برابر گاو

مقدمه
    شترمرغ ها پرندگانی با قابلیت سازگاری بسیار بالا می باشند. به همین جهت امکان پرورش آنها در طیف جغرافیایی وسیعی وجود دارد، بطوریکه در حال حاضر این پرنده از مناطق گرم آفریقای جنوبی تا مناطق سرد آمریکای شمالی پراکنده بوده و به راحتی مورد پرورش قرار می گیرد. به طور کلی شترمرغ ها توانایی زندگی در دامنه دمایی ۴۵+ ۵۰+ تا ۲۰- درجه سانتی گراد را به راحتی دارا بوده و در اینگونه مناطق توانایی پرورش و تولید را خواهند داشت.
بهترین مناطق جهت پرورش این پرنده مناطق حاشیه کویر و اقلیم خشک می باشد، البته این بدان معنا نیست که در نقاط سردسیر و یا مرطوب امکان پرورش شترمرغ وجود ندارد اما به دلیل نیاز به کنترل عوامل نامساعد جوی نظیر رطوبت زیاد و احتمالا سرمای بیش از حد هزینه های تولید در اینگونه مناطق اندکی بیشتر از مناطق کویری خواهد بود.
شترمرغ ها حداقل یک میلیون سال در آفریقا زیسته اند و روزگاری نیز از اسپانیا تا غرب چین پراکنده بودند، حتی در دهه ۱۹۶۰ شترمرغ های وحشی در سوریه هم وجود داشته اند.
شاید بتوان گفت، در هر نقطه ای که بتوان یک فضای وسیع و مسطح جهت جست و خیز و فعالیت این پرنده در نظر گرفت، امکان پرورش نیز وجود دارد.

شترمرغ بزرگترین پرنده موجود در طبیعت 
شترمرغ از جمله پرندگانی است که امروزه پرورش آن در دنیا رو به افزایش گذاشته است. براساس آماراعلام شده در حال حاضر کشورهای آمریکا، انگلیس و آفریقای جنوبی به عنوان مهمترین کشورهای پرورش شترمرغ در دنیا به شمار می روند.
پرورش شترمرغ از سال ۱۸۶۰ در کشور آفریقای جنوبی به صورت جدی آغاز گردید و سپس در سایر نقاط دنیا گسترش یافت. کشور ایران هم، چند سالی است مبادرت به واردات این پرنده نموده و در امر پرورش آن گام نهاده است.
شباهت ظاهری به شتر و همچنین شباهت از نظر پرورشی با دام سبب شد، شترمرغ بهترین نام برایش باشد که نشان دهنده طیور بودن از نظر برخی مشخصات و همچنین دام بودن از نظر تولید و نگهداری می باشد.
می توان گفت که پرورش شترمرغ یکی از صنعت های نوین است که در قرن حاضر توجه سرمایه گذاران و پرورش دهندگان بسیاری را به سوی خود جلب کرده است. پرورش دهندگان شترمرغ در ابتدای پرورش و سرمایه گذاری در این صنعت متوجه سودآور بودن آن و افزایش سرمایه ی اولیه خود شدند. این در حالی است که افزایش در برخی مواقع حتی تا چند برابر سرمایه ی اولیه نیز می رسید. اکنون با توجه به جا افتادن این صنعت در کل جهان، آینده ی بسیار خوبی را برای آن می توان متصور بود.
شترمرغ بزرگترین پرنده موجود در کره زمین است. این پرنده به دلیل داشتن بال های رشدنکرده توانایی پرواز ندارند ولی در مقابل با داشتن پاهای قوی قادر است با سرعتی معادل ۶۰ کیلومتر در ساعت بدود. در مقایسه گوشت شترمرغ با گوشت گاو چنین گفته اند که گوشت شترمرغ چهار برابر گوشت گاو است به این ترتیب که دوره بارداری و زایش گاو حدود ۹ ماه است در صورتی که دوره متولد شدن جوجه شترمرغ ۴۲ روز به طول می انجامد. یک گاو در طول یک سال یک راس گوساله تولید می کند در حالی که شترمرغ ۴۰ عدد جوجه تولید دارد. کیفیت پوست شترمرغ هم بسیار عالی و بی نظیر است به طوری که لطافت چرم بزغاله و استحکام چرم گاو را دارد.
رشد شترمرغ ها چگونه است؟
جوجه ها به سرعت رشد کرده و در سن یک ماهگی در حدود ۳ تا ۶ کیلوگرم وزن دارند. گردشگاه جوجه ها بایستی دارای سایبان بوده و خاک بهترین انتخاب به عنوان بستر می باشد. بستر فضای مسقف بهتر است از جنس بتون باشد تا به راحتی بتوان آن را شستشو داد و ضدعفونی کرد. در بعضی از مزارع از سیستم حرارت زیرزمینی به عنوان منبع حرارت استفاده می نمایند. این مساله باعث گرمی بستر، آرامش پرنده و نیز کاهش تلفات ناشی از عفونت کیسه زرد خواهد شد.
شرایط مطلوب نگهداری و پرورش شترمرغ
ایران به لحاظ اقلیمی به جز نوار ساحلی شمال و جنوب، منطقه مساعدی برای پرورش شترمرغ است. همچنین سادگی پرورش آن و تنوع محصولات شترمرغ، علاقه مندان زیادی را به خود جلب کرده است. ولی بسیاری از افراد به علت سرمایه گذاری های اولیه بسیار بالا و نگرانی از آینده، حاضر به پرورش شترمرغ به صورت صنعتی نیستند. حال آن که می توان با در نظر گرفتن تسهیلات بانکی به ویژه برای دانش آموزان کشاورزی بر این مشکل فایق آمد.
مزارع پرورش شترمرغ
شترمرغ نسبت به سایر دام های مزرعه دارای مزایای زیادی است. شترمرغ نسبت به بیماری ها، شرایط نامساعد محیطی و فقر غذایی بسیار مقاوم می باشد. تاکنون بیماری مشترکی بین انسان و شترمرغ گزارش نشده است. شترمرغ ها حتی در دمای ۲۰- تا ۴۵+ سالم می مانند. شترمرغ ها همچنین از نظر تغذایه ای بسیار کم توقع می باشند، به طوری که در یک هکتار یونجه کاری با کیفیت بالا می توان سه قطعه شترمرغ نگهداری کرد، بدون اینکه به تغذیه دستی نیاز داشته باشند. کیفیت گوشت شترمرغ نیز بسیار بالاست. گوشت شترمرغ از نوع گوشت قرمز بوده که حاوی مقادیر زیادی آهن است و بیش از ۲۰ درصد پروتئین دارد. در حالی که مقدار پروتئین در گوشت گوسفند حداکثر ۱۵ درصد و در گوشت گاو حداکثر۱۸ درصد می باشد. جالب اینکه کلسترول گوشت شترمرغ از همه انواع گوشت (حتی بوقلمون) نیز کمتر است.
ورود اولیه جوجه های شترمرغ به ایران
ورود شترمرغ های پرورشی به ایران در سال ۱۳۷۴ بازمی گردد که تعدادی جوجه از آفریقای جنوبی و تعدادی از بلژیک وارد ایران گردیدند؛ بعدها تخم های نطفه دار شترمرغ از کانادا هم به دست پرورش دهندگان ایرانی رسید. در حال حاضر مهمترین مزارع پرورش شترمرغ در استان های مرکزی، تهران و سمنان وجود دارد. مزارع کوچکتری هم در استان های خراسان، اصفهان، شیراز، همدان و کرمانشاه به چشم می خورد.

۱۱ نظر

وجود ویژگی های مناسب همچون رشد سریع ، بلوغ زودرس ، تولید تخم بالا ، کوتاهی فاصله میان نسل ها ، بالابودن تراکم پرورشی در واحد سطح ، ارزان بودن جیره مصرفی ، حساسیت کم نسبت به بعضی از بیماری های طیور ، قیمت بالای تولیدات که شامل گوشت و تخم می باشد و به خصوص بازگشت سریع سرمایه سبب شده است تا بلدرچین به عنوان یک پرنده مطلوب نزد کشاورزان و پرورش دهندگان تلقی شده و علاقمندان زیادی به پرورش صنعتی این پرنده روی آورند . مهمترین نکاتی که سبب صنعتی شدن پرورش این پرنده شده است به شرح زیر می باشد : ۱ – میزان رشد سریع : میزان رشد این پرنده در حدود ۵/۳ برابر سریعتر از دیگر طیور اهلی می باشد . ۲ – بلوغ جنسی سریع : در حدود سن ۵۰ – ۴۰ روزگی بلدرچین های ماده در پیک تولید هستند . ۳ – تولید تخم بالا : در صورت پرورش صحیح ، این پرندگان در سال اول تولید توانایی تولید ۲۶۰ تخم را دارا می باشند . ۴ – کوتاه بودن فاصله میان نسل ها : توان بلدرچین در تولید ۴ – ۳ نسل در سال اول تولید این امکان را برای محققین فراهم آورده است تا از آن به عنوان پرنده ای آزمایشگاهی استفاده نمایند . ۵ – دوره انکوباسیون کوتاه : جوجه کشی تخم این پرنده ۱۸ – ۱۷ روز طول می کشد . ۶ – تراکم بالای پرورش : با توجه به اینکه جثه این پرنده کوچک و نیز به سطح آبخوری و دانخوری کمتری احتیاج دارد در مقایسه با دیگر پرندگان تعداد پرنده بیشتری در واحد سطح میتوان پرورش داد . ۷ – واکسیناسیون کمتر : با توجه به اینکه گونه های بلدرچین در برابر برخی از بیماری های رایج طیور حساسیت کمتری دارند در نتیجه به واکسیناسیون کمتری احتیاج دارند . ۸ – برگشت سریع سرمایه : با توجه به اینکه سن بلوغ بلدرچین ۵۰ – ۴۰ روزگی می باشد در نتیجه می توان گوشت و تخم این پرنده را سریع به بازار عرضه نمود . ۹ – ارزش غذایی بالای گوشت و تخم بلدرچین : در کشور ما بعد از انقلاب برای اولین بار پرورش بلدرچین در استان یزد آغاز گردید که به صورت مجتمع شامل واحد مادر ، گوشتی ، بسته بندی و جوجه کشی اداره می گردد . بلدرچین دارای گوشتی با پروتئین بالا و درصد چربی کمتری می باشد که برای کودکان و بیماران بسیار سودمند و مفید می باشد . تخم بلدرچین بیضی شکل می باشد که وزن آن ۱۵ – ۸ گرم و رنگ آن معمولا سفید با خال های سیاه یا قهوه ای تا آبی و زرد نخودی مایل به سبز می باشد . الگوی تخم و رنگ تخم بلدرچین منحصر به فرد است و منبع خوبی از ویتامین ها (به جز ویتامین c ) می باشد . کیفیت تخم بلدرچین بالاو میزان کلسترول آن از تخم مرغ کمتر است . تعیین جنسیت جوجه بلدرچین از سن ۱ روزگی صورت می گیرد که این کار نیازمند افراد آموزش دیده و ماهر می باشد . اما از سن ۳ هفتگی می توان نرها و ماده ها را به وسیله رنگ پر های ناحیه سینه از یکدیگر تشخیص داد. پرهای سینه ای نرها به رنگ قرمر مایل به قهوه ای و ماده ها به رنگ خرمائی سوخته ( خاکستری با نقاط سیاه رنگ ) روی آنها می باشد . وزن جوجه های تازه هچ شده در حدود ۱۰ – ۵ گرم می باشد که درسن ۵۰ – ۴۰ روزگی به بلوغ می رسند. وزن بلدرچین های نر بالغ ۱۵۰ – ۹۰ گرم و ماده ها ۱۸۰ – ۱۱۰ گرم می باشد . همچنین تعداد کروموزوم های بلدرچین ۷۸ می باشد که شش جفت آنها کروموزوم های بزرگ ، شش جفت متوسط و ۲۷ جفت میکروکروموزوم می باشند که کروموزوم های جنسی از نوع بزرگ می باشند . جوجه کشی : تخمگذاری بلدرچین ها از بعد از ظهر شروع و در غروب پایان می پذیرد که بر اساس فصل ، شرایط آب و هوائی و برنامه کاری جمع آوری تخم ها چندین بار در طول این مدت صورت می پذیرید . دمای مناسب محل ذخیره سازی تخم ها ۵/۱۵ – ۵/۱۲ درجه سانتیگراد و با رطوبت ۸۰ – ۷۵ % می باشد که این شرایط برای ذخیره تخم ها در مدت زمان ۷ – ۵ روز است . قبل از قرار دادن تخم ها در داخل در دستگاه ستر باید تخم های آلوده را به وسیله کاغذ سمباده یا پارچه پشمی سفت به آرامی تمیز و در محلول گرم ( ۳/۴۳ درجه سانتیگراد ) ضدعفونی کرد . سپس آنها را در دمای ۱/۲۱ درجه سانتیگراد و رطوبت ۷۵ % به مدت ۲۰ دقیقه به نسبت ۲۰ گرم پرمنگنات پتاسیم و ۴۰ سی سی فرمالین گازدهی می نمایند . سپس تخم ها را در داخل دستگاه ستر قرار می دهند . پرورش جوجه : دمای آغازین جهت پرورش جوجه بلدرچین در زیر مادر مصنوعی و در بالای سر جوجه ۳۵ درجه سانتیگراد می باشد که این دما هر چهار روز یک بار ۸/۲ – ۵/۲ درجه کاهش می یابد تا به ۲۱ درجه سانتیگراد برسد . معمولا برای هر جوجه ۱۵۰ سانتیمتر مربع فضا تا سن ۳ هفتگی در نظر می گیرند . استفاده از آب شکر ۸ % در ۳ – ۲ روز اول نتیجه خوبی را در بر خواهد داشت . برای جوجه بلدرچین ها تا سن ۳ هفتگی ۲ سانتی متر دانخوری و ۱ سانتی متر آبخوری به ازاء هر قطعه در نظر می گیرند . در دو هفته اول نوررسانی ۲۴ ساعته می باشد که پس از آن تا ۱۲ ساعت کاهش می یابد . پرورش نیمچه : معمولا از دو روش برای پرورش بلدرچین استفاده می شود : ۱ – بستر ۲ – باتری که اخیرا مورد استفاده قرار می گیرد که دارای مزایایی همچون تعداد جوجه بیشتر در واحد سطح ، نیروی کار کمتر ، بهداشت بهتر ، سهولت در حذف ، درمان و پیشگیری و استفاده بهتر از سطح می باشد . دمای مورد نیاز نیمچه ها ۲۸ – ۲۱ درجه سانتیگراد می باشد و از ۱۲ ساعت نور تا سن ۵ هفتگی که بلدرچین ها به قفس های تخمگذاری منتقل می شوند بهره می برند . برای رشد بهتر ، نرها و ماده ها جدا از یکدیگر پرورش داده می شوند . در این سن در بستر به ازاء هر نیمچه ۱۸۰ – ۱۵۰ سانتیمتر مربع بسته به نوع جوجه وفصل در نظر می گیرند . برای هر جوجه ۳ – ۵/۲ سانتیمتر دانخوری و ۲ – ۵/۱ سانتیمتر آبخوری در نظر می گیرند . در صورت استفاده از آبخوری نیپل ، هر نیپل برای ۱۵ پرنده در نظر گرفته می شود . پرورش بلدرچین مادر : در حالت تجاری بلدرچین ها در قفس های توری به ظرفیت ۲۰ تا ۳۰ و حتی ۴۰ بلدرچین پرورش داده می شوند . معمولا به ازاء هر بلدرچین ۲۰۰ – ۱۵۰ سانتیمتر مربع فضا در قفس در نظر گرفته می شود . مقدار فضای دانخوری ۳ – ۵/۲ سانتیمتر به ازاء هر قطعه می باشد . مقدار فضای آبخوری معمولا عامل محدود کننده ای در سیستم قفس نیست . قفس ها معمولا تا ۸ ردیف نصب می شوند . سن فروش بلدرچین ها معمولا ۱۸ – ۱۷ هفتگی می باشد . بیماری ها : بلدرچین معمولا به بیماری های زیر حساسیت بیشتری دارد : ۱ – مارک : که واکسیناسیون آن در سن ۲۰ روزگی و با تزریق در ناحیه گردن صورت می گیرد . ۲ – نیوکاسل : که واکسیناسیون آن همزمان با مارک به صورت قطره چشمی صورت می گیرد و هر ۳ ماه یک بار به صورت اسپری مصرف می گردد . ۳ – آبله : که واکسن آن در ۸ -۶ هفتگی مصرف می گردد. از دیگر بیماری هایی که بلدرچین را درگیر می نماید می توان به کوکسیدیوز ، کانی بالیسم ، سالمونلا ، ورم روده ای قرحه ای و برونشیت اشاره کرد . ▪ درصد تلفات بلدرچین در سنین مختلف به قرار زیر می باشد : ۱۰ – ۱ روزگی : ۲ % ۱۰ روزگی تا شروع تخمگذاری ۲% دوره تخمگذاری (۱۰ ماه ) ۱۵% نویسنده: مهندس حبیب اله زارع منبع : سایت فارمیران

جوجه کشی و تعیین ظرفیت دستگاه جوجه کشی در مزارع پرورش بلدرچین افرادی که علاقمند به پرورش بلدرچین جهت تولید گوشت باشند

باید جوجه های آن را خودشان تولید و تکثیر نمایند. زیرا در حال حاضر محلی در ارتباط با تولید انبوه جوجه بلدرچین و یا کارخانه جوجه کشی ویژه بلدرچین وجود ندارد. جهت ایجاد تاسیسات مربوط به پرورش بلدرچین بایستی محلی را که دارای آب ، برق و راه بوده و در مکانی خلوت قرار گرفته باشد را انتخاب نمود. همچنین در انتخاب مکان احداث می بایست دوری و نزدیکی آن به بازارهای مصرف را مد نظر قرار داده و از طرفی مزرعه به دلیل ایجاد بوی نامطبوع و جذب مگس در محلی خارج و دور از محل سکونت احداث گردد. همچنین به دلایل بهداشتی و مدیریتی نیاز به ایجاد سالن های جداگانه جهت پرورش مولدین، جوجه ها و تاسیسات می باشد و این واحدها را می توان بر اساس ظرفیت شان به صورت مجزا و یا بصورت واحد های جداگانه داخل یک ساختمان ایجاد کرد. سمت و سوی سالن ها از نظر آفتابگیر بودن مهم و با اهمیت می باشد. به طور مثال در مناطق گرمسیر قسمت طولی سالن ها باید در جهت شرق و غرب ساخته شود. اگر سایبان ساختمان هم مقداری طولانی در نظر گرفته شود از افزایش دمای داخل سالن در فصل تابستان کاسته خواهد شد زیرا در این فصل خورشید مدار عمودی را طی می کند. اما در مناطق سردسیر طول سالن در جهت شمال و جنوب ساخته می شود با این کار سالن ها در فصل زمستان آفتاب گیر خواهند شد. مناطق بادخیز ، ارتفاعات و کناردریا محلی مناسب برای پرورش بلدرچین محسوب نمی گردد . مکان پرورش را می توان بصورت بسته و باز ساخت . داخل سالن پرورش بر اساس برنامه و نحوه پرورش (داخل قفس و یا کف سالن ) ، ظرفیت جوجه ریزی مورد نظر، سرمایه موجود پرورش دهنده و … آماده سازی می گردد. اگر روش پرورش در کف سالن مد نظر باشد از بستر استفاده می شود. در این سیستم ارتفاع بستر در فصل تابستان ۵ – ۳ سانتیمتر و در فصل زمستان ۸- ۵ سانتیمتر در نظر گرفته شده و با کاه ، تراشه نجاری ، پوسته برنج و یا خاک اره پوشانده می شود . درجه حرارت مطلوب در پرورش بلدرچین بالغ مابین ۲۷ – ۲۱ درجه سانتی گراد می باشد. سیستم نگهداری در قفس در انواع مختلف ( پرورش نیمچه گوشتی – تخمگذار – و … ) متداول می باشد. با توجه به وجود قفسهای صنعتی در ابعاد و ظرفیتهای گوناگون، می توان با توجه به ظرفیت مزرعه قفس مورد نظر را جهت پرورش انتخاب کرد. قفسهای صنعتی پرورش بلدرچین هم اکنون بوسیله سازندگان داخلی در کشور تولید می گردند که برای مزارعی با ظرفیتهای پائین و متوسط مناسب هستند اما در نظر داشته باشید که کسانی که قصد احداث مزارعی با ظرفیتهای بالا و یا قصد توسعه مزارع خود را دارند بایستی جهت جلوگیری از ریسک در سرمایه گذاری اقدام به تهیه قفسهای صنعتی از کارخانجات معتبر نمایند. زیرا بدیهی است که سازندگان حرفه ای تجهیزات پرورش طیور خاص در جهان با در نظر گرفتن کلیه استانداردهای لازم و انجام تحقیقات بسیار اقدام به ساخت قفسهائی در ابعاد و اندازه های استاندارد می نمایند که همین امر منجر به افزایش درصد بهره وری در مزارع خواهد شد و ناگفته پیداست که افزایش بهره وری در مزارع بزرگ اگر هم در مقیاس عددی ناچیز باشد اما در بعد ریالی بسیار قابل توجه خواهد بود. در اینگونه قفس ها که عمدتا در اندازه های ۴ و ۵ طبقه تولید می گردند، تجهیزات ویژه ای جهت جمع آوری فضولات ، آبخوری و دانخوری اتوماتیک و حتی در برخی مدل ها، مادر مصنوعی جهت تامین حرارت در هر طبقه به طور جداگانه نصب گردیده است. قسمت تحتانی هر قفس با کف فلزی پوشانده می شود و فضولات جمع شده یا بصورت اتوماتیک و یا بصورت دستی تخلیه و پاک سازی می شود. در قفس های تیپ کالیفرنیا ، مدفوع مستقیما به کف سالن ریخته و در آنجا جمع می شود تخلیه مستمر فضولات تولید شده از نظر تهویه و تامین هوای پاکیزه داخل سالن موثر است. همچنین در قفسهای پرورش پرندگان مولد و تخمگذار، سینی هائی جهت جمع آوری سریع و آسان تخم تهیه گردیده است. تولید مثل بلدرچین: جهت اینکار از دستگاههای جوجه کشی استفاده می شود بلدرچین در کوتاه مدت به بلوغ جنسی می رسد جنس ماده در ۴۲ روزگی شروع به تخم گذاری می کند. تولید اسپرم در بلدرچین نر در ۳۶ روزگی شروع می شود و جهت تکثیر و تولید مثل از بلدرچین مادر و تخم های بدست آمده از آن استفاده می شود. بلدرچین های مادر خریداری شده نباید بیشتر از ۳ – ۲ هفته سن داشته باشند تولید تخم در روزهای ۶۰ – ۵۶ تخمگذاری به اوج خود می رسد. در صورت افزایش مدت زمان روشنایی از فروردین لغایت شهریور ۱۰۰- ۵۰ تخم می گذارند پس از این مدت به اصطلاح وارد مقطع تولکی ۵/۱ ماهه می شوند . در پرورش مدرن و در شرایط صنعتی در طول سال از یک قطعه بلدرچین ۳۰۰ – ۲۵۰ تخم یرداشت می شود. شرایط ایده ال نوردهی و ایجاد روشنایی در سالن ۱۸ – ۱۴ ساعت در روز می باشد . در انتخاب تخم ها جهت استفاده در جوجه کشی باید به نکاتی همچون پاکیزگی تخم ، سالم بودن و وزن آن توجه نمود. اگر مجبور به ذخیره تخم های بدست آمده از مادران مولد باشیم باید آنها را در شرایط مناسب یعنی در دمای ۱۸ – ۱۶ درجه سانتی گراد و رطوبت ۸۰ – ۷۵% نگهداری کرد . اگر تعداد تخم تولید شده کمتر از ظرفیت ماشین جوجه کشی باشد می توانیم تخم های بدست آمده را تا ۱۵ – ۱۰ روز در شرایط محیطی فوق الذکر ذخیره و نگهداری نمائیم. تخم ها در روی راک بطرز افقی یا بشکلی که نوک تیز آن در قسمت پائین باشد، قرار می گیرند. درصورتی که تخم بلدرچین بیشتر از یک هفته جهت جوجه کشی ذخیره و نگهداری شود باید هر روز با جابجا نمودن، وضعیت آنها تغییر داده شود. در تولید جوجه بلدرچین توسط ماشین جوجه کشی رعایت ۴ شرط دما ، رطوبت و تهویه مناسب و جابجا کردن الزامی است تخم بلدرچین بعد از ۱۸ – ۱۷ روز هچ می شود . دمای ماشین جوجه کشی بایستی ۵/۳۷ درجه سانتی گراد باشد اما در دو روز آخر درجه حرارت جوجه کشی کاهش داده می شود. تهویه توسط یک یا چند سوراخ ایجاد شده در سقف دستگاه انجام می گیرد . همچنین FAN تعبیه شده داخل دستگاه منجر به ورود هوای تمیز به داخل و خروج هوای کثیف به خارج آن خواهد شد . در ۱۴ روز اول تخم های داخل ستری بلافاصله هر ۴ – ۲ ساعت یکبار و یا حداقل روزی ۵ بار جابجا می شوند اگر این کار توسط دستگاه و به صورت اتوماتیک باشد به ازاء هر یک ساعت یکبار انجام خواهد گرفت، دو روز آخر تخم ها به هچری انتقال داده می شوند. تعداد جوجه های هچ شده بازاء هر یکصد تخم راندمان هچ و تعداد تخم های بارور بازاء هر یکصد تخم نیز میزان باروری را تعیین می کند. بهترین موقع تعیین درصد ( باروری و راندمان هچ ) انتقال تخم ها از ستری به هچری می باشد. تعیین ظرفیت دستگاه جوجه کشی و محاسبه اندازه گله مادر: اگر بر اساس ارزیابی های بعمل آمده فرضا نیاز هفتگی بازار در حدود ۱۰۰۰ قطعه بلدرچین برآورد و مشخص شود، باید ۱۰% افزون بر این نیاز بلدرچین تولید و عرضه کرد . زیرا تلفات ۱۰ – ۵% جوجه ها را در طول پرورش نباید فراموش نمود. به همین منظور جهت تامین ۱۰۰۰ قطعه جوجه بلدرچین در هفته و با در نظر گرفتن ۹۰% میزان باروری تخم و ۸۰ % میزان هچ، به تعداد متوسط ۱۵۵۰ عدد تخم نیاز می باشد. با این حساب بایستی روزانه ۲۲۵ عدد تخم از گله مادر تولید و پس از یک هفته ذخیره کردن به دستگاه جوجه کشی منتقل می نمائیم. اگر میزان بارور بودن ۱۵۵۰ عدد تخم های جمع آوری شده در طول هفته که در داخل ماشین جوجه کشی گذاشته شده اند را ۹۰% تخمین بزنیم، در آخر پانزدهمین روز تعداد ۱۴۰۰ – ۱۳۷۶ عدد تخم بارور از ستری به قسمت هچری منتقل خواهد شد. به همین منظور ظرفیت هچری باید باندازه ۱۴۰۰ عدد تخم در نظر گرفته شود از طرف دیگر چون هفته ای یکبار تخم ها جمع آوری و داخل دستگاه گذاشته می شود ظرفیت ستری را باید دو برابر تولید هفتگی تخم در نظر گرفت. همچنین جهت تکمیل ظرفیت دستگاه در هفته یعنی جمع آوری و ذخیره ۲۵۰ عدد تخم در روز به پرورش ۳۶۰ – ۳۵۰ قطعه بلدرچین مادر نیاز می باشد . اگر در هر قفس یک نرو یک ماده پرورش دهیم باندازه تعداد ماده به بلدرچین نر نیاز داریم، اما توجه داشته باشید که در اکثر مزارع صنعتی معمولا به ازا هر نر ، ۲ تا ۳ ماده در نظر می گیرند. توجه داشته باشید که کلیه ارقام ذکر شده در فوق بر اساس ۹۰% باروری و ۸۰% توان هچ و ۷۰% تولید تخم محاسبه گردید و بدیهی است که در صورت کسب نتایج متفاوت در درصدهای گفته شده، نتایج ذکر شده در فوق نیز می توانند تغییر نمایند. شایان ذکر اینکه کسب ارقام ذکر شده در تولید بسیار مشکل و در عین حال مطلوب می باشد . نگهداری و پرورش جوجه ها باید در قفسهای های چند طبقه مجهز به مادر مصنوعی و یا در کف سالن پرورش داده شوند. در هر صورت دمای محل باید در اوایل پرورش ۳۶ – ۳۵ درجه سانتی گراد باشد . سپس حرارت سالن بازاء هر هفته ۳ درجه سانتی گراد کاهش می یابد اما به هیچ وجه نباید دمای سالن به کمتر از ۲۲ دجه سانتی گراد کاهش یابد. پرورش در قفس های بزرگ کف شبکه ای نیز امکان پذیر است . جهت جلوگیری از نوک زدن یا کانی بالیسم انجام نوک چینی و کاهش شدت نور سالن و یا آویزان نمودن دسته های یونجه خشک مفید می باشد. ۲۰ عدد بلدرچین سه هفته را می توان در فضای به وسعت ۳۰*۳۰ سانتی متر جا داد. پس از گذشت ۵ هفته، بلدرچین ها به قفس های مخصوص تخم گذاری منتقل می گردند اما اگر پرورش درکف سالن در نظر گرفته شود باید قوطی های ویژه تخمگذاری بلدرچین تهیه شده و داخل آنها بایستی کاه یا علف گذاشته شود . برای تامین روشنایی داخل سالن در هفت روز اول، ۵ – ۲ لامپ بصورت ۲۴ ساعت و ۴۰ – ۸ روز بعدی طول طبیعی روز و یا ۸ ساعت با ۲ لامپ ، بعد از ۴۱ روز ۱۶ ساعت با ۲ لامپ مناسب می باشد . به هر حال توجه داشته باشید که علیرغم کلیه اطلاعات فوق، بهره گیری از کارشناسان خبره در شروع و حتی ادامه کار می تواند نقش به سزائی در افزایش راندمان مزرعه شما و کاهش ریسک داشته باشد. پس سرمایه گذاری در بخشهای فنی را نه بعنوان هزینه بلکه بعنوان یک سرمایه گذاری نگاه کنید. منبع: www.idj.ir ۲۸ نظر 1. مجتبی پاسخ | نقل قول شهریور ۲۵م, ۱۳۹۱ در ۱۳:۱۳ | #1 با سلام و خسته نباشید میخواستم بدونم یک بلدرچین در کل دوره پرورش ۴۲ روزه چه مقدار دان مصرف میکنه ؟ مجتبی IP Address is : 77.237.169.121 o admin پاسخ | نقل قول شهریور ۲۵م, ۱۳۹۱ در ۱۵:۰۵ | #2 سلام دوست عزیز، ممنون هفته ی اول ۶۰ گرم هفته ی دوم ۱۰۰ گرم هغته سوم ۱۲۰ گرم هفته ی چهارم ۱۵۰ گرم هفته ی پنجم ۲۰۰ گرم هفته ی ششم ۲۴۰ گرم بطور میانگین بین ۱۸ تا ۲۲ گرم در روز سربلند باشید

جانورشناسی بلدرچین

از لحاظ جانورشناسی بلدرچین به راسته مرغان، خانواده قرقاول ، زیر خانواده مرغان مزرعه و گونه بلدرچین تعلق دارد. در حالت کلی دوگونه بلدرچین ژاپنی و اروپائی بسیار مورد توجه هستند که میان این دو گونه رابطه بسیار نزدیکی وجود دارد. از لحاظ جانورشناسی بلدرچین به راسته مرغان، خانواده قرقاول ، زیر خانواده مرغان مزرعه و گونه بلدرچین تعلق دارد. در حالت کلی دوگونه بلدرچین ژاپنی و اروپائی بسیار مورد توجه هستند که میان این دو گونه رابطه بسیار نزدیکی وجود دارد. بلدرچینهای ژاپنی بیشتر در جزایرژاپن پراکنده هستند و نوع وحشی این پرنده به صورت جفت در تابستان در شمال و درزمستان در نواحی جنوبی جزیره زندگی می کنند در حالیکه بلدرچینهای اروپائی از گسترش وسیعی در اروپا، سیبری، ایران، ترکیه، چین و مصر برخوردار هستند. با این حال شباهتهای بسیاری بین بلدرچین ژاپنی و اروپائی وجود دارد و تنها تفاوت آنها دراندازه بدن و جثه می باشد به گونه ای که بلدرچین اروپائی دارای طول بدن 18 سانتیمترو بلدرچین ژاپنی دارای طول بدن 15 سانت می باشد ویژگیهای عمومی بلدرچین: به طور کلی بلدرچینها پرندگانی پرطاقت، نیرومند و مقاوممی باشند و میتواند در گستره وسیعی از مناطق با آب و هواهای گوناگون رشد و تولیدمثل نمایند که این توانائی ناشی از قدرت سازگاری بالای آنها با شرایط گوناگون محیطیمی باشد. بلدرچین دارای مقاومت خوبی نسبت به شرایط نامساعد محیطی بوده و در محیطهای مختلف به راحتی سازگار می گردند. این پرندگان سریعاٌ رشد می کنند بطوریکه سن بلوغ در این پرندگان پائین بوده و در سن 2- 5/1 ماهگی به بلوغ کامل جنسی می رسند که در این هنگام وزن پرنده نر به 150 -120 گرم و ماده ها به 180 – 150 گرم می رسد. ( وزن پرنده بسته به نوع، نژاد و نوع سیستم پرورش می تواند متفاوت از اعداد ارائه شده باشد. این پرنده پس از رسیدن به سن بلوغ به مدت حدود 6- 4 ماه تخمگذاری خواهد کرد که متوسط تخمگذاری در این مدت حدود 100 عدد تخم خواهد بود که از این تعداد حدود 75- 70درصد به جوجه تبدیل خواهند شد. جوجه های بدست آمده از گله مادر پس از گذشت 45 -35 روز به وزن کشتار می رسند و در این هنگام وزن متوسط لاشه در آنها می تواند بسته به نوع و نژاد از 140 گرم الی 220 گرم متغیر باشد در یک جمع بندی ساده می توان نتیجه گرفت که مجموع عواملی نظیر: سن بلوغ پائین، سن کشتار مناسب، کیفیت مطلوب گوشت، هزینه های ثابت و جاری مناسب در مقایسه با دیگرشاخه های دامپروری و همچنین مقاومت بالای پرنده به شرایط نامساعد محیطی، پرورش بلدرچین را تبدیل به صنعتی سودآور نموده که امروزه مورد توجه بسیاری از پرورش دهندگان در سراسر جهان قراردارد میزان تخمگذاری در بلدرچینها بالا و در حدود 250 عدد در هر سال می باشد. بلدرچین ماده د رسن 60 -50 روزگی به اوج تولید تخم می رسند. متداولترین نژاد در پرورش صنعتی این پرنده نژاد کوترنیکس ژاپنی (COTURNIX) می باشد که در سال حدود 200 تخم گذاشته ودر سن 40 روزگی نیز به وزن کشتار 250 گرم می رسند. از لحاظ ظاهری بلدرچین ماده درشت جثه تر از بلدرچین نر بوده و پرهای سینه اش نیز خالدار می باشند در حالیکه بلدرچین نر دارای پرهای سینه ای به رنگ قهوه ای می باشد. ویژگیهای عمومی بلدرچین • مشخصه • میانگین • واحد • دمای بدن • 71/42 - 15/42 • درجه سانتیگراد • دمای محیطی مورد نیاز • 30 - 20 • درجه سانتیگراد • رطوبت محیطی مورد نیاز • 70 - 45 • درصد • تعداد ضربان قلب • 600 - 500 • تعداد در دقیقه • متوسط مصرف خوراک • 30 - 25 • گرم در روز • تعداد کروموزومها • 78 • 2n • دوره جوجه کشی • 18 - 15 • روز • میزان فضای مورد نیاز • 400 • سانتیمتر مربع به ازا هرپرنده

مایکوپلاسما گالی سپتیکوم
عفونت طبیعی مایکوپلاسما گالی سپتیکوم در بلدرچین ژاپنی گزارش شده است. در یک گله 20000 قطعه ای بلدرچین، سینوزیت چرکی واگیردار شایع شده بود. این بیماری روند آهسته ای داشت و میزان تلفات روزانه آن 25 عدد بود.
در گزارش دیگری 10 درصد از جمعیت 1000 قطعه ای بلدرچینهای مادر دچار تورم صورت و کونژونکتیویت شده بودند.
نشانه های بالینی اصلی شامل اختلال تنفسی، فلج اندامهای حرکتی، افسردگی، کاهش مصرف غذا و وزن بدن، کاهش تخمگذاری و افزایش تعداد تخمهای فاقد رنگ دانه و لمبه بودند.
معاینات پس از مرگ نشان داد که سینوس زیر کاسه چشمی متورم شده، به وسیله مواد پنیری و یا اکسودای موکوئیدی و ژلاتینی پر شده است. تخمدان ها دچار آبروفی گردیده و در بعضی از آنها تورم کیسه هوائی دیده می شود. نتیجه کشت باکتریائی از سینوسها، نای، ریه، طحال، کبد و تخمدانها بر روی محیطهای کشت گوناگون و جداسازی ویروس از این ارگانها منفی بود. با استفاده از محیط کشت مایکوپلاسما که بر اساس روش Frii's Methodتهیه شده بود، سویه هائی از مایکوپلاسما گالی سپتیکوم، که به عنوان Fa11 مطرح شدند، از سینوسهای سه بلدرچین جدا گردید. رشد این سه جدایه در آزمایش مهار رشد با استفاده از سرم هیپرایمیون علیه سویه S6 مایکوپلاسما گالی سپتیکوم متوقف شد. ترکیبات آنتی ژنیک این سه جدایه با سویه S6 مایکوپلاسما گالی سپتیکوم وابستگی نزدیکی داشت. اما بر اساس آزمایش ها با هم یکسان نبودند.

مایکوپلاسما سینوویه
گزارشهائی از جداسازی مایکوپلاسما سینوویه از بلدرچین ژاپنی وجود دارد.

پاستورلوز
بلدرچین ژاپنی همانند بلدرچین باب وایت به پاستورلوز حساس می باشد در بیشتر گزارشها شیوع بیماری پس از ورود بلدرچین های جدید از گله دیگری به مزرعه پرورش بلدرچین اتفاق افتاده است.
بلدرچینهای مبتلا در کنار هم تجمع یافته و نشانه هائی از قبیل کزکردگی و اسهال سبز رنگ نشان داده و در نهایت زمین گیر شده و تلف می شوند. در برخی از گزارشها میزان تلفات تا 50 درصد ذکر شده است.
در کالبد گشائی بلدرچین های تلف شده هیپرمی عمومی، کبد متورم همراه با نواحی نکروز چند کانونی، نقاط نکروزه بر روی طحال، تیره رنگ بودن ششها و خونریزی در لایه موکوسی دوازدهه دیده شد. در هیستوپاتولوژی پنومونی بینابینی، نکروز چند کانونی طحال و کبد وجود داشت.
برای تشخیص این بیماری از خون درون قلب و مهر حاصل از کبد لام هائی تهیه نموده و پس از رنگ آمیزی با رنگ ارگانیسم دو قطبی پاستورال مالتوسیدا مشاده می شود.
خون درون قلب بلدرچینهای تلف شده جهت بررسی های باکتریولوژیک و انجام آزمایشهای بیولوژیک در خرگوش گرفته شد.
کلنی های رشد کرده بر روی محیط آگار خون دار، شبیه به قطره شبنم، جدا از هم و محدب و کروی بودند. هیچ گونه همولیزی در محیط آگار خون دار مشاهده نشد و بر روی محیط مک کانگی نیز رشد نکرد.
ارگانیسم گرم منفی به شکل کوکوباسیل تکی یا دو تائی بوده و گلوکز، ساکاروز و مانیتول را بدون تولید گاز تخمیر کرد.
خرگوشهائی که با خون درون قلب بلدرچین های تلف شده تلقیح شده بودند، ظرف یک شب مردند. خرگوش های تلف شده ضایعات خاص بیماری پاستورلوز از قبیل تورم نای توام با خونریزی و کبد خالدار را نشان دادند. ارگانیسم به شکل خالص از کشت خون درون قلب خرگوشهای تلف شده جدا شد.
تراکم بسیار بالای بلدرچینها در مکانی که تهویه ضعیفی دارند و همچنین استرس ناشی از حمل و نقل در مسافتهای طولانی، ممکن است از عوامل مساعد کننده شیوع بیماری و مرگ و میر در مقیاس بالا شود.
پاکسازی و ضدعفونی محیط نگهداری بلدرچین ها و کنترل حشرات و جوندگان در حذف ارگانیسم از محیط موثر می باشد. با استفاده از واکسن روغنی تهیه شده از باکتری جدا شده از گله و انجام اقدامات بهداشتی می توان بیماری را به طور موفقیت آمیزی کنترل نمود.

هموفیلوس پاراگالیناروم
این باکتری از سینوس زیر کاسه چشمی بلدرچین هائی که دچار سینوزیت بوده اند جدا شده است. سن ابتلا به این بیماری از سه هفتگی به بعد گزارش شده است. بلدرچین های مبتلا دارای نشانه های آب ریزش بینی و تورم ملتحمه بودند و در تعدادی از آنها حالت کدورت و یا زخم قرنیه وجود داشت که منجر به پاره شدن قرنیه و ایجاد Panophthalmia شده بود.
پرندگان مبتلا به سختی می توانستند تغذیه کنند و دچار لاغری مفرط شده بودند. سینوسها دچار یک سینوزیت موکوئیدی و موکوئیدی- چرکی شده و گاهی اوقات توده بزرگی از مواد سخت شده در سینوسهای زیر کاسه چشمی وجود داشت.
از سینوسهای زیر کاسه چشمی بلدرچینهای با سن سه هفته، پنج هفته و هفت هفته که مبتلا به سینوزیت موکوئیدی یا موکوئیدی- چرکی بودند، تنها باکتری هموفیلوس پاراگالیناروم جدا شد. البته در پرندگان مسن تر که سینوسهای آنها دچار آبسه های پنیری بود، مخلوطی از باکتری های استافیلوکوکوس اپیدرمیس، کورینه باکتریوم پیوژنز، انتروکوکوسی و پاستورلا مالتوسیدا جدا گردید ولی هیچ گونه مایکوپلاسمائی از سینوسهای بلدرچین هائی که به تازگی مبتلا شده بودند و یا آنهائی که دارای آبسه بودند جدا نشد.

سالمونلا گالیناروم
شیوع بیماری ناشی از سالمونلا گالیناروم سبب تلفات بالائی در جوجه بلدرچین های 1 تا 3 روزه شده و در جوجه بلدرچین های نر نیز تلفات پائینی را ایجاد کرد.
نشانه های بالینی بیماری شامل افسردگی و تجمع جوجه بلدرچین ها به دور هم بود که در کالبدگشائی جوجه بلدرچین های تلف شده، پری کرادیت، نقاط نکروزه بر روی کبد، پر خونی ششها ، هیدروپری کارد، انتریت توام با خونریزی حاد و بزرگ شدگی خفیف طحال وجود داشت.
نشانه ها و ضایعات بیماری در جوجه بلدرچین های نر، شامل کاهش اشتها، نفس نفس زدن خفیف، پرخونی کبد و انتریت بود. ارگانیسم از کبد و خون درون قلب این پرندگان جدا شد.

عفونت با پروتئوس
عفونت پروتئوسی به عنوان عمل کز کردگی شدید، کما و تلفات بالا در جوجه بلدرچین هائی که به طور متوالی و به دنبال هم هچ شده اند، قلمداد می گردد. جوجه های جوان و بلدرچین های در مرحله رشد با سن بالای دو هفته، در برابر این عفونت از خود مقاومت نشان می دهند که این امر اشاره به وجود مقاومت سنی دارد. (Age Resistance)
ضایعات پاتولوژیک شامل: اکسودای موکوسی در داخل نای، پر خونی ریه ها، پرخونی عروق خونی سروز و مزانتر و پر خونی کبد و کلیه ها می باشد. از خون درون قلب و شش های جوجه های مبتلا، ارگانیسمی جدا شد که بر اساس تستهای بیوشیمیائی به عنوان پروتئوس میرابیلیس شناسائی گردید. بیماری زائی این جدایه در موش آلبینو جوان و جوجه بلدرچین های یک هفته مورد آزمایش قرار گرفت که ظرف مدت 48 ساعت پس از تلقیح مرگ این جانوران را به دنبال داشت.

اریزیپلاس
اریزیپلاس روسیوپاتیه می تواند سبب بیماری در بلدرچین های ژاپنی شود. این بیماری در گله بلدرچین های ژاپنی مادر با مرگ ناگهانی بلدرچین ها ظاهر شد. در کالبد گشائی ، ضایعاتی از قبیل احتقان عمومی (General Congestion)، خونریزی در عضلات ران و سینه، تورم کبد، طحال و کلیه ها، ریه های ادماتوز و تیره رنگ مشاهده شد. از کشت ارگانهای احشائی بلدرچین های مبتلا، اریزیپلاس روسیوپاتیه جدا گردید.
منبع احتمالی عفونت در حالت فوق پودر ماهی بوده است. با تجویز پنی سیلین در آب آشامیدنی بلدرچین ها تلفات ناشی از ایریزیپلاس کنترل شد.

تاول کف پائی (Bumble Foot)
بلدرچین های مبتلا به تاول کف پائی نشانه های لنگش را نشان داده و در معاینات، مفاصل درگیر متورم و بزرگ شده بودند. بالشتک کف پائی و بافتهای اطراف دچار تورم پیازی شکل (Bulbons Swelling) بودند. کپسول مفاصل تارس پا ضخیم و سفت شده و غشاهای سینوویال نیز ضخیم شده بود. با برش سطح محل ضایعه، برجستگی سفید رنگی در داخل بافت دیده می شد، که از این ضایعات باکتری E.Coli جدا شد.

استافیلوکوکوس آلبوس
میزان بالای جراحات وارده به سر، بالها و پا به علت تهییج و تحریک بلدرچین ها در هنگام تغذیه و یا تیمار و اداره آنهاست. هنگامیکه بلدرچین ها می ترسند و یا مضطرب می شوند، پرواز کرده، به علت برخورد به سقف و دیواره قفسها، سر و سایر نقاط بدنشان آسیب می بیند و عفونت باکتریائی سبب تشکیل آبسه در نقاط جراحت دیده سر، بالها و پاها می شود. از این آبسه ها ، غالبا باکتری استافیلوکوکوس آلبوس جدا شده است.

کلامیدیا پسی تاسی
جوجه بلدرچین های یک روزه به عفونت تجربی C.Psittaci (سویه ای با منشا مرغ عشق استرالیائی) با تلقیح از راه کیسه های هوائی بسیار حساس هستند. در مقابل بلدرچین های هفت روزه نسبت به عفونت تجربی با همان دز مورد استفاده برای جوجه بلدرچین های یک روزه مقاوم بوده و تلفاتی در آنها دیده نشد. در جوجه بلدرچین های یکروزه عفونت به شکل حاد و کشنده با تکثیر کلامیدیا بروز نمود. تلقییح این باکتری به میزان زیر دز کشنده، سبب عفونت نهفته در جوجه بلدرچین های یکروزه شد.
بلدرچین های هفت روزه ای که سیستم ایمنی آنها با تجویز سیکلوفسفامید سرکوب شده بود، مقاومت خود را از دست دادند. تجویز سیکلوفسفامید سبب برگشت عفونت نهفته به شکل کشنده بیماری شد که به علت توقف تولید آنتی بادی و تکثیر کلامیدیا در جوجه بلدرچین های یک روزه می باشد.

بورلیا انسرینا
چهار قطعه بلدرچین به طور تجربی با بورلیا انسرینا (Borrelia Anserina) تلقیح شدند.
گسترش های خونی یک قطعه از بلدرچین ها پس از 96 ساعت مثبت بود، هرچند نمونه های گرفته شده پس از 120 ساعت منفی بود. یکی از بلدرچین ها پنج روز پس از تلقیح تلف شد. نشانه های پیش از مرگ شامل کزکردگی، لاغری و کم خونی بود. کالبد گشائی بلدرچین تلف شده، ضایعات مربوط به عفونت ناشی از بورلیا انسرینا را نشان داد که شامل بزرگ شدگی طحال و انفارکت های ستاره ای شکل بی رنگ با اندازه 4 میلی متر بر روی آن، بزرگ شدگی کبد همراه با نواحی نکروزه بود. رنگ آمیزی لامهای حاصل از مهر کردن کبد (Impression) طحال و کلیه با روش گیمسا، عفونت شدیدی از اسپیروکت را نشان می داد.

پیشگیری
باید این مهم را به خاطر داشت که می توان از بروز اکثر بیماری های ویروسی با بکارگیری یک مدیریت خوب و کاربردی پیشگیری کرد . لانه ها باید تمیز و دارای تهویه و دمای مناسب باشند و از ورود جانوران موذی به آنها ممانعت شود.
بلدرچین نباید با انواع دیگر پرندگان پرورش داده شود، زیرا به خوبی مشخص شده که گونه های مختلف پرندگان دارای حساسیت های متفاوت در برابر ارگانیسم های عامل بیماری هستند.
از آنجا که بلدرچین های جوان به بیماری حساس تر هستند بنابراین آنها باید جدا از بلدرچین های مادر پرورش یابند زیرا بلدرچین های مادر ممکن است به طور تحت بالینی با میکروارگانیسم هائی آلوده باشند و یا به عنوان حاملین عوامل بیماریزا عمل کنند.
در مزارع بزرگ پرورش بلدرچین توصیه می شود که سرپرست های مستقل جهت مراقبت از این پرنده ها گماشته شوند. شواهدی مبنی بر انتشار بیماری های خاصی مانند لکوز در مزارعی که بلدرچین و ماکیان به طور جداگانه پرورش می یابند ولی سرپرست آنها یکی است، وجود دارد. برعکس بلدرچین های ژاپنی ممکن است به عفونتهای تحت بالینی مبتلا شوند و آن را به سایر گونه های پرندگان انتقال دهند.
این پرندگان باید با غذای مناسب که از منبع مورد اطمینان خریداری شده تغذیه شوند. غذا باید در مکان خشک نگهداری شده و از رشد کپکها ممانعت بعمل آید و همچنین باید از جانوران موذی که ممکن است سبب ایجاد بیماری یا انتقال میکروارگانیسمها شوند محافظت گردد. این پرندگان باید به طور مرتب و روزمره بازبینی شده و اگر نشانه هائی از قبیل کزکردگی، لرزش، فلجی را نشان دادند جهت معاینه به دامپزشک ارجاع داده شوند.

پیشگیری در خلال شیوع بیماری
هنگامی که بیماری شیوع پیدا می کند صاحبان مزارع باید به توصیه هائی مبنی بر جداسازی پرندگان سالم از بیمار عمل کنند. زیرا کانی بالیسم ، خوردن مواد دفعی پرندگان بیمار و انتقال از طریق آئروسل سبب انتشار بیماری خواهد شد. توصیه می شود که لاشه ها سوزانده و یا به وسیله آهک مدفون شوند و تمام محل ضدعفونی گردد. همچنین انکوباتورها ضدعفونی شده و جوجه بلدرچین های تازه هچ شده در محلهای ضدعفونی شده پرورش یابند. منبع شیوع بیماری در صورت امکان شناسائی گردد و با اقدامات پیشگیری کننده مناسب بیماری تحت کنترل درآید.
بلدرچین ژاپنی با این که نسبت به برخی از بیماریها مقاوم است ولی نسبت به ابتلا طبیعی به اکثر بیماریهای ویروسی ماکیان حساس می باشد به خصوص هنگامی که تحت شرایط مدیریتی ضعیف پرورش یابد. هرچند تعداد گزارشهای مربوط به وقوع طبیعی بیماری در بلدرچین ها در مقایسه با ماکیان دیگر کمتر می باشد. اما این موضوع ممکن است ناشی از این واقعیت باشد که تعداد معدودی مزرعه پرورش بلدرچین وجود دارد. با توجه به پیشرفتهای اخیر در امر روشهای فنی تشخیصی در ویروس شناسی این احتمال وجود دارد که موارد بیشتری از وقوع طبیعی بیماری های ویروسی خصوصا آنهائی که ناشی از اعضای گروه آدنوویروس هستند گزارش شوند.

پیشگیری و کنترل :

بلدرچین در مقابل بیماری ها در مقایسه با سایر پرندگان زیاد حساس     نمی باشد . از جمله بیماریهای بلدرچین بیماریهای عفونی و متابولیکی و سایر بیماری ها را می توان نام برد بهمین منظور احتیاطات لازم از نظر کنترل     و پیشگیری را بایستی مد نظر داشت . لذا رعایت موارد ذیل در پرورش بلدرچین مفید می باشد .

- مکان پرورش بایستی دور از حضور سایر پرندگان باشد .

- تلفات بلافاصله جمع آوری و با رعایت اصول بهداشت و قرنطینه دفن و یا سوزانده شود .

- کف سالن را باید همیشه خشک نگه داشت .

- آبخوری ها هر روز شستشو داده شوند .

- بلدرچین های بیمار بایداز سالم جدا شوند

- تردد و ورود و خروج به داخل سالن پرورش با رعایت شرایط بهداشتی و تحت کنترل باشد .

- از بستر سالم و بدون کپک و هر گونه آلودگی استفاده شود .

- کلیه وسایل و ملزومات مورد استفاده در سالن های پرورش قبل      از استفاده شستشو و ضدعفونی شوند .

- قبل از جوجه ریزی جدید سالن ها شستشو و ضدعفونی شوند .

اهم بیماریهای بلدرچین :

زخم روده : بیماری ویژه بلدرچین می باشد ،  التهاب و زخم در روده ایجاد می شود ، بلدرچین به این بیماری بسیار حساس می باشد میزان ابتلاء        در جوجه بلدرچین 100- 15% می باشد در گله های مادر کمتر دیده  می شود . عامل بیماری یک نوع باکتری بی هوازی می باشد . سرایت بیماری از طریق مدفوع صورت می گیرد . مبتلایان روز بروز ضعیف ولاغر می شوند اسهال از علایم بارز و عمومی می باشد ، مدفوع آبکی و برنگ سفید و پرهای ژولیده ، بیحالی و خواب آلودگی از دیگر علایم بیماری محسوب می گردد.

سالمونلا پولوروم : تلفات بیشتر در هفته دوم و سوم پرورش مشاهده  می شود . در سنین بالا علایم بالینی حاد محسوس نیست اما  تولید تخم  ، میزان باروری و هچ کاهش میبابد . انتقال بیماری از طریق تخم صورت می گیرد .

از دیگر بیماریهای باکتریایی بلدرچین می توان وبای مرغان ( پاستورلوزیس ) بوتولیسم ، عفونت بند ناف را نام برد .

در راس بیماریهای ویروسی کریزا ، آنتریت ویروسی ، بیماری طحال مرمری و آبله مرغان قرار دارد .

کوکسیدیوز از جمله بیماریهای تک یاخته در بلدرچین می باشد ، این بیماری در بلدرچین هایی که در کف سالن پرورش داده می شوند بیشتر دیده می شوند .

در بیماری کوکسیدوز علایمی نظیر بی اشتهایی ، کز کردن و ژولیدگی پر و اسهال خونی قابل رویت است .در بیماری هیستومونیازیس نیز علایم بی اشتهایی و خردلی بودن رنگ  مدفوع دیده می شود .

آموزش پرورش بلدرچین

كليات

بلدرچين ها پر طاقت و نيرومند و خوش بنيه بوده و مي توان در محيطهاي مختلف با محدوديت هاي منطقي آدابته شوند.

بلدرچين ها پرندگاني هستند كه سريعا رشد كرده و در عرض حدود 6 هفته به بلوغ  مي رسند.

وزن زنده پرنده بالغ به شرح زير است :

بلدرچين نر 120 تا 150 گرم

بلدرچين ماده 150 تا 180 گرم

پرورش بلدرچين از سال 1900 ميلادي به منظور تهيه گوشت و تخم در كشور ژاپن معمول بوده است.

بلدرچين ها تخم زيادي توليد مي كنند. بلدرچين هاي ماده 260 عدد تخم در اولين سال تخمگذاري خود مي گذارند روي همين اصل بلدرچين ها كثير تخم هستند.بلدرچين ها ي ماده معمولا در حدود سن 50 روزگي به اوج توليد تخم مي رسند. بلدرچين ها 75 درصد تخم هاي خود را بين ساعت 3 تا 5 بعد از ظهر

توليد بلدرچين در دنيا

توليد بلدرچين در دنيا هم از نظر توليد  گوشت و هم از نظر مصرف تخم در افزايش است و اين در حالي است كه هنوز هم گوشت و تخم بلدرچين به عنوان غذائي تجملي مطرح مي باشد.براي توسعه كيفيت در امريكا بر روي نژادي از بلدرچين كه به اسم Bob White  مشهور است كار مي شود كه از نظر بزرگي جثه از همتاي ژاپني خويش بزرگتر بوده ولي گوشت آن به لذت نوع ژاپني نمي رسد.

ژنتيك پرندگان به توليد بهتر و اقتصاد رضايتبخش بخاطر تقاضاي گسترده انها انجاميده است.

آينده توليد بلدرچين در حقيقت چنين به نظر مي رسد كه در سراسر دنيا علاقه پرورش دهندگان طيور را به خود جلب نمايد.

عادي ترين نژاد بلدرچين بخصوص در كشور انگلستان بلدرچين ژاپني است.وزن متوسط ان 250 گرم و وزن نر ان كمي كمتر است.وزن تخم 14 گرم است.بلدرچين در حدود 200 تخم در سال مي گذارد و پرندگان جوان براي مصرف غذائي در حدود سن 40 روزگي با وزن زنده 250 گرم آمده مي شوند.جوجه هاي بلدرچين از بدو تولد بسيار پر تحرك و پر سروصدا بوده و يك جوجه بلدرچين معمولا داراي وزن 6 تا 8 گرم و حداكثر 10 گرم مي باشند.

 

درجه حرارت مورد نياز بلدرچين ها

جوجه بلدرچين ظريف و پر تحرك و در بدو تولد فاقدقدرت انطباق با دماي محيط مي باشد و در نتيجه حساسيت خاصي در مورد تغيير دماي هواي محيط داشته و به شدت آسيب پذير مي باشد و در روزهاي نخستسن توليد دماي 36 تا 38 درجه سانتيگراد توام با هواي تميز و سرشار از اكسيژن از اهميت خاصي برخوردار ميباشد.بتدريج با افزايش سن جوجه ها از ميزان حرارت محيط كاسته مي شود و در سن 6 تا 7  هفتگي به 22 تا 24 درجه سانتيگراد كاهش مي يابد.

جوجه ها تا زماني كه دما زير 21 درجه سانتيگراد كاهش نيافته است نيازي به دماي اضافه ندارند و 12 ساعت تاريكي و 12 ساعت روشنايي تا سن 5 هفتگي يعني زماني كه بلدرچين ها به پن ها يا قفس هاي تخمگذاري منتقل مي شوند مي تواند ادامه پيدا كند.

قفس هاي نر و ماده براي داشتن رشد بهتر بايستي جدا از هم نگهداري شوند.در حالت پرورش روي بسترمساحت 150 تا 180 سانتي متر مربع به ازاي هر جوجه بسته به نوع جوجه ها و فصل در نظر گرفته مي شود.براي هر جوجه 2.5 تا 3 سانتي متر دان خوري و1،5 تا 2 سانتي متر آبخوري در نظر گرفته مي شود..

براي جوجه هاي بلدرچين تا سن 3 هفتگي 2 سانتيمتر دان خوري و يك سانتي متر فضاي مناسب آبخوري ضروري  است.براي هرجوجه 75 سانتي متر مربع فضاي بسته و 75 سانتيمتر مربع نيز فضاي حركت تا سن 3 هفتگي براي بدست آوردن نتيجه مناسب كافي است.

برای شروع تغذیه خوب بلدرچين ها می توان به مدت 2 تا 4 روز آب شكر 8 درصد داد.

تغذيه بلدرچين

بلدرچين ها به مقدار كافي غذاي متعادل شده نياز دارند. جيره غذايي بلدرچين بايستي حاوي ميزان بالا تري از مواد مغذي باشد.بلدرچين ها را مي توان بعنوان شروع كننده در سن 0 تا 3 هفتگي و رشد كننده در سن 4 تا 5 هفتگي و تخمگذار يا مادر 6 هفته به بعد تقسيم بندي كرد.كه اين مسئله بستگي به ميزان رشد و توليد آنها دارد. ميزان غذا نيز در اين مورد موثر است و بدين ترتيب بايستي غذاي كافي به انها داده شود. دوره شروع كننده بحراني ترين دوره بوده و نياز به مديريت خاص و مراقبت هاي تغذيه اي دارد.تغذيه بلدرچين مثل تغذيه مرغهاست.بلدرچين ها نيز به عنوان شروع كننده، رشد كننده و بلدرچين هاي تخمگذار يا مادر تقسيم مي شوندكه اين مسئله به ميزان رشد و تظاهر توليدشان بستگي دارد.براي 3 تا 4 هفته اول بلدرچين ها را بايستي از يك جيره غذايي محتوي تقريبا 27 درصد پروتئين و در حدود 2،750  كيلوكالري بر كيلوگرم انرژي تغذيه نمود.آنهايي كه در مرحله رشد هستند بايستي از يك جيره غذائي باداشتن 24 درصد پروتئين براي تخمگذارها و بلدر چين هاي مادر با داشتن ME معادل 2،650 كيلو كالري بر كيلوگرم تغذيه نمود.

نگهداري و محيط

بلدرچين در يك ناحيه مناسب از نظر درجه حرارت پرورش داده مي شود و به سالن رشد در سن 2 تا 3 هفتگي انتقال مي يابد.

خيلي بهتر است كه از استرس هاي بيمورد جلوگيري كرده و در زندگي كوتاه بلدرچين آنرا از محلي به محل ديگر جابجا نكنيم.هر سيستمي كه به كار رود تكنيك  نگهداري و پرورش بلدرچين مثل مرغ است و دستگاه مادر و قفسها و وسائل مورد استفاده بايد با پرورش بلدرچين وفق داده شوند.درجه حرارت زياد و صحيح براي توليد خوب بلدرچين نقش حياتي دارد و پرندگان بايد در حرارت 35 تا 36  درجه ساتيگراد ( 95 تا 97 درجه فارنهايت) نگهداري شوندكه بتدريج در عرض 3 هفته به 20 درجه سانتيگراد(68 درجه فارنهايت) مي رسد كاهش پيدا  نمايد.شروع خوب حياتي بوده و بهتر اين است كه با غذا و آب در سيني هاي پلاستيكي شروع كنيم و كمي بعد از آن انها را به فنجانهاي اتوماتيك يا نيپلي عادت داده و از وسائل قبلي ترك عادت نمائيم.پرندگان بايستي بميزان 150 پرنده به ازاي هر متر مربع روي كف پرورش داده شوند و در هفته دوم به 100 پرنده در همان فضا برسانند.

شدت نور خيلي اهميت دارد و بايستي در موقع شروع خيلي روشن (60 تا 70  لوكس) بوده و در هفته سوم به 10 لوكس برسد.هنگاميكه روشنائي كاملا كنترل ميشود مي توان به پرندگان 23 ساعت در روز روشنائي داد ه و بهتر اين است كه از سن يك روزگي يك ساعت در شبانه روز تاريكي در نظر بگيريم و انها را به تاريكي احتمالي عادت بدهيم تا در صورت بوجود آمدن تاريكي در ارتباط با خاموشي برق اشكالي پيش نيايد.در مورد پرندگاني كه روي كف پرورش داده مي شوند بهترين بستر پوشال يا كاه خرد شده است.در اين مورد مواظبت خاصي بايستي صورت گيرد كه بستر در جاي خشك انبار شود زيرا رطوبت مي تواند سبب بيماري آسپرژيلوز شود و اين بيماري تنفسي مي تواند به اساني باعث مرگ بلدرچين ها شود زيرا خيلي حساس تر از غالب پرندگان مي باشند.

جهت دستيابي به حداكثر ميزان تخم 14 تا 16 ساعت روشنائي مورد نياز است. به طور كلي فضاي لازم جهت يك بلدرچين بالغ سطحي به مساحت 20 اينچ مربع مي باشد.جالب اينكه ميزان تخمگذاري بلدرچين ها در تراكم بيشتر افزوده مي شود.

پرورش و نيازهاي پرورشي بلدرچين ها

آب  و دان بايستي به ميزان فراوان و كافي در دسترس جوجه هاي بلدرچين گذارده شود تا خوردن و آشاميدن را بياموزند در غير اين صورت در اثر گرسنگي و تشنگي تلف مي شوند.بايد توجه داشت كه در 48 ساعت اول زندگي عدم استفاده از غذا امري نرمال بوده و در اين مدت از ذخيره كيسه زرده تغذيه مي كنند.در ابتدا دان كه بسيار ريز آسياب شده بر روي كارتن كفي زير پاي جوجه ها پاشيده مي شود و بتدريج از دان خوري هائي به ارتفاع 1،5 تا 2 سانتي متر و عرض 3 تا 5 سانتيمتر استفاده مي شود..

به منظور جلوگيري از اتلاف دان شبكه هائي از جنس مفتول بر روي دان خوري ها قرار داده مي شود و همين مسئله در مورد آب خوري ها هم بايستي رعايت گردد تا از غوطه ور شدن جوجه ها و خفگي انها جلوگيري شود.استفاده از كارتن كفي و يا برزنت در زير پاي جوجه ها از لغزيدن آنها  و ابتلاء به عارضه در رفتگي فمور جلوگيري مي كند.بهترين روش پرورش بلدرچين استفاده از باتري و قفسهايي است كه براي اين منظور ساخته شده اند.جوجه ها ايتدا به مدت 3 هفته در قفسهاي ويژه اي نگهداري مي شوند كه شرايط خاصي از نظر دما و تغذيه براي آنها اعمال مي شود و پس از اين دوره آنان به قفسهاي ديگر منتقل مي شوند كه معمولا اين قفسها از 5 طبقه تشكيل شده اند ودان خوري و آبخوري در طرفين اين قفسها تعبيه گرديده است و جوجه بلدرچين ها با توجه به گردن درازي كه دارند به راحتي مي توانند از آب و غذا استفاده نمايند.روش استفاده از بستر مناسب نيست.

روش متداول در ايران كه چندان رضايت بخش نيست اين است كه جوجه ها را به مدت 6 روز در سبد هاي پلاستيكي كوچك (به ازاي هر سبد 50 تا 60 جوجه) نگه مي دارندو سپس آنها را بر روي بستر منتقل مي كنند كه انتقال جوجه ها از سبد بر روي بستر منجر به تلفات 1،5 تا 2،5 درصدي مي گردد.هر چه مدت نگهداري جوجه ها در سبدهاي پرورش بيشتر باشد جوجه ها آمادگي بيشتري براي زندگي پيدا مي كنند.

در حالي كه روشنايي 24 ساعته باعث تسريع بلوغ جنسي مي گردد و روشنايي 16 تا 18 ساعته سبب تاخير در آن مي شود.قفسهايي كه جهت نگهداري بلدرچين هاي تخمگذار مي شوند از مفتول هايي تشكيل شده كه مانع خروج بلدرچين از قفس مي شوند و فاصله مفتول هاي كف قفس از يكديگر 10 تا 15 ميليمتر بوده كه مدفوع پرنده براحتي بر روي سيني يا نوار نقاله زير قفس مي ريزد و داري يك شيب ملايم بوده كه تخم بلدرچين بر روي آن لغزيده و درخارج از قفس قرار مي گيرد.

سطح مورد نياز جهت هر بلدرچين تخمگذار در قفس 150 سانتي متر مربع مي باشد. در صورتيكه بلدرچين هاي تخمگذار در روي بستر پرورش پيدا مي كنند بايستي جهت  تخمگذاري از تله هاي تخمگذاري استفاده نمود.اين تله ها بايستي با پوشال نرم و يا كاه پوشانده شوند و در آغاز دوره تخمگذاري بايستي آنها را به تخم كردن درون اين تله ها عادت داد.بدين منظور بايستي كارگر مربوطه عموما در ساعت شروع تخمذاري كه معمولا در ساعت نزديك به غروب مي باشد مرتبا در ميان آنان بگردد و تخمهائيكه در روي بستر قرار دارند برداشته و درون تله ها قرار دهد چون ديدن تخم در روي بستر  بلدرچين ها را به تخمگذاري در روي بستر ترغيب مي كند.آخرين جمع آوري تخم بايد در حدود ساعت 9 شب انجام گردد در غير اين صورت اين كار بايد در صبح روز بعد انجام شود.

 توليد مثل بلدرچين

بلدرچين هاي اهلي در تمام فصول سال به هنگامي كه سن آنها بين 10 تا 20 هفته است توليد مثل مي نمايند.ماده ها هر 16 تا 24 ساعت بمدت 8 تا 12 ماه تخم مي گذارند.تخمها بايستي براي هچ شدن 4 روز بعد از وارد كردن نرها در گله (يك نر براي 3 ماده)و تا 3  روز بعد از اينكه جنس هاي نر و ماده از هم جدا شدند جمع اوري شوند.وزن متوسط تخم حدود 10 گرم است اين تعداد در حدود 8 درصد وزن بدن بلدرچين ماده در برابر 3 و 1 درصد براي مرغ و بوقلمون است. هر بلدرچين ماده بنظر مي رسد كه تخمهائي با يك خصوصيت طرح پوسته يا رنگ مي گذارد.

بعضي از گونه ها فقط تخم سفيد مي گذارند.جوجه هاي  جوان وزنشان 6 تا 7 گرم است.

بهنگامي كه  هچ مي شوند داراي رنگ قهوه اي با نوارهاي زرد هستند.باروري بطور مشخص در پرندگان مسن تر كاهش پيدا مي كند .نسبت سفيده به زرده 39 به 61 است پورسانتاژ زرده بيشتر و پورسانتاژ سفيده در بلدرچين كمتر از تخم مرغ است.

تكامل جنيني بلدرچين ها ي اهلي بوسيله نور كنترل مي شود.نگهداري پرنده در تاريكي مداوم تقريبا به ممانعت كامل رفتار جنسي و توليد تخم منجر مي شود.در حالي كه نگهداري پرنده ها در نور مداوم به ميزان بالائي از توليد تخم به هنگام سال اول و با رسيدن توليد به مرحله توقف در پايان سال دوم مي انجامد.مرغها در حدود 75 درصد تخمهايشان به هنگام صبح مي گذارند در حاليكه بلدرچين ها همانگونه كه ذكر شد 75 درصد تخم روزانه خود را در ساعت 3 تا 6 بعد از ظهر مي گذارند.بلدرچينها در حدود سن 6 هفتگي به توليد مي آيند.

تحت شرايط ايده آل بلدرچين هادرحدود250 تا 300 تخم در سال مي گذارند.

انتخاب بلدرچين هاي مادر

انتخاب بلدرچين هاي مادر معمولا بر اساس بازرسي،وزن و شرايط بهداشتي صورت مي گيرد.

احتياج اصلي اين است كه پرنده ها در سلامت كامل بوده و يكنواختي خوبي را نشان دهند.پرندگان را مي توان از لاينهاي توصه شده و شناخته شده با توان تخمگذاري خوب قابليت زنده ماندن و قابليت هچ شدن خوب تهيه نمود.

اين مسئله از اهميت زيادي برخوردار است كه از جفت گيري بلدرچين هاي منسوب بيكديگر در طول اجراي برنامه توليد مثل اجتناب نمود.با استفاده از روش توليد مثل متقاطع و گفتن نرها و ماده ها از خانواده هاي ديگر جفت گيري بلدرچين هاي منسوب به يكديگر جلوگيري مي شود و معياري از براي هيبريد قدرتمند تامين مي شود و خصوصيات خوب باقي مي مانند، عاقلانه اين است كه حداقل 6 لاين و ترجيحا لاين هاي بيشتري را حفظ كرد تا به اين برنامه كمك شود.

 هچ شدن جوجه بلدرچين ها

تخم هاي بلدرچين بي نهايت ظريف هستند و بايستي با دقت زياد گرفته شوند.بسياري از پرورش دهندگان بلدرچين ترجيح مي دهند كه تخم ها را قبل از ذخيره سازي در محلول سالمسازي  غوطه ور سازند در اينصورت محل نگهداري بايستي بين 16 تا 20 درجه در نظر گرفته شود.رطوبت نسبي نبايد كمتر از 75 درصد باشد.

طرز اداره ماشين به شرح زير است:

در شروع كا درجه حرارت بايستي 37،5 در جه و رطوبت 30،6 باشد در سن 15 روزگي درجه نسبی به 90 درصد افزايش حاصل نمايد.

درجه حرارت بايستي به 37،2 در زمان خارج كردن تغيير پيدا كند و رطوبت نسبي 80 درصد بايستي در نظر گرفته شود.

تخم ها را بايستي روزانه 7 بار برگرداند و اين در صورتي است كه ماشين برگرداننده اتوماتيك نباشد.

دماي عملي براي جوجه كشي بلدرچين ها

دماي عملي براي جوجه كشي بلدرچين مطابق جدول زير است
دماسنج مرطوب        دماسنج خشك         دوره (روز)       دستگاه
  31                                37،7                 1-14          ستر
 32،2                               37                  15-18           هچر

علل پايين بودن هچ :

علل پايين بودن هچ در جدول زير خلاصه شده است:


* تخم بي نطفه
نا مناسب بودن نسبت نر به ماده

نا ماسب بودن جفت گيري

مرگ خيلي زود جنين به خاطر وضعيت بد ذخيره سازي
   
*مرگ جنيني
نا مناسب بودن و بالا بودن بيش از حد دماي انكوباتور يا پايين بودن آن

بيمار بودن گله مادر

گاز دادن اشتباه و نقص در تهويه
*هچ زودرس
دماي خيلي پايين در دستگاه

رطوبت خيلي پايين در دستگاه

دير هچ شدن

دما و رطوبت بسيار بالا

*مرگ جنين كاملا رسيده
رطوبت خيلي پايين در طول مدت جوجه كشي

بزرگ بودن سلول هوائي

دما و رطوبت خيلي بالا

بالانس نبودن جيره گله مادر يا كمبود مواد معدني

*جوجه هاي چسيبده
بالا بودن ميزان co2 در دستگاه هچ

مرگ جوجه ها بعد از نوك زدن

پايين بودن رطوبت و نامناسب بودن جريان هوا
   
*جوجه هاي خيس يا نا سالم بودن ناف

رطوبت خيلي بالا

كاسته شدن رطوبت پس از هچ

*جوجه هاي آب بدن از دست داده
جوجه ها هچر را دير ترك كرده اند
رطوبت خيلي پايين

ذخيره سازي تخمهاي جوجه كشي

تخم هاي جوجه كشي بايد كاملا در دماي زير نقطه فيزيو لوژيك ذخيره شوند (23،9  درجه).دماي مناسب براي ذخيره سازي 12،8 تا 15،5 درجه مي باشد.براي يك جوجه كشي خوب ميزان رطوبت توصيه شده 75 تا 80 درصد است.رطوبت نسبي بالا منجر به افزايش رشد قارچها مي شود كه اين خود سبب آلودگي تخمها مي گردد.بيشترين زمان نگهداري تخم جوجه كشي تحت دماي لازم و رطوبت 5 تا 7 روز است و مقدار بيشتر از ان روي جوجه كشي اثر معكوس دارد و اگر لازم باشد كه تخم ها بيش از يك هفته نگهداري شوند بايستي چرخانيده شوند.اين چرخانيدن براي جلوگيري از چسبيدن نطفه به پوسته لازم است.

براي تميز كردن تخم ها از كاغذ سمباده يا پارچه تميز پشمس استفاده مي شودبه طوري كه به پوسته نازك آنها آسيب نرسد از تخم هاي كثيف نبايد براي جوجه كشي استفاده كرد.

آلودگي تخم ها از زمان تخمگذاري آغاز مي شود بنابراين توليدات روزانه تخم بايستي قبل از ذخيره شدن گاز داده شوند.

انكوباسيون و هچ شدن

تكثير موفقيت اميز بلدرچين ها در دوره قبل از انكوباسيون شروع مي شود.تخم ها بايستي روزانه چند بار جمع اوري شده و با دقت زياد نگهداري شوند زيرا تخمهاي بلدرچين خيلي نسبت به آسيبهاي  وارده بر پوسته حساس هستند.قبل از انبار كردن تخمهاي هچ شونده بايستي تحت تاثير گاز فرمالدئيه بمدت 20 دقيقه قرار داده شوند و سپس ذخيره سازي در درجه حرارت 15،5 در جه با رطوبت 80 درصد بمدت 7 تا 10 روز انجام شود.

يك انكباتور با با ناحيه هچري كثيف منبع مهمي از آلودگي و بيماري است.با استفاده از تركيب آمونياك چهارتايي(Quaternary Ammonium) يا برخي ضد عفوني كننده هاي تجاري بايستي واحدها به خوبي شستشو و ضد عفوني گردند.

فقط تخم هاي تميز را كه در مواجهه با بخورها بوده اند بايستي مورد استفاده قرار داد.به عبارت ديگر تخمها را مي توان در عرض 12 ساعت بعد از اينكه در داخل انكوباتور قرار داده شدند بخور داد.براي بخور دادن 25 گرم پرمنگنات پتاسيم را در يك ظرف سفالي يا لعابي ريخته و سپس 35 ميلي ليتر فرم آلدئيد را براي هر متر مكعب فضاي انكوباتور به آن اضافه مي نمايند.از انكوباتورهايي كه Forced power   هستند در صورتي ميتوان استفاده نمود كه باد بزن كار كند و وانتيلاتورها به هنگام بخور دادن بايستي بسته باشند و بعد از 20 دقيقه هواكش ها را مي توان باز نمود.رطوبت در اين مرحله بايستي بالا باشد و درجه حرارت بين 20 تا 30 درجه مناسب است.دوره انكوباسيون بين 17 تا 18 روز بستگي به گونه و روشهاي عملي تغيير مي كند.تخمها بايستي به گونه اي در سيني قرار داده شوند كه انتهاي بزرگ آنها در بالا باشد و ميزان چرخانيدن تخم بايد هر 2 تا 4 ساعت يكبار باشد.در روز چهاردهم يا زودتر جابجا كردن تخم ها به سيني ها بايستي دنبال شود كه در اين حالت براي برگرداندن بعدي علامتگذاري مي شوند. هچر جداگانه اي بايستي با گرماي 37،2 با رطوبت 70 درصد مورد استفاده قرار گيرد.هچر بايد كاملا بسته براي تمام پروسه هاي هچ باقي بماند تا جوجه هاي بلدرچين در روز 17 يا 18 از انكوباسيون خارج شوند.

تخم ها را مي توان پس از 14 روز انكوباسيون يا زود تر به سيني هاي هچ انتقال داد جوجه ها را بعد از 18 روز انكوباسيون به دستگاه جوجه كشي انتقال مي دهند.بلدرچين ها در مقايسه با مرغها ظريف تر بوده و نياز به مراقبت بيشتري  در 2 هفته اول زندگييشان دارند.

شرايط انكوباسيون

به سبب كوچكي تخم بلدرچين و ترد و شكننده بودن پوسته آن از سيني هاي جوجه كشي استفاده مي شود.در هر خانه 2 تخم قرار داده مي شود. نگهداري طولاني تخمها ي نطفه دار بر قابليت هچ آنها تاثير منفي دارد لذا توصيه مي شود كه تخمهاي بلدرچين نهايتا 14 روز در اطاقي با دماي 10 تا 15 در جه و رطوبت نسبي 75 درصد نگهداري شوندو عملا با آب پاشي كف اتاق ميتوان به رطوبت مطلوب رسيد.درجه حرارت مناسب جهت انكوباسيون تخمهاي بلدرچين 37،5 تا 37،2 درجه مي باشد.نطفه بلدرچين در دماي 39 و بالاتر از ان بيش از چند ساعت دوام نمي آوردو ميميرد و لذا تنظيم درجه حرارت دستگاه جوجه كشي اهميت زيادي داشته و حرارت پائين تر از اپتيمم(بهينه) سبب طولاني تر شدن زمان انكوباسون تخم مي گردد.

به طور كلي زمان انكوباسيون تخم بلدرچين با توجه به تاثير فاكتورهاي رطوبت و درجه حرارت بين 16 تا 18 روز ميباشد و در شرايط مناسب 70 درصد تولدها در روزهفدهم صورت مي گيرد.در پايان روز چهاردهم تخم بلدرچين ها از دستگاه ستر به دستگاه هچر منتقل مي شوند.دماي 37،5 درجه و رطوبت 70 درصد ستر و دماي 37 درجه و رطوبت 85 درصد به هچ 75 درصد منجر مي شود.

بالاترين راندمان مربوط به نطفه دار بودن تخمهاي بلدرچين يك گله در بلدرچين هاي 3 تا 5 ماهه مي باشد وبنا براين بلدرچين هاي گله مادر در هر 6 ماه يكبار حذف شده و گله ديگري جايگزين مي شود.در شرايط طبيعي و بدون استفاده ار نوردهي مصنوعي بلدرچين ها بين ماههاي فروردين يا شهريور و به طور متوسط 50 تا 100 عدد تخم مي گذارند اما با اعمال يك تغذيه مناسب و نور دهي مطلوب لانه تا 280 عدد تخم توليد مي كنند.وقتي در بعضي از بلدرچين ها در 24 ساعت 2 عدد تخم گذاشته مي شود مدت نور دهي مصنوعي معمولا بين 14 تا 18 ساعت مي باشد.

در آغاز سن تخم گذاري فاصله زماني بين دو تخم 24 تا 30 ساعت بوده و بتدريج با افزايش سن آنها اين زمان كوتاهتر مي شود. وزن يك تخم بلدرچين 9 تا 10.5 گرم يعني 7 درصد وزن بدن بلدرچين مي باشد يك بلدرچين ماده در سال 2 تا 3 كيلو گرم يعني 20 برابر وزن خودش تخم توليد مي كند.بلدرچين هاي ماده معمولادر سنين 35 تا 50 روزگي شروع به تخمگذاي مي كنند و در سن 13 هفتگي به پيك توليد مي رسند.باروري با افزايش سن كاهش مي يابد.از گله هاي جوان براي داشتن باروري خوب حدود سن 10 تا 13 هفتگي استفاده مي نمايند.نسبت 3 يا 4 نر در برابر 20 ماده در سيستم قفس باروري بالائي را بدست مي دهد.باروري به تدريج افزايش پيدا مي كند و در 4 يا 5 روز پس از وارد شدن نر به گله به اوج خود مي رسد و بعد از آن باروري تا 3 روز پس از جدا كردن نرها به حالت ثابت باقي مي ماند از چهارمين روز افت شديدي در باروري ايجاد شده و تا دوازدهمین روز پس از جدا کردن نرها افت می کند.

بلدرچین

از لحاظ جانورشناسی بلدرچین به راسته مرغان، خانواده قرقاول ، زیر خانواده مرغان مزرعه و گونه بلدرچین تعلق دارد. در حالت کلی دوگونه بلدرچین ژاپنی و اروپائی بسیار مورد توجه هستند که میان این دو گونه رابطه بسیار نزدیکی وجود دارد. بلدرچینهای ژاپنی بیشتر در جزایر ژاپن پراکنده هستند و نوع وحشی این پرنده به صورت جفت در تابستان در شمال و در زمستان در نواحی جنوبی جزیره زندگی می کنند در حالیکه بلدرچینهای اروپائی از گسترش وسیعی در اروپا، سیبری، ایران، ترکیه، چین و مصر برخوردار هستند. با این حال شباهتهای بسیاری بین بلدرچین ژاپنی و اروپائی وجود دارد و تنها تفاوت آنها در اندازه بدن و جثه می باشد به گونه ای که بلدرچین اروپائی دارای طول بدن ۱۸ سانتیمتر و بلدرچین ژاپنی دارای طول بدن ۱۵ سانت می باشد.

ویژگیهای عمومی بلدرچین

به طور کلی بلدرچینها پرندگانی پرطاقت، نیرومند و مقاوم می باشند و می توانند در گستره وسیعی از مناطق با آب و هواهای گوناگون رشد و تولید مثل نمایند که این توانائی ناشی از قدرت سازگاری بالای آنها با شرایط گوناگون محیطی می باشد.

بلدرچین دارای مقاومت خوبی نسبت به شرایط نامساعد محیطی بوده و در محیطهای مختلف به راحتی سازگار می گردند. این پرندگان سریعاٌ رشد می کنند بطوریکه سن بلوغ در این پرندگان پائین بوده و در سن ۱/۵ تا ۲  ماهگی به بلوغ کامل جنسی می رسند که در این هنگام وزن پرنده نر به ۱۵۰ -۱۲۰ گرم و ماده ها به ۱۸۰ – ۱۵۰ گرم می رسد. ( وزن پرنده بسته به نوع، نژاد و نوع سیستم پرورش می تواند متفاوت از اعداد ارائه شده باشد.)

این پرنده پس از رسیدن به سن بلوغ به مدت حدود ۶- ۴ ماه تخمگذاری خواهد کرد که متوسط تخمگذاری در این مدت حدود ۱۰۰ عدد تخم خواهد بود که از این تعداد حدود ۷۵- ۷۰ درصد به جوجه تبدیل خواهند شد.

جوجه های بدست آمده از گله مادر پس از گذشت ۴۵ -۳۵ روز به وزن کشتار می رسند و در این هنگام وزن متوسط لاشه در آنها می تواند بسته به نوع و نژاد از ۱۴۰ گرم الی ۲۲۰ گرم متغیر باشد.
در یک جمع بندی ساده می توان نتیجه گرفت که مجموع عواملی نظیر: سن بلوغ پائین، سن کشتار مناسب، کیفیت مطلوب گوشت، هزینه های ثابت و جاری مناسب در مقایسه با دیگر شاخه های دامپروری و همچنین مقاومت بالای پرنده به شرایط نامساعد محیطی، پرورش بلدرچین را تبدیل به صنعتی سودآور نموده که امروزه مورد توجه بسیاری از پرورش دهندگان در سراسر جهان قراردارد.

میزان تخمگذاری در بلدرچینها بالا و در حدود ۲۵۰ عدد در هر سال می باشد. بلدرچین ماده د رسن ۶۰ -۵۰ روزگی به اوج تولید تخم می رسند. متداولترین نژاد در پرورش صنعتی این پرنده نژاد کوترنیکس ژاپنی (COTURNIX) می باشد که در سال حدود ۲۰۰ تخم گذاشته و در سن ۴۰ روزگی نیز به وزن کشتار ۲۵۰ گرم می رسند.

از لحاظ ظاهری بلدرچین ماده درشت جثه تر از بلدرچین نر بوده و پرهای سینه اش نیز خالدار می باشند در حالیکه بلدرچین نر دارای پرهای سینه ای به رنگ قهوه ای می باشد.

سیستمهای رایج پرورشی

پرورش بلدرچین عموماٌ بصورت بسته و بدون چراگاه بوده و در این حالت پرورش مادرها در پن های مخصوص و پرندگان گوشتی ها در قفس انجام می گیرد و به طور کلی مناسبترین و سودآورترین حالت جهت پرورش این پرنده احداث مزرعه ای کامل و دارای قسمتهای زیر می باشد:

۱- قسمت پرورش گله مادر

۲- جوجه کشی

۳- پرورش گله گوشتی

۴- کشتار و بسته بندی

سیستم فوق به شما این امکان را می دهد که بهترین کنترل را بر روی عوامل گوناگون موثر بر کیفیت و کمیت تولید داشته باشید و در نتیجه سودآوری بیشتر را برای پرورش دهنده تضمین گردد.
جهت پرورش بلدرچین روشهای گوناگونی وجود دارد که بنا به نوع آب و هوا، نوع مدیریت و مکان اجرای پروژه می توان به یکی از این روشها عمل نمود.

متمرکزترین حالت جهت پرورش این پرنده استفاده از قفسهای ویژه پرورش برای مادرها و پرندگان پرواری می باشد. حسن این روش در این است که کنترل بلدرچینهای حساس خصوصاٌ در مواقع بروز استرس و ترس راحت تر می باشد.

جهت پرورش پرندگان گوشتی می توان از قفسهائی به ابعاد ۱۰۰ * ۴۰ سانتیمتر و ارتفاعی در حدود ۱۶ – ۱۵ سانت استفاده کرد که معمولاٌ ۱۷۰ – ۱۴۰ قطعه جوجه را در سنین یک تا دو هفتگی می توان در چنین قفسهائی نگهداری کرد.

معمولاٌ می توان بلدرچینها را در سنین ۴ -۳ هفتگی در قفسهائی ۸ -۷ طبقه که بر روی هم استقرار یافته اند انتقال داد. همچنین جهت بسترسازی مناسب، کف قفسها را در هفته اول با کاغذ یا مقوای نازک می پوشانیم و در چند روز اول غذا را بر روی کاغذ پخش می کنیم و سپس از طریق دانخوریهای ویژه که در جلوی قفسها نصب شده اند جهت تغذیه استفاده می کنیم.

جهت تامین آب مورد نیاز می توان از آبخوریهای نیپل استفاده نمود ( یا آبخوریهای ناودانی با دهانه بسیار تنگ). پس از گذشت ۴۵ -۴۰ روز می توان بلدرچینهای پروار شده را به کشتارگاه انتقال داد.
همچنین جهت پرورش گله مادر می توان بخشی از جوجه های تولیدی را که از لحاظ داشتن خصوصیات تولیدی مناسبتر از بقیه به نظر می رسند جدا و بوسیله شماره های ویژه ای علامت گذاری نمود، سپس در سن ۶ هفتگی پرندگان مذکور را به قفسهای مخصوص تخمگذاری انتقال می دهیم که این قفسها معمولاٌ دارای ابعادی در حدود ۱۵ * ۱۵ سانتیمتر و ارتفاع ۱۵- ۱۳ سانت می باشند. البته هنگامیکه تولید تخم بارور مدنظر باشد می توان از قفسهائی به ابعاد ۲۵ -۱۵ سانت برای هر ۲۰ قطعه پرنده استفاده نمود که در این حالت پرندگان را با نسبت نر به ماده ۱ به ۳ پرورش می دهند.

به طور کلی و صرفنظر از نوع سیستم پرورش، جهت نیل به حداکثر بازدهی بایستی موارد زیر را در نظر داشت:

- اجتناب از هرگونه حمل و نقل بی مورد

- فراهم نمودن محیطی آرام و دور از استرس

- اعمال برنامه کاهش تدریجی دما

- تامین نور کافی و استفاده از برنامه نوری مناسب

- استفاده از جیره های بالانس شده و با کیفیت

- رعایت کلیه اصول بهداشتی

روش تعیین جنسیت

تشخیص جنسیت بلدرچینها در ۳ هفته اول زندگی بسیار مشکل و توام با خطای زیاد است ولی بعد از سه هفتگی شناسائی به طور واضح امکان پذیر می باشد، بدین صورت که در بلدرچینهای نر، پرهای گردن قهوه ای و پرهای سینه قرمز مایل به قهوه ای روشن (حنائی) بوده در حالیکه در بلدرچین ماده پرهای گردن و سینه روشن و با لکه های سیاه رنگ به شکل نقطه ها یا نوارهائی ظاهر می شوند.

تعیین جنسیت بلدرچین

روش دیگر تشخیص این است که، بلدرچینهای نر دارای غده ای در کلواک است که به اندازه تقریبی یک فندق در قسمت بالای کلواک قرار دارد و در اثر فشار و تحریک کف سفیدی از آن ترشح می شود که نباید با ترشح اسپرم اشتباه گرفته شود. البته روشهای دیگری جهت تفکیک جنس نر و ماده با بالای ۹۰ درصد اطمینان وجود دارد که نیازمند تبحر و تجربه خاصی می باشد.

بلدرچین و جوجه بلدرچین

انتخاب گله های مادر

مناسبترین پیشنهاد جهت تشکیل گله های مادری و بدست آوردن تخمهائی با درصد نطفه داری بالا استفاده از ترکیب گله ۱ نر به ازای هر ۶- ۳ ماده می باشد که در این حالت بیشترین احتمال جهت تولید تخمهائی با نطفه داری مناسب وجود دارد.

در هنگام شروع کار می توان از سه روش معمول جهت تشکیل گله استفاده کرد که عبارت اند از:

۱- خرید تخمهای نطفه دار و جوجه کشی در سایت

۲- خرید جوجه های مادر یکروزه

۳- خرید نیمچه های آماده تخمگذاری

بایستی توجه داشت که هرکدام از موارد بالا دارای نقاط ضعف و قوت خاص خود هستند و انتخاب یکی از آنها برای شروع کار منوط به در نظر گرفتن عوامل گوناگونی است.

به طور مثال در موارد ۱ و ۲ با اینکه میزان سرمایه اولیه مورد نیاز کمتر از حالت سوم می باشد اما تنها هنگامی پیشنهاد می گردد که شما بعنوان یک پرورش دهنده داری تجربه کافی در جوجه کشی و پرورش جوجه یکروزه باشد که در غیر اینصورت با مشکلات جدی در کار مواجه خواهید شد.
و اما در حالت سوم با وجود اینکه در ابتدای کار شما نیاز به سرمایه گذاری بیشتری جهت خرید پرندگان مادر دارید، اما ریسک کمتر و مدت زمان سریعتری که برای رسیدن به تولید صرف می شود امکان بهره برداری سریعتر را به شما خواهد داد.

حال صرفنظر از روشهای سه گانه پیشنهاد شده و اینکه کدامیک از آنها بیشتر با شرایط شما سازگار هستند باید به اساسی ترین نکته نیز اشاره کرد و آن این است که در هر حال سعی نمائید با انتخاب مناسبترین نژاد از لحاظ میزان تولید تخم، داشتن وزن کشتار بالا، دارا بودن ضریب تبدیل پائین، دارا بودن بیشترین سازگاری با اقلیم طبیعی منطقه و مقاومت مناسب نسبت به عوامل نامساعد محیطی از معتبرترین مزارع، گله ای خوب با قابلیت های ژنتیکی بالا و توانائی تولید مناسب را تشکیل دهید و مطمئن باشید که صرف هرگونه هزینه منطقی در این گام متضمن سودآوری بیشتر مجموعه شما خواهد بود.

با وجود تمامی موارد گفته شده، انتخاب مناسبترین روش جهت راه اندازی یک مزرعه منوط به بررسی کامل شرایط محیطی، فنی و اجرائی پروژه می باشد که در اینخصوص بایستی از کارشناسان خبره فن یاری گرفت.

تخم بلدرچین

تخمگذاری و تولید مثل

به کلی بلدرچینها پرندگانی با میزان تخمگذاری بالا بوده و در هر سال در حدود ۲۶۰ – ۲۵۰ تخم می گذارند که این امر در شرایط طبیعی و بدون نوردهی مصنوعی در ماه های فروردین تا شهریور اتفاق می افتد و در این شرایط تعداد تخمهای گذاشته شده برابر با ۱۰۰ -۵۰ عدد است که با اعمال برنامه های تغذیه ای مناسب و نوردهی مطلوب می تواندتا ۲۷۰ تخم در سال افزایش یابد.

کرچ شدن در بین بلدرچینهای اهلی در حد وسیعی کاهش یافته به گونه ای که این پدیده به ندرت در آنها دیده می شود.

تخم بلدرچین که در حالت طبیعی حدود ۱۰ گرم وزن دارد در حالت صنعتی به ۱۲ گرم افزایش وزن یافته است.

جهت تشکیل گروه های تولید مثلی معمولاٌ به ازا هر ۴-۳ قطعه ماده یک پرنده نر در نظر می گیرند. البته بهترین نتیجه باروری از نسبت ۱ نر به ۱ماده بدست می آید ولی در شرایط صنعتی عملاٌ نسبت ۱ به ۳ اجرا می گردد.

جفتگیری بلدرچین از سن ۶ هفتگی آغاز و در زمان ۴ هفته اول پس از بلوغ درصد باروری به حدود ۱۰۰-۹۰ % بالغ می گردد. این روند د ر۸ ماهگی به ۸۰ % و پس از گذشت ۱۱-۹ ماه به ۷۰-۶۰% می رسد.
پس از هر بار جفتگیری، بلدرچینهای ماده به مدت ۶-۵ روز و گاهی حتی تا ۱۲-۱۰ روز تخم بارور می گذارند.

نگهداری تخمها در انبارهائی با درجه حرارت ۱۵-۱۳ درجه سانتیگراد و رطوبتی در حدود ۶۰-۵۰% و به مدت ۸ روز انجام می گیرد. البته بایستی توجه داشت که نگهداری طولانی مدت تخمها تاثیر منفی بر قابلیت جوجه درآوری آنها خواهد داشت. همچنین پیش از انبار کردن تخمها باید آنها را بوسیله گاز فرمالدئید یا اشعه ماورا بنفش ضدعفونی نمود.

قدرت جوجه درآوری تخمهای بارور بین ۸۰-۷۰% و یا به عبارتی معادل ۷۰-۵۰% تخمهای گذاشته شده خواهدبود که البته این امر بستگی بسیار زیادی به سن پرندگان خصوصاٌ پرنده ماده، شرایط فنی و بهداشتی جوجه کشی، تغذیه و مواردی از این قبیل خواهد داشت.

دوره جوجه کشی بلدرچین به طور متوسط در حدود ۱۷ روز به طول می انجامد ولی اگر جنین رشد اولیه داشته باشد این زمان به ۱۵ روز تقلیل خواهد یافت.

حرارت داخلی در انکوباتور باید در حدود ۳۷/۸ درجه سانتیگراد و رطوبت در حدود ۶۵-۶۰ % و در هچر دما ۳۷/۵ – ۳۷/۳ و رطوبت حدود ۹۰-۸۰% تنظیم گردد ضمن اینکه چرخش تخمها نیز هر ۳- ۱ ساعت یکبار انجام می گیرد.

مکان تشخیص نطفه داری در تخمهای لکه دار و سفید متفاوت است به گونه ای که در تخمهای لکه دار امکان تشخیص رشد جنینی از روز هشتم و در تخمهای سفید در روز دوم و سوم میسر است.
جوجه های بدست آمده در حدود ۸-۷ گرم وزن دارند که البته وزن اولیه تخم نیز در این میان بسیار موثر خواهد بود.

تلفات جنینی در هنگام جوجه کشی بیشتر در ۳ روز اول انکوباسیون و یا در مدت کوتاهی پیش از تفریخ پیش می آید که این امر بستگی زیادی به تلاقی خویشاوندی، سن بالای والدین و نیز مدت طولانی انبارداری و همچنین صدمه دیدگی پوسته تخم دارد.

برنامه نوری

اعمال یک برنامه نوردهی دقیق و مناسب برای بلدچینها امری بسیار ضروری و مهم می باشد. به طور کلی بهتر است شدت نور در شروع رشد در حدود ۷۰-۶۰ lux در نظر گرفته شده و در هفته سوم به ۱۰ lux برسد و مدت روشنائی اعمال شده نیز حداقل ۱۸-۱۶ ساعت باشد.

شایان ذکر است که طبق برخی مطالعات انجام یافته گروهی از پرورش دهندگان زمان ۲۳ نوردهی را اعمال می نمایند و حتی در برخی مزارع صنعتی ایتالیا از برنامه ۲۴ نوردهی استفاده می گردد.

بایستی در نظر داشت که در هر حالت جهت دستیابی به حداکثر میزان تخم، اعمال ۱۸ -۱۶ ساعت روشنائی ضروری می باشد. همچنین جالب است بدانید بر اساس برخی گزارشها اعمال ۲۴ ساعت نوردهی سبب تسریع بلوغ جنسی می گردد در حالیکه ۱۸ -۱۶ ساعت نوردهی سبب تاخیر در بلوغ جنسی خواهد شد.
البته جهت پرورش بلدرچینهائی که تنها به خاطر تولید گوشت پرورش داده می شوند اعمال ۸ ساعت نوردهی با شدت کم نیز کافی خواهد بود.

جمع‌آوری تخم‌های نطفه‌دار

جمع‌آوری تخم‌های نطفه‌دار یک بار حدود ساعت نه شب و بار دیگر صبح روز بعد انجام می‌شود. هنگام جمع‌آوری و حمل تخم‌های نطفه‌دار باید بسیار دقت کرد. زیرا پوسته تخم‌ها بسیار نازک است و به آسانی می‌شکند.

تخم‌ها را باید طوری در شانه‌ای مناسب و تمیز قرارداد که انتهای پهن تخم به طرف بالا باشد تا نطفه به پوسته نچسبد. تخم‌هایی که برای جوجه‌کشی در نظر گرفته می‌شوند باید تمیز باشند. همچنین دارای شکل طبیعی، اندازه متوسط و پوسته خوب باشند.

نگهداری تخم‌های‌ نطفه‌دار

تخم‌های مخصوص جوجه‌کشی را نباید به مدت طولانی نگهداری کرد. بیشترین زمان ممکن برای نگهداری تخم‌ها ۵ تا ۷ روز است. در این مدت هم باید در دما و رطوبت مناسب در سردخانه نگهداری شوند. اگر تخم‌ها بیشتر از یک هفته خارج از دستگاه جوجه‌کشی نگهداری شوند، توانایی جوجه‌کشی به سرعت کم می‌شود.
در تمام مدت نگهداری تخم‌ها، باید آنها را طوری قرارداد که انتهای پهن آن به سمت بالا باشد. دمای مناسب برای نگهداری تخم‌ها در سردخانه دوازده و نیم تا پانزده و نیم درجه سانتیگراد است. همچنین رطوبت مناسب باید هفتاد و پنج تا هشتاد درصد باشد. اگر رطوبت کمتر از این مقدار باشد، رطوبت موجود در تخم بخار می‌شود. اگر هم رطوبت بیشتر از این مقدار باشد، احتمال آلودگی تخم‌ها به وسیله قارچ زیاد می‌شود.

آماده سازی تخم‌های نطفه‌دار

برای انتقال دادن تخم‌ها از سردخانه به درون دستگاه جوجه‌کشی ابتدا باید آنها را به مدت شش ساعت در دمای معمولی نگهداری کرد. سپس تخمها را درون دستگاه جوجه‌کشی قرار داد. اگر تخم‌ها را پس از بیرون آوردن از سردخانه فوراً در دستگاه جوجه‌کشی قرار بدهیم، روی پوسته تخم‌ها قطره‌های آب جمع می‌شود. یعنی تخم‌ها عرق می‌کنند. برای جلوگیری از عرق کردن تخم‌ها باید پوسته تخم کم‌کم در دمای معمولی گرم شود.

به علاوه، قبل از انتقال تخم‌ها به دستگاه جوجه‌کشی باید تخم‌هایی که دارای شکل و اندازه مناسب نیستند، کنار گذاشت. تخم‌های کثیف را باید با کاغذ سمباده یا یک پارچه پشمی زبر تمیز کرد. کار ضدعفونی تخم‌ها به وسیله گاز فرمالدئید انجام می‌شود. این گاز از واکنش بین پرمنگنات پتاسیم و فرمالین به وجود می‌آید.

انتقال به دستگاه جوجه‌کشی

طول دوره جوجه‌کشی برای بلدرچین ۱۷ تا ۱۸ روز می‌باشد. تخم‌ها از روز اول تا روز چهاردهم در دستگاه ستر قرار می‌گیرند. از روز پانزدهم تا روز هجدهم نیز در دستگاه هچر قرار داده می‌شوند. درجه حرارت دستگاه جوجه‌کشی بین ۳۷/۲ تا ۳۷/۷ درجه سانتیگراد تنظیم می‌شود. رطوبت دستگاه نیز باید ۵۸ تا ۶۰ درصد باشد.

در چهارده روز اول، تخم‌های هر دستگاه ستر باید روزی سه تا هشت بار چرخانده شوند. با این کار، از چسبیدن جنین به پوسته جلوگیری می‌شود. اما در دستگاه هچر عمل چرخاندن انجام نمی‌شود تا جنین در محل مناسب برای خارج شدن از پوسته قرار بگیرد.

باید توجه داشت که واردکردن هوای تازه در دستگاه جوجه‌کشی برای سلامت جنین‌های درون تخم‌ها بسیار مهم است.

درجه حرارت مورد نیاز

بلدرچینها در روزهای نخستین عمر به دمای حدود ۳۵ درجه سانتیگراد نیاز دارند که این دما باید به کمک منابع حرارتی مناسب تامین گردد. در سن ۷- ۶ هفتگی ۲۴- ۲۲ درجه دما مورد نیاز می باشد.
البته بسته به شرایط محیط پرورش می توان پرندگان را در حرارت ۳۶- ۳۵ درجه سانتیگراد نگهداری و به تدریج در عرض ۳ هفته به دمای ۲۴ درجه سانتیگراد پائین آورد.

بلدرچین ...

پرورش بلدرچین گوشتی

پرورش بلدرچین برروی بستر و یا در قفس ممکن است انجام شود. قفس‌های مورد استفاده تا هشت طبقه ساخته می‌شوند. بلندی هر طبقه حدود بیست سانتیمتر و مساحت آن حدود۰/۵ تا ۰/۸ مترمربع است.
هر جوجه بلدرچین به حدود ۱۵۰ سانتیمتر مربع جا نیاز دارد. بنابراین در چنین قفس‌هایی سی تا چهل جوجه بلدرچین جا می‌گیرند. در یک طرف این قفس‌ها آبخوری و در طرف دیگر دان خوری‌ها قرار داده می‌شوند.

پرورش بلدرچین در قفس بهتر از بستر است، زیرا در یک فضای کم می‌توان تعداد بیشتری جوجه بلدرچین نگهداری کرد. اما در صورت استفاده از قفس باید دقت کرد. چون تعداد زیادی بلدرچین در یک جای کوچک قرار دارند، باید به طور مرتب، هوای تازه در محیط وارد شود. این کار برای کم کردن حرارت اضافی، رطوبت و گازهای زیان آور است. دمای سالن پرورش جوجه بلدرچین در روز اول باید ۳۵ درجه سانتیگراد باشد. سپس هر چهار روز یک بار، سه درجه سانتیگراد دما کم می‌شود تا به بیست و یک تا بیست و دو درجه سانتیگراد برسد. نور در سالن پرورش در دو هفته اول باید به صورت تمام وقت یعنی ۲۴ ساعته باشد. پس از آن مدت ۱۲ ساعت در روز سالن روشن خواهد بود.

بهتر است جوجه بلدرچین‌های نر و ماده به صورت جدا از هم نگهداری شوند. وقتی بلدرچین‌ها به سن دو تا سه هفتگی می‌رسند، می‌توان نر و ماده را از هم تشخیص داد. در این سن پرهای سینه نرها به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای است. ماده‌ها نیز دارای پرهای سینه‌ای به رنگ خاکستری با خال‌های سیاه هستند.

بسم الله الرحمن الرحیم

طرح توجیهی مرغ گوشتی 30000 قطعه ای

جهت استفاده از تسهیلات بنگاههای اقتصادی کوچک زود بازده و کارآفرین نام متقاضی :

آقای برات علی کریمی

محل اجرا: خرمبید، اراضی شرف آباد ،پلاک 7/79

تنظیم : دکتر حمید رضا شجری زمستان1392

فهرست: مقدمه.......................................................................................................................... 1 تشریح طرح...................................................................................................................1 ساختمان و تاسیسات .......................................................................................................2 ماشین آلات و تجهیزات.....................................................................................................3 کارکنان دایم طرح............................................................................................................4 هزینه های نقدی..............................................................................................................5 درآمد و تولیدات طرح........................................................................................................5 هزینه استهلاک وتعمیرات..................................................................................................5 تعداد و تغییرات جوجه گوشتی............................................................................................6 باز پرداخت تسهیلات کوتاه مدت..........................................................................................6 باز پرداخت تسهیلات بلند مدت............................................................................................6 حساب سودو زیان ویژه....................................................................................................7 پیش بینی گردش وجوه نقدی..............................................................................................8 خلا صه سرمایه گذاری طرح و منابع تامین آن......................................................................9 هزینه سرمای ای طرح در قالب مشارکت مدنی ....................................................................9 به نام خدا مقدمه: با توجه به رشد روزافزون جمعیت و نیاز بیشتر به پروتیین حیوانی و مواد مغذی و محدودیت به لحاظ مشکلات مراتع طبیعی کشور در خصوص تولید گوشت قرمز می بایست برای جبران این نقیصه افزایش تولید گوشت سفید را در اولویت برنامه های آتی دولت قرار دهیم. تولید گوشت مرغ به دلیل طول دوره پرورش کوتاه و برگشت سریع سرمایه بسیار مناسب و اقتصادی و توجیه پذیر می باشد. مصرف گوشت سفید به دلیل داشتن چربی کمتر و پروتیین بیشتر نسبت به گوشت قرمز و همچنین هماهنگی با توان مالی ،احتیاجات ،سلیقه ذایقه مردم روز به روز بیشتر می شود. امید است ما نیز بتوانیم در این امر مهم گامی موثر برداریم و در رفع احتیاجات خود ، خانواده و کشور عزیزمان سهیم باشیم. تشریح طرح: عملیات طرح شامل احداث سه سالن به مساحت کل 3150 متر مربع با مصالح بلوک سیمان و ورق گالوانیزه وپشم شیشه و انباردان به مساحت 360 متر مربع با مصالح بلوک سیمان و ورق گالوانیزه وساختمان مدیریت و کارگری به مساحت 100 مترمربع از اجرا تا نازک کاری و سقف سبک و انبار تاسیسات و موتورخانه به مساحت 12 متر مربع در زمینی به مساحت12000 متر مربع ( اجاره ای ) می باشد. همچنین شبکه ترانس 400 متر و امتیاز آبفا نیز 400 تا محل می باشد. که پس از تکمیل طرح با خرید31800 قطعه جوجه گوشتی پرورش شروع شده که در طول هر دوره با احتساب دوره نظافت و آماده سازی سالن جهت جوجه ریزی مجدد 90 روز برآورد شده که بر این اساس می توان در هر سال 4 دوره جوجه ریزی نمود. میانگین وزن پایان هر دوره 2.2 کیلوگرم و میزان تلفات6% در نظر گرفته می شود.هر دوره 52 روز در نظر گرفته شده است. در این طرح 3 نفر به عنوان کارکنان دایم طرح با حقوق مصوب اداره کار معادل 2300و2400 هزار ریال در هر ماه به مدت یک سال و 2 نفر به عنوان کارکنان موقت طرح با حقوق 450هزار ریال در ماه و به مدت 8 ماه در سال مشغول به کار هستند. میزان سرمایه گذاری در قالب مشارکت مدنی در این طرح36/4245 میلیون ریال برآورد شده که 3600 میلیون ریال از تسهیلات بانکی و مابقی توسط متقاضی تامین می گردد. با توجه به اینکه تولیدات طرح در هر سال 4506000 هزار ریال محاسبه گردیده و استهلاک در هر سال 167315 هزار ریال تخمین زده شده است در نتیجه سود هر دوره با توجه به پرداخت تسهیلات بانکی متغییر برآورد میگردد. که در جدول صفحه 8 طرح برآورد شده است. تسهیلات بانکی طبق طرح های بنگاه های اقتصادی کوچک زود بازده و کارآفرین با احتساب وام بلند مدت با سود10%و باز پرداخت به مدت 6 سال و همچنین وام کوتاه مدت با سود 10% و باز پرداخت به مدت 2 سال میباشد . 1 ساختمان و تاسیسات ( هزار ریال) شرح واحد قیمت واحد قیمت کل سالن پرورش 3150 800 2520000 انباردان 360 900 324000 ساختمان مدیریت و کارگری 100 1700 170000 انبار تاسیسات و موتورخانه 12 500 6000 انشعاب برق و ترانس 1 90000 90000 کابل کشی و تابلو برق 1 80000 80000 منبع اب هوایی 1 20000 20000 منبع سوخت 2 6000 12000 لوله کشی اب 1 40000 40000 لوله کشی سوخت 1 4000 4000 محوطه سازی و فضای سبز 3000 5 15000 دیوار کشی 350 230 80500 تسطیح 12000 0.6 71000 امتیاز آبفا 1 40000 حفرچاه فاضلاب 45 160 7200 حفر چاه دفن لاشه 12 400 4800 حوضچه ضدعفونی 30 130 3900 منبع اب 1000 لیتری سالن 3 1200 3600 وان تهیه دارو و واکسن 3 800 2400 هیترخانه 36 400 14400 حوضچه زیر اب پوشال 30 150 4500 زمین 12000 0.4 4800 پیش بینی نشده 2.5% 3449500 جمع کل 3454300 2 ماشین آلات و تجهیزات (هزار ریال) شرح تعداد قیمت واحد قیمت کل موتور ژنراتور اضطراری 1 70000 70000 سمپاش موتوری فرغونی 1 6000 6000 وانت نیسان سایپا 1 150000 150000 الکترو موتور کوچک یک اینچ 2 1000 3000 آسیاب میکرو بالابر 3 متری 1 42000 42000 هواکش 140*140 12 4800 57600 هواکش80*80 7 2500 22500 دانخوری اتوماتیک 2 گیربکس 3 64000 192000 آبخوری اتوماتیک 360 50 18000 آبخوری دستی 300 15 4500 سیستم پوشال کامل 72 250 18000 هیتر 150000 کیلو کالری 6 18400 110400 شعله افکن 2 250 250 کپسول آتشنشانی 12 کیلویی 8 400 3200 باسکول بی نظیر 200 کیلویی 1 2200 4400 آبگرمکن گازی 2 2000 6000 کولر سپهر الکتریک 5000 2 2200 2200 اجاق گا زچهار شعله معمولی 1 1400 1400 قفس حمل مرغ 20 180 5400 دستگاه اسپری واکسن 1 800 800 سمپاش پشتی دستی 1 1200 1200 کپسول گاز11 کیلویی 3 200 800 یخچال ازمایش 1 3500 7000 بخاری گازی نیک کالا 2 1400 2800 تلوزیون 21 اینچ 1 3000 3000 وسایل ابزار کار از قبیل فرغون-بیل- 3 2000 6000 دانخوری دستی 360 12 4320 پایه فنس کشی جهت تقسیم بندی جوجه 6 600 7200 وسایل رفاهی کارگران مثل پتو 4 2000 8000 پیش بینی نشده 2.5% 37898 جمع کل 795868 3 کار کنان دایم طرح (هزار ریال) شرح تعداد حقوق ماهیانه حقوق سالیانه مدیر طرح(کارشناس دامپروری) نیمه وقت 1 450 1800 دکتر دامپزشک نیمه وقت 1 450 1800 کارگر واحد تهیه دان 1 2300 27600 کارگر ماهر 1 2400 28800 نگهبان 1 2300 27600 بیمه اجتماعی سهم کارفرما 23% 19320 پاداش و عیدی معادل 35%حقوق سالیانه 28000 جمع کل 134920 4 هزینه های نقدی ( هزار ریال) شرح تعداد بهای واحد مبلغ یکدوره مبلغ یکساله خرید جوجه یک روزه گوشتی 31800 3500 111300 445200 خرید دان کیلوگرم 128400 4500 577800 2311200 حمل بیمه وجوجه 31800 800 25440 101760 واکسیناسیون و دارو 31800 1270 40386 161544 سمپاشی و تمیز کردن سالنها 31800 58 4/1844 6/7377 پوشال خرید یا بستر 31800 58 4/1844 6/7377 حقوق عیدی و پاداش پرسنل 5 28900 115600 بیمه اجتماعی سهم کارفرما 3 4830 19320 آب و برق مصرفی 31800 46 1463 5852 سوخت 31800 530 16854 67416 تعمیرات 31537 126150 جمع کل 842199 3368797 درآمد و تولیدات طرح (هزارریال) شرح بهای واحد یک دوره یک سال مقدار ارزش مقدار ارزش گوشت نیمچه 16500 660000 1089000 246000 4356000 کود مرغ 30000 125 37500 500 150000 جمع کل 1126500 4506000 برآورد هزینه استهلاک و تعمیرات ( میلیون ریال) شرح سرمایه گذاری استهلاک تعمیرات ونگهداری درصد ارزش درصد ارزش ساختمان و تاسیسات 34564300 3.3 113992 2.5 86357 ماشین الات و تجهیزات 795868 6.7 53323 5 39793 جمع کل 126150 5 تعداد و تغییرات جوجه گوشتی یک دوره و یکسال (هزار ریال) شرح درصد تعداد باقیمانده یک دوره باقیمانده یک سال تعداد جوجه در موقع شروع 100 318000 31800 127200 تلفات تا 55 روزگی 6 1800 30000 120000 تعداد متوسط جوجه در طی دوره پرورش 30900 123600 تعداد متوسط جوجه در اخر دوره پرورش 30000 120000 پیش بینی بازپرداخت تسهیلات کوتاه مدت ( هزار ریال) سال درصد اصل وام سود وام10% جمع اصل وسود اول 350000 70000 420000 دوم 350000 35000 385000 جمع کل 700000 105000 805000 بازپرداخت تسهیلات بلند مدت (هزار ریال) تاریخ باز پرداخت اصل تسهیلات سود10% اصل وسود سال اول 660000 396000 1056000 سال دوم 660000 330000 990000 سال سوم 660000 264000 924000 سال چهارم 660000 198000 588000 سال پنجم 660000 132000 792000 سال ششم 660000 66000 726000 اصل وام 3600000 سود دوران سازندگی 360000 جمع کل 3960000 1386000 5346000 6 حساب سود وزیان ویژه (هزار ریال) شرح سال اول سال دوم سال سوم سال چهارم سال پنجم سال ششم درامد نقدی 4506000 4506000 4506000 4506000 4506000 4506000 کسر می شود هزینه های جاری 3368797 3368797 3368797 3368797 3368797 3368797 مازاد نقدی عملیات 1137203 1137203 1137203 1137203 1137203 1137203 منظور می گردد استهلاک 167315 167315 167315 167315 167315 167315 سود تسهیلات بلند مدت 396000 330000 264000 198000 132000 66000 سود تسهیلات کوتاه مدت 70000 35000 سود(زیان) ویژه 503888 604888 705888 771888 837888 903888 درصد سود اوری 15% 18% 21% 23% 9/24% 8/26% 7 پیش بینی گردش وجوه نقدی (هزار ریال) شرح سال اول سال دوم سال سوم سال چهارم سال پنجم سال ششم منابع سود وزیان ویژه 503888 604888 - - - - برگشت می شود استهلاک 167315 167315 167315 167315 167315 167315 نتیجه عملیات نقدی 671203 772203 - - - - سرمایه گذاری متقاضی 793047 - - - - تسهیلات بلند مدت بانکی 3960000 - - - - - تسهیلات کوتاه مدت بانکی 700000 - - - - - جمع وجوه نقدی 6124250 - - - - - کسر می شود هزینه های سرمایه ای 245016 - - - - - بازپرداخت اصل تسهیلات بلند مدت 660000 660000 660000 660000 660000 660000 بازپرداخت اصل تسهیلات کوتاه مدت 350000 350000 - - - - برداشت سود 79305 79305 79305 79305 79305 79305 مازاد(کمبود) نقدی 784777 -237797 133898 199898 265898 331898 مازاد انباشته نقدی 784777 546980 680878 880776 1146674 1478572 8 خلا صه سرمایه گذاری طرح و منابع تامین آن (هزار ریال) عنوان سرمایه گذاری قبلی سرمایه گذاری جدید جمع کل ساختمان و تاسیسات و زمین 4800 3449500 3449500 ماشین آلات و تجهیزات 795868 795868 سرمایه در گردش 842199 842199 هزینه مقدماتی 5000 5000 سود دوران مشارکت 360000 360000 جمع 5480 5447567 5453047 سهم الشراکه بانک در تسهیلات بلند مدت 3960000 3960000 سهم الشراکه بانک در تسهیلات کوتاه مدت 700000 700000 سهم الشراکه متقاضی 5480 787567 793047 جمع کل 5480 5447567 5453047 هزینه سرمای ای طرح در قالب مشارکت مدنی (هزار ریال) عنوان سرمایه گذاری قبلی سرمایه گذاری جدید جمع کل ساختمان و تاسیسات و زمین 4800 3449500 3449500 ماشین آلات و تجهیزات 795868 795868 جمع 4800 5447567 5453047 سهم الشراکه بانک در تسهیلات بلند مدت 3600000 3600000 سهم الشراکه متقاضی 4800 645368 650168 جمع کل 4800 4245360 425168 9

نقشه ی ساخت ماشین جوجه کشی

یک ماشین جوجه کشی ایده آل به دستگاهی گفته میشود که درصد بالایی (حدود ۹۰%) از تخم های نطفه دار خوابانده شده در دستگاه را به جوجه تبدیل کند. برای ساخت این ماشین جوجه کشی باید تمام شرایطی که یک مرغ مادر کرچ برای تخم هایش به طور غریزی فراهم میکند را بصورت مصنوعی به بهترین شکل ممکن شبیه سازی کرد. یک پرنده ی مادر بطور غریزی دمای مطلوب، رطوبت، چرخش و تهویه را برای تخم ها و جنین ها فراهم می کند پس در طراحی یک دستگاه جوجه کشی باید بیشترین شباهت یا به عبارتی شرایطی برابر با شرایط طبیعی برای تخم ها فراهم کرد.

ماشینهای جوجه کشی به سه دسته ی کلی از نظر کارایی به شرح ذیل تقسیم بندی میشود:

» دستگاههای جوجه کشی ساده

»» در این دستگاهها همانطور که از نامشان پیداست همه عناصر به ساده ترین شکل ممکن طراحی و ساخته شده است دقیقا” مشابه مبحث ساخت ماشین جوجه کشی در کتاب حرفه و فن کلاس اول راهنمایی که از لامپ برای تامین حرارت، از ظرف آب برای تامین رطوبت و چرخش تخمها بصورت دستی ۳ بار در روز، از یک جعبه ی مقوایی برای محفظه ی جوجه کشی استفاده شده و برای کنترل دما دریچه هایی بر روی جعبه تعبیه شده است.

» دستگاه جوجه کشی نیمه اتومات

»» در این دستگاهها برخی عناصر بکار گرفته شده که بصورت خودکار انجام وظیفه میکند، مثل ترموستات و موتور گیربکس که بصورت خودکار کنترل دما و چرخش را به عهده دارد.

» دستگاههای اتومات

در این نوع دستگاهها، کلیه ی فاکتورهای مورد نیاز جوجه کشی بطور کاملا” اتومات فراهم و کنترل میشود که کار با این دستگاهها برای کاربر آسانتر بوده و نتیجه بهتر و راندمان بلایی حاصل خواهد شد.

در این مقاله دستورالعمل و نقشه ی ساخت ماشین جوجه کشی اتومات را با استفاده از قطعات عرضه شده در فروشگاه سایت به ساده ترین شکل ممکن شرح میدهیم:

طراحی سیستم تامین و کنترل دما با استفاده از هیتر و ترموستات دیجیتال (samwon)

نقشه ی نصب و سیم کشی مولتی تایمر دیجیتال و اتصال به موتور گیربکس در ماشین جوجه کشی

موتور گیربکس ارائه شده ۲۲۰ ولت تک فاز بوده و قابلیت چپگرد راستگرد را داراست، این موتور دارای سه عدد ترمینال ورود (۱،۲،۳) میباشد که ترمینال وسط (شماره ی ۲) مشترک بوده و نول به آن متصل میشود حال با اتصال فاز به ورودی ۱ موتور گیربکس در یک جهت به حرکت در آمده و با اتصال فاز به ورودی شماره ۳ موتور در جهت عکس به گردش در خواهد آمد. حال با اتصال موتور گیربکس به مولتی تایمر که قابلیت چبگرد و راستگرد کردن موتور را در زمان های مشخص دارد شما یک سیستم چرخش کاملا اتومات در اختیار دارید. مولتی تایمر دیجیتال عرضه شده در فروشگاه سایت دارای دو رله ی خروجی بوده و کارایی فوق العاده دارد بطور مثال با انتخاب حالت (B3) در تنظیمات مولتی تایمر دیجیتال، با وصل رله ی (A) یک دقیقه موتور گیربکس به سمت چپ به گردش در آمده و با رسیدن شانه ها به حد دلخواه (۴۰ تا ۴۵ درجه نسبت به افق) بطور اتومات (بوسیله ی سنسور ۱) متوقف شده و وارد تایم استراحت (فاصله تا چرخش بعدی) شده و با سپری شدن این تایم و وصل رله ی (B) مولتی تایمر موتور در جهت عکس شروع به چرخش کرده و در زاویه ی (۴۰ تا ۴۵ درجه نسبت به افق) در سمت مقابل یا  ۹۰ درجه نسبت به حالت قبلی  شانه و تخم ها (توسط سنسور ۲) متوقف میشود و به همین منوال چرخش ادامه می یابد، بدین ترتیب شما با بکار گیری مولتی تایمر دیجیتال و موتور گیربکس عرضه شده در فروشگاه رویان گستر امکان طراحی یک سیستم چرخش کاملا” اتومات و کارا با ظرفیت حدود ۵۰۰ تخم مرغ برای ماشین جوجه کشی تان ساخته اید.

 تنظیم مولتی تایمر دیجیتال و نقشه ی اتصال آن به موتور گیربکس در ماشین جوجه کشی

طراحی سیستم رطوبت با استفاده از رطوبت ساز و رطوبت سنج دیجیتال (SAMWAN) عرضه شده در فروشگاه سایت

رطوبت سنج دیجیتال عرضه شده ساخت شرکت samwon کشور کره ی جنوبی (اصل) بوده که با بهره گیری از یک سنسور پیشرفته قابلیت اندازه گیری و کنترل رطوبت از یک تا ۹۹% را داراست بدین ترتیب که پس از نصب سنسور در محل مناسب و تنظیم رطوبت سنج، رطوبت سنج شروع بکار کرده و در صورت نیاز به رطوبت (رسیدن رطوبت به پایین تر از حد مجاز) رله ی دستگاه وصل شده و دستگاه رطوبت ساز متصل به رله را روشن میکند. رطوبت ساز عرضه شده در فروشگاه قابلیت تولید بخار سرد با استفاده از امواج آلتراسونیک را داراست که بعد ازاتصال به برق ظرف چند ثانیه ذرات آب شبیه مه در ظرف آب تولید شده و توسط جریان هوا در محفظه پخش شده و رطوبت را افزایش میدهد این عمل تا رسیدن رطوبت به حد تعیین شده ادامه داشته (معمولا چند ثانیه ) و سپس توسط رطوبت سنج  قطع می شود و به همین ترتیب ادامه پیدا میکند.

بدین ترتیب و به سادگی با بکار گیری رطوبت سنج و رطوبت ساز عرضه شده در سایت مطابق دستور، شما یک سیستم اتومات تامین رطوبت با دقت بالا در اختیار خواهید داشت. در حال حاضر و با در کنار هم قرار دادن سیستم های آموزش داده شده، شما یک ماشین جوجه کشی کاملا اتومات  با کارایی بالا و درصد جوجه درآوری حد اکثر در اختیار خواهید داشت.

نقشه ی نصب رطوبت سنج دیجیتال و رطوبت ساز در ماشین جوجه کشی

حال شما با تهیه ی یک محفظه مناسب و بهره گیری از اقلام عرضه شده در فروشگاه سایت، مطابق نقشه های ارائه شده میتوانید اقدام به طراحی و ساخت ماشین جوجه کشی اتومات به ساده ترین شکل ممکن نمایید و در کلیه مراحل ساخت در صورت نیاز از مشاوره ی تکنسینهای سایت بهره مند شوید.

نکات کلیدی در ساخت ماشین جوجه کشی

1. محل نصب سنسور ترموستات باید در محل مناسب و حتی الامکان هم تراز با تخمها نصب شود.
2.  سنسور ترموستات نباید در نزدیک هیتر نصب شود.
3. سنسور ترموستات نباید در نزدیک مجرای تهویه نصب شود.
4. در نصب سنسورهای ۱ و ۲ در سیستم چرخش نهایت دقت بعمل آید و جهت چرخش موتور گیربکس در نصب سنسور های ۱ و ۲  حتما” در نظر گرفته شود در غیر اینصورت با توجه به قدرت موتور گیربکس و عدم قطع چرخش در زاویه ی تعیین شده، به سایر اجزای دستگاه صدمات جدی وارد خواهد شد.
5. در خصوص نصب سنسور رطوبت سنج نیز باید مشابه سنسور ترموستات عمل شده و از نصب سنسور رطوبت در معرض جریان هوای شدید یا نزدیک منبع تولید رطوبت و حرارت خودداری شود.
6. طراحی محفظه جوجه کشی و فاصله ی بین شانه ها باید به نحوی باشد که هوا به طور یکنواخت و بصورت ملایم در کل محفظه در جریان باشد. (بهتر است فاصله ی بین شانه ها بین ۸ تا ۱۰ سانتیمتر و فاصله ی شانه ها از دیواره های جانبی دستگاه بین ۵ تا ۱۰ سانتیمتر در نظر گرفته شود)
7. حتما” با توجه به ظرفیت دستگاه نسبت به تعبیه ی مجرایی برای تهویه اقدام کنید.

منبع: واحد آموزش و تحقیقات رویان گستر

 استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است

۴۱ نظر

گوتیک

پاسخ | نقل قول

اسفند ۱۰م, ۱۳۹۰ در ۱۱:۲۵ | #1

به به …..
ممنونم که نقشه تجهیزات رو گذاشتین.

اما اگر بتونید به این سبک هم ، نقشه کامل ساخت خود دستگاه رو بزارین خوب میشه

شما چند پک درست کنید، از دستگاه کوچیک به بزرگ…

تا ما خریدنی یک پک از شما بخریم ،و تو خونه مون اون رو سریع ،سر و هم کنیم

که تو اون پک ، پوشش دستگاه رو هم بریده شده و اندازه و اماده بذارین .

اخه پیدا کردن و درست کردن پوشش و در و شیشه و… برای ما درد سر خواهد بود( از کجا پیدا کنیم اخه)

حالا پوشش های متفاوت که ارزون تر و عایق تر و ایمن تری باشه.
حالا یونولیت فشرده ای ،کامپوزیتی، گالوانیزه ای .

به نظرم اول یک پک کوچولو و خوب و کامل درست کنید اگه مشتری داشت خوب بود و جواب داد.
بعدها بزرگترها رو هم بزارین.

به نظرم پک اول رو به این ابعاد بسازید
چون من که شخصا یکی از مشتری هاتون تو این اندازه هستم (:

این پک رو انقدر کامل کنید که دیگه نیازی نباشه ما دنبال چیز دیگه ای بگردیم
و فقط سر و همش کنیم

مرسی مرسی مرسی

یکی ازبحث های داغ که اغلب افراد در مهمانی ها و سرسفره های رنگین، راجع به آنصحبت می کنند، مرغ هورمونی و عوارض ناشی از هورمون بر بدن است.همین امر،نگرانی هایی در مردم به وجود آورده و باعث شده است افراد از خوردن مرغ لذتنبرند.اما آیا واقعا به مرغ هورمون تزریق می شود و آیا عوارضی مانند روییدنموهای زاید، با هورمون ها در ارتباط است؟ آیا نظارتی بر افزودن این موادبه مرغ و طیور وجود دارد؟ تزریق آنتی بیوتیک به مرغ چه تأثیری برمصرف کنندگان دارد؟

یک کارشناس کشاورزی در این باره می گوید: موضوع تزریق هورمون صحت ندارد، چون هورمون صرفه اقتصادی برای مرغ دار ندارد.

محمودی اضافهمی کند: اما در جیره طیور، یک درصد پودر خون و ۳ درصد چربی استفاده می شودکه موجب تحریک غدد هورمون رشد در طیور می شود و مرغ سریع تر رشد می کند.

به گفته ویپوکی استخوان، رویش مو در صورت زنان، بیش فعالی کودکان و... منشاء تغذیه ایدارد که بخشی از این تغذیه نیز شامل گوشت مرغ است.

وی با بیاناین که نگرانی دیگر مربوط به تزریق آنتی بیوتیک با مقدار بالا در مرغ است،می گوید: متأسفانه برخی مرغ داران با تزریق آنتی بیوتیک بیش از مقدار نیازباعث افزایش اشتهای مرغ و در نتیجه رشد سریع آن می شوند که همین مقدارآنتی بیوتیک باقی مانده در بدن مرغ که به ویژه در پوست و یا جگر مرغانباشته می شود عوارضی بر سلامتی بدن انسان دارد.

هیچ شکلی از هورمون استفاده نمی شود

کارشناساداره نظارت بر بهداشت عمومی اداره کل دام پزشکی خراسان رضوی نیز می گوید: در ایران از ابتدای شکل گیری صنعت مرغ داری و پرورش گاو شیری و گوسالهپرواری و همچنین گله های پرورش گوسفند از دیرباز، هیچ شکلی از هورمون برایتشویق رشد، افزایش تولید و افزایش راندمان تولید، استفاده نشده است.

دکترعلیرضا تعالیمی افزاید: هم اکنون، در ایران، هیچ شکلی از اشکال تجاری این هورمون هابرای تشویق رشد و افزایش تولید، چه به صورت مجاز و چه به شکل غیرمجاز وقاچاق وجود ندارد. اشکالی از هورمون رشد و استروژن و پروژسترون تزریقی کهدر درمان برخی بیماری های گاوی و گوسفندی توسط دام پزشکان تجویز می شوند وبه صورت مجاز و قانونی در داروخانه های دامی وجود دارد، منحصرا به درماناختصاص دارند.وی ادامه می دهد: خوشبختانه در کشور ما هیچ شکلی از هورمون بهمنظور افزایش تولید، استفاده نمی شود و در این جا بیش از کشورهایی همچونآمریکا که سابقه مصرف هورمون را در صنعت گاو داری و مرغ داری دارند، نگرانیوجود دارد. به گفته دکتر تعالی علت به وجود آمدن این نگرانی، کوتاهی دراطلاع رسانی صحیح، ارائه سوژه های غیرمستند و غیرعلمی به خصوص در سطحرسانه ها و گاهی اوقات اظهارنظرهای غیرکارشناسانه است.این مسئول می گوید: اصطلاح مرغ هورمونی بیشتر برگرفته از رسانه های خارجی و به خصوص آمریکاییمی باشد، بدون این که مصداقی در کشورمان داشته باشد.وی در پاسخ به سوالیدرباره استفاده از جگر مرغ با در نظر گرفتن این که جگر محل دفع سموم در بدناست، می گوید: کبد به دلیل آنزیم های متنوعی که در سلول های خود دارد، ازمحل های سوخت و ساز و تغییر شکل دادن و از بین بردن داروها، مواد، سموم وهورمون های تولید شده در داخل بدن و یا وارد شده به بدن می باشد. بنابراینجگر، بخشی از مرغ کشتار شده است که بیشتر این مواد را در آن می توانیافت.دکتر تعالی درباره استفاده از پوست مرغ نیز می گوید: برخیمصرف کنندگان، پوست مرغ را بیشتر از قسمت های لاشه مضر می دانند، آن هامعتقدند پوست مرغ و چربی زیر آن دارای هورمون است چرا که هورمون هایاستروئیدی چون از جنس چربی اند، در چربی های مختلف در بدن از جمله چربی زیرپوست ذخیره می شوند. این نکته زمانی صحیح است که از هورمون در تولید مرغگوشتی استفاده شده باشد. در حالی که در کشور ما که حتی در مقادیر مجاز هماستفاده نمی شود، حذف پوست مرغ از لاشه به بهانه هورمونی بودن هنگام طبخ،به هیچ وجه مبنای علمی ندارد.دکتر تعالی در پاسخ به خراسان با بیان این کههمه داروهای مورد استفاده برای حیوانات تولید کننده غذای انسان مثل گاو،گوسفند، مرغ، ماهی و زنبور  دارای مجوز است، می گوید: داروهایی که منع مصرفبرای درمان حیوانات تولید کننده غذای انسان دارند، غیرمجازند، که توسطبازرسان دام پزشکی ضبط و معدوم می شوند.

ویمی افزاید: برخی داروهای مجاز، دارای زمان پرهیز از مصرف و کشتار هستند، درطول مدت استفاده از دارو و در یک مدت زمان خاص پس از قطع مصرف دارو در دامو طیور و... شیر و گوشت و تخم مرغ و... تولید شده از دام یا گله طیور تحتدرمان، نباید به مصرف غذایی انسان برسد که در این فاصله زمانی، دارو در بدنحیوان متابولیزه و دفع می شود. در پایان این مدت مقادیر بسیار اندکی ازدارو که به آن «حداکثر مقدار مجاز دارو» گفته می شود در گوشت و شیر و... باقی می ماند که ضرری برای انسان ندارد. به این اندازه از دارو درفرآورده های خام دامی، مقدار باقی مانده مجاز دارو گفته می شود.

کنسانتره 5% مرغ گوشتیمرغک

مزایای استفاده از کنسانتره 

ضریب تبدیل غذایی بهتر و افزایش راندمان تولیدگوشت


به لحاظ غنی بودن کنسانتره از کلیه تک ویتامین ها و مواد معدنی در شرایط عادی دیگر نیازی به استفاد ه از مکمل های تک درمانی نیست

با خرید یک محصول حداقل 30ماده ی مورد نیاز طیور تامین می شود


احتمال استفاده از مواد فاقد کیفیت در جیره کاملا حذف می شود

کاهش قیمت تمام شده ی جیره




مشکل تامین مواد دیگر در جیره و خرید های متعدد دیگر و مختلف از مراکز گوناگون با کیفیت های متغییر رفع میشود

کاسته شدن از تعداد مواد اولیه در تهیه دان و جلوگیری از امکان بروز اشتباه در ساخت دان


کاهش پرت دادن و جلوگیری از به هدر رفتن منابع غذایی و سرمایه

تعادل بهتر انرژی و پروتئین در جیره


رشد و وزن گیری در هفته های اول و دوم تولید که یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده وزن نهایی گله در اخر دوره است

حفظ کیفیت مواد مغذی بطور کامل


تطابق وزن با سن در نمودار تولید و مقایسه آن با استانداردهای جهانی

تامین عناصر و مواد کم نیاز در جیره بطورکامل


کاهش استرس ها و جلوگیری از اختلالات متابو لیکی نناشی از سوء تغذیه

استفاده از مواد جدید در علم تغذیه مانند مو لتی آنزیم آنتی اکسیدان محرک رشد پودر اشتها آورو غیره


تامین سطوح بالاتر انرژی متابولیسمی پروتئین و سایر مواد مغذی در جیره های ارائه شده

یکنواختی مواد مغذی در جیره پس از ساخت دان و به دنبال ان یکنواختی رشددر گله

تامین نیازهای کلیه امیخته های طیور گوشتی رایج در ایران

تسهیل در امر انبارداری مواد اولیه غذایی به دلیل کاهش تعداد مواد اولیه موجود در انبار

پشتیبانی و راهنمایی علمی و عملی در استفاده از محصول

استفاده از مواد غیر متعارف در جیره های پرورش طیور به عنوان مواد اولیه در کنار کنسانتره

کنسانتره 5% مرغ گوشتی :

مواد تشکیل دهنده :

گلوتن ذرت، پودر ماهی، کنجاله سویا، مکمل ویتامینه و معدنی، کولین کلراید، بتائین، لیزین، متیونین ،دی کلسیم فسفات ، کربنات کلسیم، آنتی اکسیدان ، مولتی آنزیم، فیتاز، روغن گیاهی ، نمک و افزودنی های مجاز در جیره غذایی طیور.

آنالیز شیمیایی

فرمول پیشنهادی مصرف کنسانتره 5% در نژاد راس :

فرمول پیشنهادی مصرف کنسانتره 5% در نژاد Cobb 500 :

اهمیت فیزیولوژیک و موارد مصرف

استفاده از کنسانتره 5% شرکت پشتیبانی نهاده های دام دارای مزایایی است که از جمله می توان به کاهش اتلاف دان در واحد های پرورشی، اطمینان از آمیختگی کامل و یکنواخت موارد و اجزای تشکیل دهنده آن ،افزایش ضریب رشد، کاهش استرس و افزایش مقاومت نسبت به بیماریها اشاره نمود. در فرمولاسیون کنسانتره 5% دو فرمول پیشنهادی در دو نژاد طیور در نظر گرفته شده است تا از لحاظ پروتئین و انرژی حداکثر بازدهی را داشته باشد.

شرایط نگهداری :

در جای خشک وخنک نگهداری شود .

بسته بندی :

پاکتهای 25 کیلو گرمی.